چرایی اهمیت ارتباط با خویشاوندان در کلام امیر(ع) + فیلم

 

 

 

در این جلسه می‌خواهیم رابطه اجتماعی و خانوادگی را مورد بررسی قرار دهیم. در هر جامعه، مسلماً ارتباطات اجتماعی حرف اول را می‌زند و حضرت امیر(ع) به عنوان شخصیتی که در نگاه به جامعه کاملاً واقع‌گرا و رئالیست هستند، بیانشان این است؛ «خودتان را از قبیله، خاندان، ایل و تبار خودتان جدا نکنید.» این سخن سابقه‌داری است و گرچه امیرمؤمنان علی(ع) به شکل جدید بیان کرده‌اند، اما از گذشته وجود داشته است.

 

امام علی(ع) در این زمینه چنین استدلال می‌کنند؛ اگر شما از قبیله، خانواده، ایل و تبار خودتان قطع رابطه کنید، شما یک دست از آن‌ها قطع می‌کنید، اما چند دست از شما قطع شده است؛ دست‌های کل طایفه.

 

 امیرمؤمنان اینها را کنار نمی‌گذارد. در بعضی جا‌ها آن حضرت دقت بسیاری دارد؛ مثلاً خطبه ۱۶۲ نهج‌البلاغه را نگاه کنید، شخصی از حضرت علی(ع) سؤالی می‌کند و حضرت در جوابش می‌فرمایند؛ سؤالت منطقی نیست، اما به دو دلیل به تو جواب می‌دهم. یک؛ تو حق پرسش داری و دوم، تو با من نسبت خویشاوندی داری؛ بنابراین خویشاوندی حق ایجاب می‌کند؛ بنابراین اسلام دینی نیست که بحث‌های خویشاوندی را رها کند.

 

اما به خطبه ۲۳ نهج‌البلاغه دقت کنید، علی(ع) می‌فرماید؛ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَا یَسْتَغْنِی الرَّجُلُ وَ إِنْ کَانَ ذَا مَالٍ عَنْ [عَشِیرَتِهِ]عِتْرَتِهِ وَ دِفَاعِهِمْ عَنْهُ بِأَیْدِیهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ وَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَیْطَةً مِنْ وَرَائِهِ وَ أَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ وَ أَعْطَفُهُمْ عَلَیْهِ عِنْدَ نَازِلَةٍ إِذَا نَزَلَتْ بِهِ؛ اى مردم، انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، باز از خویشاوندان خود بى‌نیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند. خویشاوندان انسان، بزرگ‌ترین گروهى هستند که از او حمایت مى‌کنند و اضطراب و ناراحتى او را مى‌زدایند و در هنگام مصیبت‌ها نسبت به او، پرعاطفه‌ترین مردم هستند.

 

بنابراین همین رابطه‌ها باعث تقویت جامعه و روابط اجتماعی و گسترش اخلاق اجتماعی می‌شود. در خطبه دیگر نهج‌البلاغه در همین موضوع آمده است؛ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ؛ من شما را از پراکندگی باز می‌دارم. به دلیل اینکه اگر شما پراکنده شوید، یعنی از قوم و خویش، خاندان و بستگان خودتان جدا شوید، به سان گوسفندی خواهید بود که از گله جدا شده است و شک نکنید، گوسفندی که در بیابان از گله جدا شود، قطعاً طعمه گرگ خواهد شد.

 

بنابراین حضرت امیر(ع) در دو جا ما را به روابط اجتماعی و تقویت آن و حمایت از همدیگر دعوت می‌کند و می‌گوید؛ دو موضع دارید، یکی موضع قومی، طایفه‌ای، قبیله‌ای، تباری، نسلی و خونی و دوم ملی. حضرت هر دو این‌ها را در نظر می‌گیرد و تأکید می‌کند که از همدیگر حمایت لازم را به عمل بیاوریم.