اصول حاکم بر زندگی امام علی(ع) در همه ابعاد و زمینهها مبتنی بر قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) بوده است. در زمینه سیره اجتماعی و برخورد با جامعه نیز روابط آن حضرت براساس دستورات الهی و نبوی استوار بوده است که میتواند الگویی تمام عیار برای افراد محسوب شود.
خبرگزاری ایکنا از فرصت معنوی ماه رمضان استفاده کرده و با انتشار درسگفتارهای زیست اجتماعی علوی با حضور بخشعلی قنبری، نهجالبلاغهپژوه به بررسی اخلاق اجتماعی از دیدگاه نهجالبلاغه پرداخته است تا شیعه مولا بودن را بیش از پیش بیاموزیم.
در جلسه یازدهم موضوع «استقامت در دین» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم میخوانیم و میبینیم.
در این جلسه میخواهم درباره استقامت در دین و اخلاق صحبت کنم. این موضوع در خطبههای مختلف نهجالبلاغه مطرح شده است، از جمله در یکی از خطبهها کلمه «استقامت» تکرار شده و آن هم خطبه ۱۷۶ نهجالبلاغه است. در این خطبه برای ما توضیح داده شده که تحولات سیاسی و اجتماعی، نباید باعث شود که شما از مدار اخلاق و دین خارج شوید.
در جامعه خودمان با افراد قابل ملاحظهای مواجه میشویم که به محض اینکه با خطایی از یک مسئول رده بالای سیاسی کشورمان مواجه میشوند، بلافاصله از دین دست میکشند. این مسائل به دین چه ربطی دارد؟ فرض کنید در جامعه یک ناهنجاری به وجود آمد، آیا باید از اخلاق دست بکشیم؟ آیا باید از دین دست بکشیم؟ مگر دینداری ما به خاطر فلان وزیر و وکیل بوده است که چون از مدار اخلاق خارج شده، از دین و اخلاق دست بکشیم؟
دین و اخلاق برای نجات و رستگاری انسان است و امام علی(ع) ما را به شدت برحذر میدارد، از اینکه دینداری و اخلاقمداری خودمان را تابع متغیرهای سیاسی و اجتماعی کنیم. من میپذیرم که به لحاظ روانشناختی، واقعاً رفتار متولیان دین و حاکمان جامعه در دینداری و اخلاقمداری مردم تأثیرپذیری مثبت یا منفی دارند، اما در عین حال باید دقت کرد که این گذر، گذر روانی است و نه منطقی. گذر منطقی آن است که وقتی دانستم نجات انسان در اخلاق و رستگاری انسان در دینداری است، نباید این دو را هرگز از دست بدهم.
حضرت علی(ع) میفرماید؛ الْعَمَلَ الْعَمَلَ، ثُمَّ النِّهَایَةَ النِّهَایَةَ، وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ، ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ، وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ. إِنَّ لَکُمْ نِهَایَةً فَانْتَهُوا إِلَى نِهَایَتِکُمْ؛ عمل، عمل، آیندهنگرى، آیندهنگرى، استقامت استقامت، صبر، صبر، ورع، ورع؛ براى هر کدام از شما عاقبت و پایان مهلتى تعیین شده است، با نیکوکارى به این عاقبت برسید. این از آیه ۳۰ سوره فصلت قرآن کریم است و میخواهد بگوید؛ جهان ما جهان دگرگونیهاست و نمیتوانیم بگوییم جهان ما یک سویه است. در این دگرگونی باید حواسمان باشد، عمل یادمان نرود. آیندهنگری و استقامت در اخلاق و دین یادمان نرود و لازمه استقامت در اخلاق و دین و لازمه عمل و آیندهنگری دو چیز است؛ صبر و ورع.
صبر، شقوق مختلفی دارد، یعنی جلوگیری از بیتابی درونی، هیجان ناگوار و حبس نفس و ورع هم به معنی دست برداشتن از اموری که یا حرام و یا شبههناک هستند.
اگر این موارد را اجرا کنیم، امیدواریم که جامعه ما جامعه سالمتری باشد.
انتهای پیام