مروری بر جدیدترین آثار منتشره در حوزه دین‌پژوهی و فلسفه اخلاق در نمایشگاه کتاب
پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و انتشارات مختلفی به منظور شرکت و ارائه جدیدترین آثار خود در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور یافته و میزبان علاقه‌مندان شده‌اند. هرکدام از این مجموعه‌ها کتاب‌های متنوعی، در رشته‌های مختلف علوم انسانی ارائه کردهاند؛ به همین جهت بازدید از نمایشگاه برای مخاطبان این گستره علمی، دانشجویان و دانش‌پژوهان با توجه به کثرت آثار ارائه شده، فرصتی مغتنم است.
به گزارش ایکنا؛ برپایی سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، فرصت مغتنمی است تا تازه‌ترین آثار ارائه شده در حوزه اندیشه را با هم مرور کنیم.به منظور سهولت هرچه بیشتر در انتخاب کتاب و دسترسی مراجعه‌کنندگان، کتاب‌های این حوزه را در چند بخش و به اجمال معرفی می‌کنیم. در این گزارش شما با تازه‌های کتاب در حوزه دین‌پژوهی و فلسفه اخلاق مواجه هستید. بی‌شک این مجال تلاش مغتنمی است برای گفتن از بخش مختصری از این رخداد فرهنگی کشور.
الهیات در متن علم از جان پوکینگهورن و به ترجمه میلاد نوری از انتشارات حکمت
علم و دین دو مجموعه باور با دیدگاه‌های کلان و اساسی در زندگی انسان است، که هر کدام شیوه‌ای خاص را پیش روی او می‌گذارند و بر اساس آن راه حل‌هایی عرضه می‌کنند. با این حال در طول تاریخ همواره چالش‌هایی متوجه این دو بوده است. باورمندی و فهم در خصوص نسبت‌هایی که به این دو مقوله وجود دارد و مرزبندی‌هایی که توسط طرفداران هر دو طیف مفروض گرفته می‌شود فاصله آن‌ها را بیشتر می‌کند. طرفداران علم در محاسبات خود نیازی به دین نمی بینند و از سوی دین داران هم واکنش‌هایی وجود داشته است.
پوکینگهورن، نویسنده کتاب یک فیزیکدان - الهی دان است. او دکتری فیزیک خود را در سال ۱۹۵۵ دریافت کرد و استاد دانشگاه کمبریج شد و در سال ۱۹۷۹ دانشگاه را در سودای روحانیت ترک کرد و کشیش شد. تحقیقات عالی پوکینگهورن در هر دو زمینه او را تبدیل به مرجعی قابل اعتماد کرده که زندگی حرفه ای و تحصیلی او بیانگر آن است.
او در این کتاب قصد دارد تا چارچوب نوعی متافیزیک را ترسیم کند که در آن، هم علم و هم الهیات می‌توانند با وضعیت خاص خود در پیوند با دیگری آگاهی یابند و به نوعی همدلی و همزیستی میان آن‌ها ممکن شود.
پوکینگهورن از الهیات زمینه‌ای و از الهیات در متن علم سخن می‌گوید. به باور او علم راستگو، فقط به بررسی مجموعه خاصی از پرسش‌ها در باب «چگونگی» رویدادها و رویه‌های عالم می‌پردازد، در حالی که پرسش از «چرایی» را به اندیشه دینی می‌سپارد.
او معتقد است هیچ یک از علم و دین نمی تواند مدعی پاسخ به پرسش‌هایی آن دیگری باشند، برای همین است که الهیات و اندیشه دینی را تشویق می‌کند تا پژوهش‌های علمی را جدی بگیرد و در متن علم به بازخوانی مداوم داشته‌های خود بپردازد.
میلاد نوری پژوهشگر فلسفه و مترجم کتاب معتقد است که این کتاب برای ما ایرانی‌ها که سنت فکریمان با الهیات آمیخته است متضمن افق‌ها و رهنمون‌هایی تازه‌ای است.
دین‌پژوهی؛ مهم‌ترین رویکردهای علمی معاصر، ویراسته جان هینلز و به ترجمه علیرضا رضایت از انتشارات حکمت
دین‌پژوهی را نمی‌توان فقط به یک رشته مطالعاتی محدود کرد، بلکه گستره این مسئله رشته‌های گوناگونی را شامل می‌شود که ابعاد مختلف دین را مطالعه و بررسی می‌کنند. علاوه بر اینکه دین، موضوع بررسی رشته‌های مختلفی مانند فقه، فلسفه، کلام، عرفان، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، معرفت‌شناسی و... است، در هر کدام از این علوم نیز رویکردهای مختلفی در مورد کلیت یا مصادیق دین وجود دارد.پروفسور جان راسل هینلز (۲۷ اوت ۱۹۴۱ – ۳ مه ۲۰۱۸) استاد ادیان تطبیقی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن بوده است که ویراستاری این مجموعه مقالات را به عهده داشته اند. در هر فصل، نویسندگان متخصص در حوزه فعالیت خود شیوه‌های علمی و یا اجتماعی گوناگونی را برای مطالعه و بررسی ادیان معرفی کردهاند، مانند بررسی جامعه‌شناختی دین، بررسی مردم‌‌شناختی دین، روان‌شناسی دین و یا نگاه فلسفی به دین از طریق پدیدارشناسی، که از جمله رویکردها پرداخته شده در کتاب است. در پایان دین‌شناسی مقایسه‌ای به‌عنوان شیوه‌ای مستقل در شناخت ادیان معرفی شده است.
ریشه‌های وضعیت انسانی از فریتیوف شوان و به ترجمه حسن عزیزی از انتشارات حکمت
فریتیوف شوان دین‌پژوه معاصر سوئیسی - آلمانی تباری است که از سرشناس‌ترین نمایندگان اندیشه حکمت خالده است. به اعتقاد او، مردم اغلب یقین را در پدیده‌های جهان بیرونی می‌جویند حال آنکه باید آن را در درون خود جستجو کنند. او در این کتاب به اصول بنیادین متافیزیک از آن جهت که کاربردی در زندگی معنوی و اخلاقی دارد می‌پردازد. کتاب در سه بخش نوشته شده است.
بخش اول به مابعد الطبیعه و معرفت‌شناسی می‌پردازد، بخش دوم به دغدغه مشرب باطنی و تفسیرادیان نگاه دارد و بخش سوم بر حیات معنوی و اخلاقی متمرکز است.
علاوه بر این فریتیوف شوان آثار زیادی در زمینه دین، معنویت و پژوهش‌های میان ادیان دارد. کتاب‌هایی چون وحدت متعالی ادیان ۱۹۵۳، حقیقت آدمی و گستره معنوی ۱۹۵۴، عرفان دانش ابدی است ۱۹۵۹، زبان خود ۱۹۵۹، مقام حکمت ۱۹۶۱، شناخت اسلام ۱۹۶۳، پرتوی بر جهان‌های باستان ۱۹۶۶، گنج‌های بودا ۱۹۶۸ را می‌توان نام برد.
هرمنوتیک دینی و فلسفه علوم انسانی؛ مطالعه موردی آرای استاد مرتضی مطهری از مالک شجاعی جشوقانی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
اندیشه بعد از رنسانس این بود که با آمدن علم، نیازی به حضور دین نیست و دین حضور زائدی دارد. درواقع انسان مدرن معتقد بود که به مدد علم در این دنیا می‌خواهد بهشت خود را برقرار کند و دیگر اعتقادی به بهشت در دنیای دیگر ندارد. به همین جهت نویسنده بازخوانی آثار شهید مطهری را از این جهت ضروری می داند که رابطه دین و علوم انسانی در نظریات این اندیشمند، به شکل مطلوبی مطرح شده است. در این کتاب مسئله دین و علوم انسانی از منظر آثار شهید مطهری مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهشگر می‌گوید که در فرآیند نگارش کتاب، ۱۲۰ اثر از شهید مطهری را بررسی کرده و تلاش داشته تا خوانش گزینشی از آثار استاد مطهری انجام ندهد.
به گفته شجاعی جشوقانی، تعدد آثار شهید مطهری یک صورت مسئله مشخص دارد و اصلاً پراکنده‌کاری در آثار استاد وجود ندارد. او شاهکار شهید مطهری را «اصول فلسفه و روش رئالیسم» می‌داند و معتقد است: مسئله خاص شهید مطهری، دین در دنیای جدید بود و اینکه آیا دین را باید به تعطیلات تاریخ معاصر سپرد و با آن وداع موزه‌ای کرد یا اینکه دین در دنیای جدید نیز می‌تواند زنده و زاینده باشد که قاعدتاً عقیده شهید مطهری همین است.
شجاعی جشوقانی معتقد است در بین جریانات فکری بعد از انقلاب، معتدل‌ترین و منصف‌‌ترین جریان، همان اندیشه شهید مطهری و برآمده از آرای علامه طباطبایی است، اما به دلایلی این جریان فکری خیلی در حوزه و دانشگاه ادامه نیافته است و این در حالی است که باید این جریان فکری معاصر شده و مجدداً مورد بررسی قرار گیرد. نویسنده کتاب، خوانش معاصر از شهید مطهری را یک ضرورت برای دنیای امروز می‌داند.
آوای هستی؛ خدا و جهان هستی از دیدگاه علامه جعفری از عبدالله نصری انتشارات امیرکبیر
خدا، انسان و جهان از مهم ترین مسائل فلسفه هستند که از دیرباز تا کنون مورد بحث و بررسی فیلسوفان قرار گرفته است.
عبدالله نصری استاد و پژوهشگر فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی و از شاگردان علامه جعفری است. او در این کتاب با اشاره به اینکه تفکر فیلسوفان مسلمان دنباله روی صرف از فلسفه یونانی نبوده و در موضوعاتی مانند الهیات به معنی الاخص، امور عامه و علم نفس فراتر از فلسفه یونان است معتقد است که: فیلسوفان مسلمان درباره خدا، جهان و انسان آرای خاص خود را دارند که برای داوری بین آن باید مبانی متافیزیکی و معرفت شناسی هر یک به طور مستقل مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد.
اوهمچنین معتقد است که با توجه به نوآوری و ابداعاتی که متفکرین معاصر ما داشته‌اند اما باز هم در چارچوب فلسفه صدرایی فکر می‌کنند، او در این زمینه علامه جعفری را یک استثنا می‌داند. او با اشاره به نواندیشی علامه جعفری می‌گوید که این مسئله به معنای مخالفت تام و تمام او با فلسفه صدرایی نیست، بلکه منظور تمایز فکری علامه جعفری با چارچوب‌های فکری ملاصدرا است.
علامه جعفری توجه ویژه ای به دستاوردهای علمی جدید به ویژه فیزیک داشتند. این کتاب در ۱۳ فصل به بحث‌هایی درباره ماده، جوهر و عرض، علیت، حرکت و ...می‌پردازد و خواننده را با تمایز فکر علامه جعفری و حکمت صدرایی آشنا می‌کند. در موارد خاصی به مقایسه با دیدگاه دیگران پرداخته شده تا کمک به فهم مطلب اصلی شود اما از مقایسه تفضیلی آرای دیگران در این اثر پرهیز شده تا خواننده در میان آرای گوناگون سردرگم نشود و به طور مستقل با دیدگاه علامه آشنا شود.
چهار جوی حکمت از فریتیوف شوان و به ترجمه امیر جعفری و شنتیا یار احمدیان از انتشارات حکمت
این کتاب برگزیده‌ای از نوشته‌های فریتیوف شوان، فیلسوف و متافیزیک دان سوئیسی-آلمانی (۱۹۹۸-۱۹۰۷م) است.
او در این اثر به چهارجوی حکمت اشاره دارد که اولی چیزی است که انسان باید بداند و آن حقیقت است، دومی چیزی است که انسان باید انجام دهد و آن نیایش است و سومی چیزی است که او باید باشد و آن فضیلت است و چهارمی چیزی است که او باید دوست بدارد و آن زیبایی است.
شوان از برجسته ترین نویسندگان و سخنگویان حکمت خالده است که در موضوعات فراوانی مانند متافزیک، معنویت، ادیان، انسان‌شناسی و هنر آثار گوناگونی دارد و همچنین منتقدان زیادی آثار او را به نقد و بررسی گذاشته اند.
شوان بیان می‌کند که حکمت خالده، فلسفه به معنای متعارف آن نیست بلکه علمی است که دارای ویژگی‌هایی نظیر خطاناپذیری، تغییرناپذیری و فطری بودن است. روش این حکمت بر اساس عقل شهودی است که عام تر و جامع تر از عقل استدلالی است و آن را در برمی‌گیرد. از نگاه حکمت خالده معرفت تفسیری خاص دارد. معرفت در این نگاه صرفاً متعلق به موجودی عالی و برتر است و تنها موجودی که در مرتبه عالی تر قرار دارد می‌تواند موجودات مرتبه فروتر را بشناسد. تنها ابزار شناسایی در این نوع حکمت عقل شهودی شناخته می‌شود که بالاترین ابزار است. با کمک گرفتن از عقل شهودی حکیم در حکمت خالده می‌تواند هستی را آن چنان‌که هست بشناسد. می‌توان گفت که از این حیث که عقل استدلالی نمی‌تواند اشیا و ماهیت آن‌ها را آن گونه که هست بشناسند.
حکمت خالده با معرفت‌شناسی کانت قرابت پیدا می‌کند ولی از این حیث افتراق دارند که کانت منکر هر گونه عقل نظری غیر استدلالی است در حالیکه حکمت خالده معرفت‌شناسی را مبتنی بر عقل شهودی می‌داند که غیر از عقل نظری است.
مطالعه آثار او می‌تواند برای آگاهی از آموزه‌های معنوی و متافیزیکی ادیان و سنت‌های اصیل راهگشای دین پژوهان و دانشجویان فلسفه دین و کلام جدید باشد.
فلسفه اخلاق، زندگی اخلاقی، چگونه از نظریه پردازی صرف فاصله بگیریم؟ از آنه ماری ساندرگارد کریستنسن ترجمه محدثه آهی از انتشارات امیرکبیر
از نظر نویسنده با وجود تلاش‌های بسیاری که در حوزه نظرورزی انجام شده است تا فلسفه اخلاق بتواند بنیادی قوی و راهنمایی عملی برای افراد باشد به نظر می‌آید که با دشواری‌های زیادی رو به رو است.
آنه ماری اس استاد دانشگاه و پژوهشگر فلسفه اخلاق، بزرگ‌ترین مانع را در آن پاسخ‌های نا منسجمی می‌داند که ارتباط بین نظریات اخلاقی و زندگی اخلاقی را به وجود آورده‌اند.
نوشته او مدعای آن را ندارد که چیزی حقیقتا بنیادین درباره امر اخلاقی بگوید بلکه تلاش کرده است تا دیدگاهی درباره زندگی اخلاقی بیان کند که برای همگان آشنا باشد.
این کتاب در ۸ فصل به بیان مسئله اخلاقی، نقد نظریات اخلاقی، بیان ویژگی‌های زندگی اخلاقمند و خصوصیات بستر اخلاقی را مطرح می‌کند تا به وفاق میان نظریه و واقعیت پرداخته باشد.
انتهای پیام مطالب مرتبط
