رعایت عدل و پرهیز از ظلم تغییر و تخصیص نمی‌پذیرد
گروه اندیشه: واژه «قول» در قرآن علاوه بر معنای گفتار به منطق رفتاری نیز اطلاق میشود و به همین جهت، به همگان توصیه می‌کند تا با منطق رفتاری خوب با یکدیگر در رابطه باشند؛ همچنین اصل عدالت و ظلم‌ستیزی و حمایت از مظلوم از خطوط کلی اخلاق اسلامی است و قانون لزوم رعایت عدل و پرهیز از ظلم نه تخصیص‌پذیر و نه تغییر‌پذیر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباس اسکندری، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در ارتباط با ارزیابی عملکرد شورای تحول در علوم انسانی، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار کرد: عملکرد شورا با چهره‌های وزین علمی و حوزوی و موضوعات گسترده و مناسب انتخابی، قابل تقدیر و مباهات است، اما با نگاه به فرایند شورا، احساس میشود ایجاد بنای رفیع علوم انسانی اسلامی با آن محقق نمی‌شود. ما نمی‌توانیم بر اساس علوم وارداتی دنیای غرب، علوم انسانی اسلامی بسازیم، بلکه خود باید شالوده قوی و قابل اتکایی ایجاد کنیم.
برداشت معرفت از سرچشمه آن
وی افزود: اگر بخواهیم علوم انسانی را سامان دهیم، باید از سرچشمه اسلامی شروع کنیم و یکسره به سراغ علوم ناب و اصیل وحیانی‌ای که مواد اولیه آن در عمق اندیشه و باورهای اساتید حوزه و دانشگاه ما وجود دارد، برویم. بنابراین باید کار را به چهره‌های فرهیخته حوزه و دانشگاه بسپاریم، یعنی کسانی که درگیر امور روزمره و اجرایی نباشند. ما با فاصله گرفتن از علوم انسانی غربی باید بنای مجللی را با ره‌آوردهای وحیانی و تفکرات معصومانه ائمه(ع) و برداشت‌های مبتنی بر تقوا و پاکی اندیشمندان و علمای خود ایجاد کنیم، البته آن به این معنا نیست که به تجربیات جهانی بی اهمیت باشیم ولی باید آب را از سرچشمه برداریم.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان قم با اشاره به اینکه توانمندی‌های لازم برای تحقق چنین عملی وجود دارد، خاطرنشان کرد: ما با وجود داشتن ابزارهای لازم برای ایجاد چنین علمی، نیازمند یک عزم عمومی و تصمیم راسخ برای ایجاد آن هستیم و می‌بایست تا حدی در این زمینه پیشرفت کنیم که دیگر کشورها بری دست‌یابی و درک علم مذکور، زبان فارسی را فرا بگیرند و ما به عنوان مرکز طالبان چنین علومی باشیم.
ذخایر علمی کشور
وی در ارتباط با استفاده از دانشمندان اسلامی مانند آیت‌الله مطهری یا آیت‌الله جوادی آملی گفت: این امر بسیار مهم و ضروری است، مخصوصا اینکه آثار این دو دانشمند من جمیع جهات از عمق، گستره و تنوع خوبی برخوردار است و لذا اگر در مجموعه مباحث علوم انسانی در دانشگاه و به خصوص در حوزه‌های معرفتی از این چنین افرادی استفاده کنیم، خلاءهای جامعه علمی پر خواهد شد.
اسکندری گفت: در حقیقت ما نیازمند به یک صنعت تبدیلی هستیم؛ یعنی باید بتوانیم آثار این اساتید را به معانی و مفاهیمی که برای نسل امروز و نسل جوان قابل استفاده باشند، در آوریم. اگر یک صنعت تبدیلی در ارتباط با آثار این افراد ایجاد کنیم و محتوای کلام و اندیشه آن‌ها را در مباحث دانشگاهی منتقل کنیم، نه تنها نیازها را بر طرف می‌کند، بلکه تحولی را در دانشگاه‌ها و نیاز نسل جوان ایجاد می‌کند.
ویژگی اندیشمندان اسلامی
وی بیان کرد: یکی از ویژگی‌های این دانشمندان قدرت تحلیلی و علمی آن‌هاست که مباحث را از عمق مباحث اصیل اسلامی یعنی قرآن، سیره نبوی و احادیث استخراج کرده‌اند. غیر از این که این آثار از عمق تحقیقی برخوردار است، باید دانست که قلب و دلی که به دنبال این معارف رفته، به دلیل مقید بودن به تقوا و پاکی و عامل بودن خودشان در حقایقی که به دست آورده‌اند، تأثیر بسزایی را در روحیه جوان‌های ما خواهد داشت. طهارت روحی و اخلاص بالا باعث تأثیر گذاری آثار بر روح و جان خواننده میشود. نکته سوم دلسوزی این افراد نسبت به اسلام است. عمق و گستره تحقیقات و پژوهش‌های علمی، روح پاک و دل با تقوای ایشان و همچنین دلسوزی و سوز و گدازی که در کنه کار و آثارشان وجود دارد، باعث تأثیر گذاری آثار آن‌ها میشود.
علم و دین در نگاه آیت‌الله جوادی آملی
وی در ارتباط با تأثیر آثار جوادی آملی در جامعه علمی، گفت: در خصوص مسئله علم و دین، نگاه‌های خاص آیت‌الله جوادی آملی حائز اهمیت است. ایشان معتقدند که علم و دین در هماهنگی و نه در تقابل هم هستند و هم‌دیگر را تأیید می‌کنند. البته باید در نظر داشت که صحبت از علمی است که برآمده از اندیشه ناب باشد، یعنی علمی باشد منهای آلودگی‌ها شهوانی؛ چه در حوزه نظری که باید به عقل نظری سلیم توجه کرد و چه در حوزه عملی باید از شهوت عملی به دور باشد.
مدیر گروه مطالعات فرهنگ و ارتباطات دینی پژوهشکده باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: از آنجا که عقل سلیم چون همه مباحث و فرمول‌هایش مغایرتی با دین ندارد، لذا هرچه که برداشت‌های تعقلی سلیم انسانی است، دین را تأیید می‌کند و بالعکس. دین و عقل دو بالی هستند که انسان را به پرواز در می‌آورند و انسان را به تقرب الهی می‌رسانند. در این زمینه می‌بایست دین را با همان فرمول‌های علمی و برداشت‌های تعقلی انسان ارائه دهیم و دین هم به عنوان یک پشتوانه قوی علمی، خیلی از مشکلات را در حوزه‌های مختلف مرتفع می‌کند.
قوانین کلی و عمومی قرآنی و اسلامی
وی افزود: در مباحث بین‌المللی جهان اسلام، استاد جوادی آملی آثار خیلی خوبی دارند و کتابی هم در زمینه حقوق بشر در اسلام دارند که به تدریس آن نیز می‌پرداختند. اسلام برای همه حوزه‌های زندگی بشر نظیر حوزه‌های فردی، خانوادگی، اجتماعی، درون مرزی و برون‌مرزی قانون دارد و در مبانی معرفتی ما جایگاه خاصی برای آن‌ها در نظر گرفته شده‌است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: در خصوص روابط بین‌الملل، وقتی به قرآن مراجعه می‌کنیم که آورده «وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا؛ و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید»(بقره/83)، حال این کلمه قول در قرآن علاوه بر گفتار، منطق انسان را نیز شامل میشود. ما وظیفه داریم در روبه رویی با مردم جهان هم با منطق و هم با گفتار نیکو رفتار کنیم. قرآن با ذکر کلمه «ناس»، گفتار و منطق نیکو را در ارتباط با همه مردم جهان دانسته است و نگفته فقط مسلمین با هم خوب رفتار کنند. یا اصل عدالت و ظلم‌ستیزی و حمایت از مظلوم در خطوط کلی اخلاق اسلامی است و هرگز توصیه نمی‌کند که فقط با مسلمانان این‌گونه رفتار شود. ما در وصیّت حضرت علی(ع) به فرزندانش می‌بینیم که حضرت می‌فرمایند با هر ظالمی به صورت مطلق دشمن باشید و برای هر مظلومی در هر کجای عالم با هر عقیده‌ای وظیفه دارید که حمایت کنید. استاد جوادی آملی، مهم‌ترین عنصر اعتقادی در اسلام را توحید و برجسته‌ترین عنصر اجتماعی- سیاسی را عدل می‌داند، زیرا عدل مانع ستم‌گری و ستم‌پذیری است. قانون لزوم رعایت عدل و پرهیز از ظلم نه تخصیص‌پذیر است و نه تغییر‌پذیر.
ادامه دارد...
