استقلال نداشتن دانشگاه‌ها؛ مانع تشکیل کرسی‌های آزاداندیشی/ دانشگاه جدا از جامعه نیست

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، امروز، اول بهمن وزارت علوم میزبان جمعی از مدیران فرهنگی دانشگاه‌های سراسر کشور بود. در این برنامه سید ضیاء هاشمی، معاون وزیر علوم نیز نیز حضور داشت و در خصوص موانع پیش روی کرسی‌های آزاد اندیشی صحبت شد.
در ابتدا، یوسفی، معاون فرهنگی دانشگاه مشهد با بیان اینکه وقتی به سند دانشگاه اسلامی نگاه می‌کنیم یکی از ارزش‌های بنیادین آزاد اندیشی است، گفت: بحث از دانشگاه خلاق و کار آفرین نیز فرض اصلی‌اش آزاد اندیشی است. وقتی شرایطی از لحاظ فرهنگی سنجیده می‌شود امکان نوآوری به وجود می‌آید.
وی با توجه به این پرسش که چرا در دانشگاه‌ها کرسی‌ها رونق پیدا نمی‌کند، اظهار کرد: آزاد اندیشی در هر فضایی رخ نمی‌دهد، همه آن فضاها هم در اراده معاونت فرهنگی نیست. الزاماتش در عرصه‌های مختلف مستلزم آموزش هست. امکان ندارد در خلأ تفکر انتقادی در تدریس و آموزش، آزاد اندیش تربیت شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه، عنوان کرد: در عرصه‌ فرهنگی مهم‌ترین الزامش این است که حوزه‌های عمومی و مدنی قدرتمندی در دانشگا‌ها به‌وجود بیاید و ترس از فضای دانشگاه فاصله بگیرد. اگر این شرایط فراهم نشود، نمی‌توان انتظار گشایش داشت. اصلاح آئین نامه کرسی‌ها گامی رو به جلو است، اما خود آئین‌نامه هم تکیه‌اش بر تمرکزگرایی است.
عدم استقلال دانشگاه‌ها
در ادامه رضایی، مدیر فرهنگی دانشگاه اصفهان مسئله اصلی را عدم استقلال دانشگاه‌ها دانست و گفت: وقتی دانشگاه خودش را در اظهار نظر مستقل نبیند، در لایه‌های پایین‌تر این اتفاق‌ها می‌افتد. این مطالبه ما از ستاد وزارت علوم است و انتظار داریم که فضا را تعدیل کنند و راهکاری به ما بدهند.
استقبال بسیار ضعیف استادان
وی افزود: باید از فرمایشی بودن فاصله بگیریم، مانند مسئله حجاب شده است که بارها گفته شده و برون داد آن، چیزی است که الان دیده می‌شود. موضوع روشن‌تر شود. عمده مسئله این است که دانشجو انگیزه ندارد و مسئولان هم بخواهند برگزار کنند حکومتی و فرمایشی می‌شود. هنوز فضا امنیتی و سیاسی است و برخورد قهری با دانشجویان می‌شود. استقبال بسیار ضعیف استادان مسئله دیگر است.
وی در پایان سخنان خود پیشنهاد داد که به‌عنوان فتح باب چند نفر مشخص شوند و شروع به کار کنند و کرسی‌ها را فعال کنند. ما در دانشگاه خود فقط آمار برگزاری سه کرسی آزاداندیشی را داریم.
در ادامه سهراب ساده‌، مدیر فرهنگی دانشگاه کاشان با طرح این سؤال که باید مشخص شود ما به‌دنبال چه نوع فضای دانشگاهی هستیم، گفت: دانشگاه نخبه‌پرور یا توده‌پرور می‌خواهیم. در واقع ایجاد زمینه برای مشارکت دانشجویان و بیرون کشیدن آن‌ها از فضای خمودگی هدف این کرسی‌هاست.
وی افزود: همچنین بهره‌گیری از دانشگاهیان جهت کسب معرفت و تشویق به تولید علم نیز از اهداف دیگر است. شاید کرسی‌ها زمینه‌سازی برای ارتقای علمی شوند. سپردن برگزاری کرسی‌ها به هیئت سه نفره که عمدتاً روی کار سیاسی متمرکز هستند خودش مانعی بر سر راه کرسی‌هاست. قبلاً کرسی‌ها با نظر معاونت فرهنگی اجرا می‌شدند.
وی افزود: تجربه ما در دانشگاه کاشان متفاوت بوده است. استقبال اساتید فزون‌تر از دانشجویان بوده است. نکته جالب‌تر اینکه مباحث بنیادین فرهنگی توسط اساتید فنی و مهندسی ارائه شد. متأسفانه جامعه علمی ما بیشتر مصرف‌کننده علم هستند نه تولید کننده و از اعتماد به نفس لازم برای مشارکت در مسائل مربوط به جامعه برخوردار نیستند.
دانشگاه جزیره‌ای جدا از جامعه نیست
این عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان با بیان اینکه دانشگاه جزیره‌ای جدا از جامعه نیست، گفت: ما از فضای بیرون تأثیرپذیر هستیم. وقتی بحث‌های اختلاس پیش‌ می‌آید، رکود و رخوت مشخص می‌شود و دین، ایمان و اعتقادشان زایل می‌شود.
نایینی، مدیر فرهنگی دانشگاه شیراز با اشاره به آیه 18 سوره زمر، گفت: انتخاب احسن مورد توجه قرآن است و اینکه عقل حجت باطنی در انتخاب است. در بسیاری از کرسی‌ها به‌دنبال افرادی هستیم که به خاطر شخصیت رسانه‌ای و جذب مخاطبان آن‌ها را می‌آوریم.
وی عنوان کرد: سیر مشخصی در کرسی‌ها اتفاق نمی‌افتد. خوبی آیین‌نامه جدید این است که انجمن‌های علمی را هم وارد این بحث کرده است. باید توجیه شوند که نهاد حاکمیتی حق ندارد با نشریه‌ای که داخل دانشگاه منتشر می‌شود برخورد کند.
تفاوت‌های آیین‌نامه جدید و قدیم
در ادامه حیدری، مدیر فرهنگی دانشگاه بین‌المللی قزوین در تفاوت‌های دو آیین‌نامه‌، عنوان کرد: آیین‌نامه قبلی مصوبه وزارت علوم بود، اما آیین‌نامه جدید مصوبه یکی از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی است. در آیین‌نامه قبلی، چهار کرسی نظریه‌پردازی، نقد و مناظره، آزاد اندیشی و نقد و نظر تعیین شده بود. اما آیین‌نامه جدید صرفاً آزاد اندیشی را در بر می‌گیرد.
رؤسای دانشگاه‌ها نیز نسبت به فعالیت‌های فرهنگی توجیه شوند
بنا بر این گزارش، باقریان، مدیر فرهنگی دانشگاه یاسوج عنوان کرد: در دولت گذشته فضای امنیتی در کشور ساخته شد و حال باید راهکار ارائه داد. برخی خودشان را حق مطلق و دیگران را معاند دیدند و در حال حاضر افرادی از دل این عقیده بیرون آمده‌اند که باوری به نظام ندارند. باید برای این فضا راهکاری بیندیشیم.
وی افزود: باید به اشکالات واقع‌بینانه نگاه شود. کسی که تا دیروز مثبت‌ترین فرد بود حالا بگوییم منفی‌ترین فرد، باید پاسخ داد. ما اخیراً کرسی عاشوراپژوهی را برگزار کردیم با این محوریت که امام حسین(ع) به چه منظور به کربلا رفت، برای شهادت یا حکومت. پیشنهاد می‌کنم که کرسی‌ها در مباحث علمی به این شکل برگزار شود.
مدیر فرهنگی دانشگاه یاسوج عنوان کرد: با افراط و تفریط به هر شکلی باید برخورد شود. و اینکه خوب است رؤسای دانشگاه‌ها نیز نسبت به فعالیت‌های فرهنگی توجیه شوند.