استغفار و توبه عامل جلب نعمت دنیا و آخرت است

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد درس خارج حوزه، 18 اسفند ماه در تفسیر سوره مبارکه هود در مدرسه آیت‌الله العظمی گلپایکانی با بیان اینکه مرحوم علامه طباطبایی در مورد احکمت و فصلت در آیه اول این سوره گفته است که این دو در برابر هم هستند و احکمت یعنی پیوند دادن و محکم کردن و فصلت یعنی تفصیل‌دادن و از هم بازکردن، گفت: ایشان نتیجه گرفته، قرآن کتابی است که آیات آن با وجود تشتت بهم مرتبط هستند و ارتباط دارند و سپس تفصیل داده و از هم جدا می‌شوند تا بتوانیم آن‌ها را بفهمیم. ارتباط بین آیات در جای دیگر در بحث تدبر در قرآن مورد تأکید است و ایشان معتقد است تدبر یعنی آیات را با هم مرتبط بدانیم.

 

وی با بیان اینکه مفاهیم قرآنی با هم ارتباط نظام‌مند و سیستمی دارند به آیه دوم سوره هود «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ» اشاره کرد و افزود: شیخ طوسی فرموده است که احتمالاً أَلَّا تَعْبُدُوا به معنای مصدری یعنی عبادت باشد؛ از دید وی معنای دیگر، امر است؛ مرحوم علامه طباطبایی معتقد است این آیه نهی است یعنی عبادت نکنید؛ ایشان بر مسئله دیگر تأکید دارد که شیخ به آن توجهی ندارد و آن اینکه آیه دوم در واقع در ادامه آیه اول و مصداقی از مصادیق همان آیه یعنی احکمت و فصلت است. علامه فرموده است قرآنی که بر پیامبر(ص) نازل شده است، دو وجه دارد؛ یک وجه آن که خطاب به پیامبر(ص) و نازل بر ایشان است و وجه دیگر تلقی آیات از سوی پیامبر و دریافت وحی است. 

 

هادوی تهرانی بیان کرد: ما در بحث عصمت در مبانی کلامی اجتهاد توضیح دادیم که نبی اعظم در دریافت وحی معصوم هستند و مرتکب خطا نمی‌شوند و قرآن را به همان شکل به مردم رسانده‌اند که بر ایشان نازل شده است. داستان آیات شیطانی که مستند به برخی روایات غلط اهل سنت است که به آن افسانه غرانیق گویند، مدعی است که پیامبر(ص) در مقام دریافت وحی گاهی مرتکب خطا می‌شد و شیطان دخالت در آن داشت. این روایت جعلی است و این ادعا غلط، زیرا پیامبر(ص) اگر به عصمت و آن مقام نرسیده بود، توانایی دریافت وحی را نداشت لذا در دریافت و ابلاغ وحی مرتکب خطا نمی‌شوند.

 

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه در ادمه آیه فرموده است که من بشیر و نذیر برای مردم هستم، اظهار کرد: مضمون آیه توحید است و گرچه همه آیه کلام خداست ولی بخش اول خطاب به پیامبر(ص) و وجه دوم خطاب به مردم است؛ تعبدوا را ما به معنای عبادت ترجمه می‌کنیم و مراد پایبندی به واجبات عبادی است؛ البته این تفسیر غلط نیست ولی مفهوم واقعی عبادت این نیست؛ عبادت، بندگی و عبودیت در تمام معانی است و اینکه انسان هر کاری انجام می‌دهد، برای رضای خدا انجام دهد؛ در فرهنگ عربی قبل از اسلام، عبد هیچ اراده‌ای در برابر مولای خود نداشت گرچه با ظهور اسلام تغییراتی ایجاد شد و این کلمه عبادت از آن گرفته شده است. 

رئیس مؤسسه رواق حکمت تصریح کرد: عبودیت یعنی بنده در برابر خدا هیچ چیزی از خود ندارد؛ هیچ اراده، مالکیت و اختیاری؛ پیامبر(ص) بالاترین مقامی که به آن رسید همین عبد بودن است و تا جایی پیش رفت که وقتی جبرئیل خواست در معراج همراه ایشان بشود، نتوانست و گفت اگر جلوتر بیابیم بال من خواهد سوخت. 

 

وی با اشاره به آیه سوم سوره بیان کرد: آیه از همگان خواسته است تا استغفار کنند و وقتی از نبی اعظم پرسیده شد چرا شما استغفار می‌کنید، فرمودند من بنده شاکر نباشم که مرا به این جایگاه رسانده است و استغفار نکنم؟؛ یعنی ما باید در بر ابر خدا مطیع و برده محض باشیم و هیچ موضوعیت برای خودمان در برابر خدا قائل نباشیم. 

 

هادوی تهرانی اظهار کرد: ما چون به دنیا نگاه داریم و زندگی دنیا را برگزیده‌ایم و فهم درستی از آخرت نداریم، خداوند باز در پاداش استغفار یعنی نعمت‌های دنیوی را هم مطرح و فرموده است: يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى؛ ما در همین دنیا هم به آنان پاداش می‌دهیم و البته چون خداوند صادق الوعد است، می‌فرماید متاع اندک دنیا تا مدت زمان معینی به شما عطا خواهد شد و البته به کسانی که برجستگی دینی و ایمانی دارند و فقط عبد خدا هستند و استغفار دارند و توبه می‌کنند، فضل بیشتری عطا می‌کنیم و پاداش همه یکسان نیست.

 

هادوی تهرانی بیان کرد: در ادامه هم فرموده است: وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ؛ اگر کسی از خدا رویگردان شود و اهل استغفار و توبه و عبادت خدا نباشد، گرفتار عذاب کبیر خواهد شد و خدا و  پیامبر(ص) احساس خوف از این عذاب برای بشر دارند.