حضرت زهرا(س)؛ الگوی اخلاقی و رفتاری برای بشریت
حضرت زهرا (س) به عنوان برترین بانوی عالم هستی، دارای ابعاد والای شخصیتی و اخلاقی هستند و الگویی بی‌نظیر برای زنان و مردان در همه دوران‌هاست؛ الگویی که تأسی به آن نه‌تنها آثار رنج و زحمت را از زندگی‌ها بیرون می‌برد، بلکه منشأ خیرات و برکات زیادی برای زندگی فردی و اجتماعی ما خواهد بود.
به گزارش ایکنا، محمدمهدی مومنی‌ها، پژوهشگر، در یادداشتی به بررسی الگوی اخلاقی حضرت زهرا(س) پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
در زندگی معنوی انسان‌ها، همواره الگو، اسوه و راهنما نقش مهمی در پیشبرد شخصیت انسان‌ها دارد؛ در این عرصه، خداوند با توجه به حکمت و رأفت که نسبت به بندگان دارد، پیامبران و ائمه معصومین را به عنوان آیینه‌های هدایت بشر قرار داد، تا غرض اصلی خلقت که همان هدایت و یکتاپرستی است محقق شود.
قرآن کریم، رسول خدا، حضرت محمد مصطفی(ص) را الگوی شایسته و اسوه حسنه مؤمنان معرفی کرده است، در این الگوگیری فرقی میان زن و مرد نیست، اما به جهت خُلق و خو و مسئولیت‌های خاص زنان، لازم است آنها از جنس خود نیز، الگویی ارزشمند داشته باشند تا از نظر پذیرش الگو و روشن شدن مصادیق اسوه پذیری، به راه و رسم و سیره اخلاقی و خانوادگی او اقتدا کنند. پیامبر(ص) خود در سخنانش، فاطمه(س) را از وجود خود می‌داند و بارها در جمع مؤمنین می فرماید: فاطمه(س) پاره تن من است. وجود فاطمه(س) از وجود رسول خدا(ص) جدا نیست و سیره او جلوه دیگری از سیره پیامبر(ص) است.
به گواه قرآن و روایات، پیامبران و امامان به عنوان مشخص‌ترین نشانه و بهترین الگو هستند و در میان این انوار درخشان، به شهادت امامان معصوم (ع)، حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا(س)، شاخص‌ترین نشانه هستند. حضرت زهرا (س) به عنوان برترین بانوی عالم هستی، دارای ابعاد والای شخصیتی و اخلاقی هستند و الگویی بی‌نظیر برای زنان و مردان در همه دوران‌هاست؛ الگویی که تأسی به آن نه‌تنها آثار رنج و زحمت را از زندگی‌ها بیرون می‌برد، بلکه منشأ خیرات و برکات زیادی برای زندگی فردی و اجتماعی ما خواهد بود. در این میان، الگو بودن آن حضرت نکته‌ای نیست که تنها شیعیان به آن اذعان داشته باشند، بلکه وقتی منابع تاریخی و روایی را بررسی می‌کنیم، با نمونه‌های بسیاری مواجه می‌شویم که حتی علمای غیر شیعی اعم از دانشمندان اهل سنت و حتی بزرگان مسیحیت و سایر ادیان به آن اشاره کرده‌اند.
حضرت زهرا (س) تلاش‌ها و مجاهدت‌های زیادی در زندگی اجتماعی از خود نشان دادند که برخی از آنها عبارتند از:
۱. دفاع از امام معصوم تا پای جان
۲. دفاع از حق و ظلم‌ستیزی
۳. مقام خضوع و عبادت در برابر خداوند
۴. مقام والای اخلاقی و علمی
۵. رعایت حقوق فرزندان و همسر
۶. تحمل سختی‌ها
با توجه به اینکه تنها شناختن ابعاد نورانی شخصیت ایشان برای اصلاح جامعه و سیر به سمت تعالی کافی نیست و نظر به اینکه وظیفه‌مداری ایجاب می‌کند این ابعاد برای محیط جامعه و افکار عمومی هم روشن شود، وظیفه ما در قبال ایشان این است که این بانو را با این ابعاد شخصیتی بیان شده، به جامعه بشناسانیم و معرفی کنیم.
فاطمه(س)، ادامه راه و سیره رسول خدا(ص) در همه زمینه‌هاست از جمله بندگی خدا، تقوا و عبادت، حجاب و عفاف و...؛ اما آنچه در زندگی کوتاه حضرت، برای اسوه‌پذیری خاص زنان از ایشان بیشتر مبتلور شده، سیره حضرت، در عرصه خانواده و همسرداری و تربیت فرزندان است. امام باقر(ع) در عظمت و جلالت مادر بزرگوارش فاطمه(س) می فرمایند: اطاعت فاطمه(س) بر تمام بندگان الهی از جن و انس، پرندگان و حیوانات، پیامبران و ملائکه واجب است.
شیخ صدوق، از بزرگ‌ترین محدث شیعه، روایتی را از پیامبر اکرم (ص)، درباره مقام خضوع و بندگی دخترشان نقل می‌کند، که توجه و دقت به آن، بسیار مفید است: فاطمه، حوریه بهشتی در قالب انسان است، هر وقت در محراب خود برابر پروردگارش جل جلاله می‌ایستد، نورش به فرشتگان آسمان می‌تابد، چنانچه نور ستارگان بر زمین بتابد و خدای (عزّوجلّ) به فرشتگانش می‌فرماید: ای فرشتگان من، ببینید کنیزم فاطمه، که بزرگ کنیزان من است در مقابلم ایستاده و اعضای بدنش از ترسم می‌لرزد و دل به عبادتم سپرده است.
وقتی می‌خواهیم صفات و ویژگی‌های حضرت زهرا(س) را بشماریم و آنها را بررسی کنیم، نمی‌توانیم همه جوانب امر را بازگو کنیم. چون خصلت‌های نیکوی ایشان تمام‌نشدنی است. درباره لقب «ام ابیها» هم همین طور است. یعنی شخصیت بزرگوار و کاملی مانند پیغمبر اکرم(ص) باید تعریف کند و بگوید چطور به دختر خود چنین لقبی داده است. اما در میان روایت‌ها و احادیث معتبری که در اختیار داریم، می‌توانیم به گوشه‌هایی از رفتارهای محبت‌آمیز حضرت زهرا(س) نسبت به نبی مکرم اسلام پی ببریم. جالب این است که حتی برادران اهل سنت ما هم به خصلت‌های بی‌نظیر حضرت فاطمه(س) رجوع کرده‌اند و ایشان را الگوی خود قرار داده‌اند.
آن حضرت در هر مرحله از زندگی خود رفتار ویژه ای داشتند. گاهی در نقش دختر کاملی برای پدر خود حاضر بودند و نقش فرزندی را به نحوی ادا می‌کردند که پیغمبر اسلام(ص) به ایشان لقب «ام ابیها» را دادند. یعنی فرزندی که از شدت دلسوزی و وفاداری و مهربانی نسبت به پدر خود، مانند مادر پدر است. زمانی در نقش همسری برای حضرت امیرالمؤمنین امام علی(ع) بودند. آن هم همسری کامل، دلسوز، وفادار، مؤمن و دارای جمیع خصلت‌های نیکو و پسندیده‌ای که در زندگی اسلامی باید مورد توجه قرار بگیرد.
از سوی دیگر گاهی در نقش مادری ظاهر می‌شدند و نمونه کامل از مادری هستند که می‌توانند فرزندان خود را به بهترین وجه ممکن تربیت کند؛ چه فرزندان پسر و چه فرزندان دختر خود را. به طوری که هر کدام از آنها بهترین و کامل‌ترین انسان‌های روی زمین هستند و خود، سرمشقی برای مردم تاریخ شده‌اند. در یک دوره‌ای هم حامی امامت بودند. ایشان به نحوی از امام زمان خود، دفاع کردند که مردان آن روزگار و بلکه همه تاریخ باید دفاع از امام زمان را از آن بانوی مکرم یاد بگیرند. گاهی با سخنرانی و خطابه کار را پیش می‌بردند و نمونه آن خطبه جامع و پندآموز فدکیه است. در شرایطی هم جان خود و فرزندی که باردار بودند را برای دفاع از حق و دفاع از امام به خطر انداختند تا جایی که این فداکاری و ایثار منجر به شهادت ایشان و فرزندشان شد.
درخصوص شأن و جایگاه حضرت زهرا(س) نزد پیامبر(ص) در روایتی در کتاب جامع الاصول آمده است: هر زمانی که حضرت زهرا(س) به سوی پیغمبر اسلام(ص) می‌رفت، آن حضرت با شتاب به استقبال دختر خود می‌رفتند. با تعمق در این روایت به چند نکته مهم پی می‌بریم. اول آن که عبارت «هر زمانی» را استفاده کرده است و این موضوع به این مفهوم است که چه حضرت زهرا(س) در سن خردسالی بودند و چه در دوران بزرگسالی، همیشه نبی مکرم اسلام (ص) چنین واکنشی نسبت به ورود ایشان داشته‌اند. در عین حال چه یک بار در روز و چه چند بار در روز به سمت آن حضرت می‌آمدند، نبی مکرم اسلام(ص) هر بار این گونه با دختر گرامی خود رفتار می‌کردند.
مشخص است که این نه تنها به جهت احساسات پدری بوده بلکه به جهت عظمت مقام و درجات رفیع آن شفیعه روز جزا بوده که رسول اکرم(ص) به آن علم و آگاهی داشته‌اند. درواقع پیامبر (ص) درخت بلند رسالت بوده و صدیقه کبری (س) ثمره آن هستند. از طرف دیگر عنوان شده است که رسول خدا(ص) با شتاب به استقبال حضرت زهرا (س) می رفتند. به این معنا که از جای خود بلند می‌شدند، چند قدمی حرکت کرده و جلو می‌رفتند تا از ایشان استقبال کنند. دقت کنید که این نوع رفتار نهایت ادب و احترام و تجلیل از شخصیت حضرت فاطمه زهرا (س) است که پیغمبر خدا (ص) با ایشان داشته‌اند.
یکی از لقب‌هایی که به حضرت صدیقه کبری(س) داده شده، لقب محدثه است و به این معنا اشاره دارد که این بانوی ارجمند، احادیثی را در ارتباط با عالم الهی دریافت می‌کردند. چون محدثه در اصطلاح به شخصیتی گفته می‌شود که با او از عالم غیب گفت‌وگو می‌شود. عبارت ساده و قابل درک آن، کسی است که به عالم غیب متصل باشد.
در قرآن کریم تعبیری راجع به حضرت مریم(س) عنوان شده است که خدای متعال می‌فرماید: «یَا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَاسْجُدِی وَارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِین.» شبیه همین عبارت در مورد حضرت فاطمه زهرا (س) عنوان شده است. از طرف دیگر به این موضوع هم باید نظر شود که مصحف حضرت صدیقه طاهره (س) که هیچ نوع شک و شبهه‌ای در مورد آن وجود ندارد، از طریق حضرت جبرئیل برای ایشان آورده شده است. چنان که این صحیفه یکی از اسرار مربوط به ائمه اطهار (ع) است. در عین حال حدیث شریف کساء که حضرت زهرا (س) آن را نقل فرموده‌اند، سند دیگری است که محدثه بودن ایشان و ارتباط با عالم الهی را تأیید می‌کند.
در حدیثی از سوی حضرت صاحب الزمان(عج) می‌خوانیم که: «حضرت فاطمه زهرا (س) الگوی کاملی برای من هستند.» شخصیت کامل و جامع حضرت بقیه الله(عج) این تعبیر را در مورد حضرت فاطمه زهرا (س) به کار برده‌اند. وقتی ایشان از بانوی مکرم اسلام الگو می‌گیرند، جای بحث و شکی باقی نمی‌ماند که همه مردان و زنان مؤمن ایشان را الگو و سرمشق خود قرار بدهند.
در زیارت‌نامه صدیقه کبری(س) می‌خوانیم: «السلام علیک ایتها الصدیقه الشهیده». شهادت آن حضرت بر اثر ضربه وارده و تألمات روحی پس از درگذشت پیامبر (ص) بوده. امام صادق(ع) فرموده: «کسانی که در تاریخ بسیار گریه می‌کردند پنج نفرند: حضرت آدم(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، یحیى(ع) و فاطمه (س)».
شأن و منزلت حضرت زهرا (س)، جایگاه رفیعی است که از درک ما فراتر رفته است. البته ما می‌توانیم از این فضیلت‌ها استفاده کنیم و تا حدی که می‌توانیم خودمان را شبیه ایشان کرده و مانند آن بزرگوار زندگی کنیم. هرچند که برخی از این فضایل تنها به ائمه اطهار(ع) اختصاص دارد، ولی بعضی دیگر از خصلت‌های شایسته ایشان قابل اقتباس برای ما هم هست. گاهی اوقات خودمان و نفسمان را با حضرت زهرا (س) محک بزنیم.
با توجه به اینکه خداوند تمام نعمت‌ها از جمله معرفی الگوی مناسب را به ما عنایت کرده است و از سویی، غرض خلقت هم جزء به هدایت معنوی بشر محقق نمی‌شود، باشناخت کامل آن بانوی نمونه، گفتار و رفتارشان را، نقشه راه خود قرار داده و همیشه توجه داشته باشیم که به حکم عقل و فطرت، طی این مسیر بدون بهره بردن از تعالیم و آموزه‌های ناب آنها میسر نیست و تلاش نماییم در مسیر رضایتشان حرکت کنیم و شاگردان خوبی برای مکتب اهل‌بیت بخصوص حضرت زهرا (س) باشیم.
انتهای پیام
