حرم امام رضا(ع) مکانی است که مأوا و مأمن دلسوختگان عالم و به ویژه شیعیان سراسر جهان است؛ آنچه حسی مشترک برای همه زائران حرم ایشان محسوب میشود، احساس آرامش بخشی و مهربانی ایشان است.
در باب آثار زیارت ائمه(ع) و بویژه امام هشتم، روایات زیادی به دست ما رسیده که هم آثار دنیوی و هم آثار اخروی را شامل میشوند.
خبرنگار ایکنا به این مناسبت با حجتالاسلام والمسلمین سیدحسین مؤمنی؛ استاد حوزه و منبری معروف گفتوگو کرده است که در ادامه میخوانیم؛
ایکنا ـ بسیاری از کسانی که به زیارت امام هشتم میروند آنجا احساس آرامش میکنند. چه رابطهای بین زیارت و قرب الهی و آرامش انسان وجود دارد؟
بیتردید انسان برای رسیدن به آرامش باید اتصال و قرب به خدا داشته باشد و قرب الهی، شرط آرامش است؛ بعد از اینکه ما واجبات را انجام دادیم باید برای قرب به خدا و قرار گرفتن در وادی توسل و آرامش، وسیلهای برای این تقرب قرار دهیم کما اینکه قرآن کریم فرموده است: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و دستاویز و وسیله ای [از ایمان، عمل صالح و آبروی مقرّبان درگاهش] برای تقرّب به سوی او بجویید؛ و در راه او جهاد کنید تا رستگار شوید.
مفسرین قرآن کریم اولا خود ائمه(ع) هستند و ذیل این آیه شریفه فرمودند ما این وسیله ارتباطی هستیم و بنا عبد الله و بنا عرف الله؛ حضرت زهرا(س) فرمودند: نحن وسیله فی خلقه و ...؛ محل ارتباط مردم با خداوند ما هستیم. زیارت جامعه کبیره و دعای توسل دلالت بر این دارد که قرب به خدا باید توسط وسائل باشد و وسیله هم ائمه(ع) هستند؛ انسان باید مستمرا با ائمه(ع) مرتبط باشد.
محدث قمی در مفاتیح برای هر روز یک صلوات و زیارتی روایت کرده است و این برای آن است که ما به مقام قرب برسیم و مقام قرب الهی هم با همین توجه به حضرات معصومین(ع) صورت میگیرد. یکی از راههای بسیار مهمی که میتوان از طریق آن به ائمه(ع) نزدیک شویم زیارت ائمه(ع) است؛ زیارت؛ حضور الزائر عند المزور و عدول علی الغیر است؛ البته بنده کاری با تعریف لغوی زیارت و زائر ندارم ولی اجمالا زائر یعنی ما و مزور یعنی زیارتشونده.
اگر زیارتکنندهای نزدیک زیارتشونده برود و انقطاع از غیر خدا پیدا کند سبب خواهد شد تا حضرات نسبت به ما توجه خاصی داشته باشند و از رهگذر این توجه انسان میتواند به مقام قرب به خدا برسد؛ در بین زیارات بالاترین ثواب، زیارات متعلق به وجود مقدس اباعبدالله الحسین(ع) است؛ در کامل الزیارات ابن قولویه و جلد 15 جامع احادیث شیعه، در جلد هشتم و نهم دانشنامه امام حسین(ع) روایات مفصلی داریم که بالاترین ثواب زیارت را برای امام حسین(ع) میدانند و بعد از ایشان هم بالاترین ثواب زیارت متعلق به حضرت امام رضا(ع) است.
ایکنا ـ آثار و برکات زیارت امام رضا(ع) براساس روایات چیست و آیا اثر دنیوی هم دارد؟
ما وقتی زیارت امام رضا(ع) را بررسی میکنیم آثار و برکاتی دارد؛ اول آرامش در دنیا، دوم برطرف شدن غم و غصه، برآورده شدن حوائج، تضمین عاقبت بخیری و دور شدن از اضطراب و استرسهایی که همه به آن مبتلا هستند؛ سکینه و وقار بر قلب انسان حاکم میشود؛ تمام این برکات در روایات ذکر شده است و این آثار هم معطوف به آخرت نیست و همه در دنیا نصیب انسانی میشود که زائر علی بن موسی الرضا(ع) است یعنی حتی اگر کسی دنبال نیل به دنیا و مقصد او دنیا هم باشد باز نگاه حضرات و علی بن موسی الرضا(ع) باعث رشد او خواهد شد.
توجه شما را به زیارت جوادیه جلب میکنم؛ این زیارت را امام جواد(ع) برای امام رضا(ع) انشاء فرمودند؛ سه جمله در این زیارتنامه هست که اگر کسی آن را درک کند گرفتار یاس و نومیدی شدن برای او معنا ندارد؛ السلام علی الامام الرئوف؛ سلام بر امام رئوف؛ رئوف یعنی فوق تصور مهربان و بالاتر از چیزی که تصور میکنیم؛ السلام علی فرحه القلوب؛ سلام بر کسی که باعث شادی قلوب است؛ واقعا توجه به امام رضا(ع) باعث شادی قلب انسان خواهد شد؛ السلام علی فرج الکروب؛ سلام بر کسی که گرههای کور را باز میکند؛ این سه تعبیر چقدر به انسان آرامش میدهد.
ایکنا ـ در برخی روایات از وجود مقدس پیامبر(ص) در مورد امام رضا(ع) از تعبیر پاره تن استفاده شده است، فکر میکنید دلیل این تعبیر چیست؟
بله؛ پیامبر(ص) در روایتی از تعبیر پاره تنم برای امام رضا(ع) استفاده فرمودند: این تعبیر دو بار در بیانات پیامبر(ص) به کار رفته است؛ یکبار در مورد حضرت زهرا(س) و بار دیگر در مورد امام رضا(ع)؛ ایشان فرمودند هر کسی پاره تن مرا در خراسان زیارت کند و یک شب در آنجا بیتوته کند غم و غصه از او زائل خواهد شد و من تضمین میکنم که همّ و غم او برطرف شود.
امام رضا(ع) با این شان و جلال، خودشان ما را به زیارت حضرت معصومه(س) در قم ارجاع داده و فرمودند هر کسی خواهرم معصومه(س) را در قم زیارت کند؛ کمن زانی، یعنی مرا زیارت کرده است. اینقدر زیارت حضرت معصومه(س) برای برادرشان مهم است که زیارتنامه ماثور برای ایشان انشاء فرمودند و در این زیارتنامه فرمودند بروید به خواهرم بگویید؛ یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فإنّ لک عند الله شأن من شأن.
ایکنا ـ در روایات تفاوتهایی در مورد ثواب زیارات دیده میشود در حالی که ائمه(,ع) کلهم نور واحد هستند، دلیل خاصی در اینباره وجود دارد؟
ما در فهم مراتب اهل بیت(ع) هیچ وقت این امام معصوم را با آن امام مقایسه نمیکنیم؛ حضرت رضا(ع) متحمل سختی زیادی شدند و در دوره ایشان خفقان شدیدی وجود داشت و گاهی افراد نزدیک به امام رضا(ع) به ایشان میگفتند تو امام نیستی زیرا فرزند ذکور نداری؛ امام رضا(ع) در سن 40 سالگی بودند که خداوند جواد الائمه(ع) را به ایشان مرحمت فرمودند ولی مردم آنقدر بیمعرفت بودند که گفتند بروید قیافهشناس بیاورید تا ببینیم شبیه ایشان هست؟ تا بگویند این کودک، فرزند کیست. از طرفی امام رضا(ع) عالم آل محمد(ص) هم نامیده شدهاند و از این جهت هم لقب پاره تن گرفتهاند.
گفت و گو از علی فرج زاده
انتهای پیام