حمید گورابی عنوان کرد:
پیشگامی رویان؛ حاصل تلاش مضاعف و هدف مقدس
گروه دانشگاه: رییس پژوهشگاه علوم سلولی جهاد دانشگاهی (رویان)، با اشاره به ویژگی‌ها و شاخصه‌های ویژه این مجموعه، تعامل و هماهنگی با احکام فقهی را برای پیشبرد تحقیقات پزشکی ضرورتی انکار نشدنی بر شمرد و گفت، نگاه فقه شیعی به تحقیقات جدید پزشکی، روزآمد و کارآمد است.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، در سالیان اخیر، پژوهشگاه علوم سلولی جهاد دانشگاهی (رویان)، همواره به عنوان مجموعه‌ای پیشگام در عرصه تحقیق و پژوهش و الگویی برای مجموعه‌های علمی و پژوهشی در کشور مطرح بوده است. اهمیت این مجموعه تا حدی است که رهبر معظم انقلاب بار‌ها در سخنان خود به پیشگامی و پیش آهنگی این مجموعه اشاره کرده‌اند و آن را الگویی برای سایر مجموعه‌های علمی و پژوهشی در کشور دانستند.
به بهانه سخنان رهبر معظم انقلاب در ابتدای سال جاری و اشاره ایشان به تلاش‌های مرحوم کاظمی آشتیانی برای پیشبرد پژوهشگاه رویان، گفت‌و‌گویی را با دکتر حمید گورابی، رییس پژوهشگاه علوم سلولی جهاد دانشگاهی (رویان)، انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا: رهبر معظم انقلاب همواره نگاه ویژه‌ای به جهاد دانشگاهی و مجموعه‌های وابسته به آن دارند؛ ایشان موفقیت رویان را در گرو چه عواملی می‌دانند؟
مقام معظم رهبری در بازدیدی که از مجموعه رویان داشتند، موفقیت این مجموعه را داشتن ترکیبی از علم، ایمان و تلاش دانستند و تاکید کردند که عنصر دینی در این مجموعه موجب تسریع در حرکت این مجموعه شده است. ایشان در خصوص مرحوم دکتر کاظمی‌آشتیانی، اشاره کردند که مجهز شدن به علم روز، تلاش و عنصر اصلی که یک نگرش دینی و مذهبی است از ویژگی‌های شخصیتی مرحوم کاظمی آشتیانی بود و این نگرش مذهبی به مجموعه‌ای نظیر رویان شتاب زیادی می‌دهد، نه اینکه مانع حرکت آن باشد.
ایکنا: بستر جهاد دانشگاهی تا چه اندازه به پیشرفت مجموعه رویان کمک کرده است؟
جهاد دانشگاهی به عنوان بستری که رویان بر پایه‌های آن شکل گرفته است، ویژ گی‌های متمایزی داشت. ویژگی‌هایی نظیر کنار گذاردن روند بروکراتیک سایر مجموعه‌ها و همچنین حاکم نبودن تشریفات سخت اداری بستری را به وجود آورد که مجموعه رویان بر روی آن به وجود آمد، شکل گرفت و به جلو رفت؛ حس جهادی بودن در کسانی که در مجموعه جهاد دانشگاهی بوده و هستند، احساس بسیار خوبی است که فرا‌تر از کار کردن در یک مجموعه اداری و سیستم بروکراتیک معمول است؛ تلاش مضاعف و هدف مقدس از ویژگی‌های یک فرد جهادی است که در این مجموعه فعالیت می‌کند. تفکر جهادی اینگونه است که به هر کاری که انجام می‌دهد به دیده تقدس می‌نگرد، به این معنا که اگر یک درمان را انجام می‌دهد و یا کار پژوهشی را به ثمر می‌رساند، نگاهش و تلاشش از این نوع نگاه سرچشمه می‌گیرد.
ایکنا: نگاه دینی و مذهبی در حالی که برخی می‌پندارند مانعی بر سر فعالیت‌های علمی، پژوهشی و اداری است، چگونه در مجموعه پیشگامی نظیر رویان، اصل اساسی و مهمی قلمداد می‌شود؟
همه چیز به نوع نگاه و نگرش افراد بر می‌گردد؛ اگر فردی عنصر دینی و مذهبی را از ابتدا به دیده مانع بپندارد، انرژی منفی را در مجموعه سبب می‌شود؛ در مقابل اگر نگرش این باشد که دین عنصر سازنده، کارآمد و کلیدی است، که قطعا اینگونه است، مجموعه را به جلو می‌برد.
از سویی پژوهشگاه رویان، مجموعه‌ای است که بر اساس فقه شیعی حرکت می‌کند. با توجه به روش‌های درمان ناباروری و یا دستکاری‌های که در تولید سلول‌های بنیادی لازم است صورت بگیرد و در این مجموعه پیگیری می‌شود و نظایر آن، نیازمند دانستن و عمل بر اساس نگرش احگام فقهی هستیم؛ خوشبختانه نگاه فقه شیعی در اینگونه موارد نگاه روزآمد، باز و کارآمدی است. در خصوص پژوهش‌های جدیدی که در رویان انجام می‌گیرد، جلسات و نشست‌هایی برگزار می‌شود و پس از ارائه توضیحات در خصوص پژوهش مورد نظر، تصمیم گیری بر اساس آیات قرآن صورت می‌گیرد. در شرایطی که در برخی از مذاهب دیگر سختگیری‌های خاصی در این خصوص وجود دارد و جای بحث و گفت‌و‌گو را در این زمینه باز نمی‌گذارند، مساله‌ای که باعث جلوگیری از حرکت مجموعه می‌شود. همینطور در دوره ریاست جمهوری جرج بوش در آمریکا نیز می‌بینیم که به دلیل نگرش مسیحی افراطی جلوی تحقیقات در خصوص سلول‌های بنیادی جنینی گرفته شد. اما در فقه شیعی و مطالبی که به مقام معظم رهبری عرضه شده است، می‌بینیم همواره راه تحقیقات علمی برای سلامت بشر باز بوده و باعث پیشرفت شده است. عناصر دیگر همچون معنویت، انرژی بخش بودن مذهب و کار برای رضای خداوند انجام دادن نیز همواره در کل مجموعه مفید بوده و حرکت رو به جلو را سبب شده است.
ایکنا: اهمیت هماهنگی تحقیقاتی که در رویان صورت می‌گیرد با نگرش فقه شیعی از چه زمانی احساس شد؟
عنصر دینی همواره در جهاد دانشگاهی وجود داشته است و دارد. افرادی که در این مجموعه فعالیت می‌کنند همواره این دغدغه را دارند؛ زمانی که رویان تاسیس شد، از آنجا که پژوهش‌ها در خصوص درمان ناباروری می‌توانست از نظر احکام دین مشکلاتی را در بر داشته باشد، این احساس که باید تعامل بیشتری با علما در این زمینه شکل گیرد، بیشتر شد. از آنجا که علم پزشکی و تحقیقات صورت گرفته در این زمینه امکان بسیاری از کار‌ها را به شما می‌دهد، اگر این نگاه و تعامل با مذهب در خصوص پژوهش‌های انجام شده شکل نگیرد، ممکن است این تحقیقات حتی با مصالح بشریت در تعارض باشد. بنابراین پس از تاسیس رویان این نگاه تقویت شد و اهمیت اینکه پاسخ بسیاری از موارد را باید از علما دریافت کنیم بیشتر شد. دغدغه این همکاری و هماهنگی پس از گذشت ۲۳ سال از تاسیس رویان بیش از پیش وجود دارد و حتی می‌تواند در حوزه‌های علمیه به عنوان مباحث خارج فقه از فقه میان اساتید و طلاب مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا راهکارهایی برای تحقیقات جدید پیدا شود.
ایکنا: نقش و جایگاه سرمایه انسانی در رویان چگونه است؟
نیروی انسانی را به عنوان با ارزش‌ترین بخش و سرمایه رویان می‌دانیم و بسیار به آن متکی هستیم. بیش از سایر عوامل به نیروی انسانی توجه و سعی در حفظ آن داریم، کما اینکه از روزی که رویان شکل گرفته است افراد اصلی که در آن حضور داشته‌اند، همچنان مشغول به فعالیت هستند و در کنار آن‌ها جوان تر‌ها نیز حضور دارند و کار و نگرش جهادی را از نیروهای قدیمی این مجموعه فرا گرفته‌اند و فعال هستند. همیشه تلاش ما این بوده است که در کنار جذب نیروی جوان و با استعداد، افراد پیشکسوت و با تجربه مجموعه رویان را حفظ کنیم و از آنان بهره ببریم؛ این عامل بسیار موثری بوده است که در طی این سالیان رویان را روی پای خودش نگه داشته است.
ایکنا: هدفگذاری رویان برای سال جاری چیست؟
چشم انداز ما همیشه این بوده است که به عنوان قطب علم و فناوری در منطقه و در سطح بین‌المللی حضور داشته باشیم. در بخشی از چشم‌انداز رویان آمده است که باید در سلامت جامعه موثر باشیم؛ موثر بودن در سلامت جامعه محقق نمی‌شود مگر اینکه حاصل تحقیقات و پژوهش‌هایی که صورت می‌گیرد مورد استفاده مردم قرار گیرد؛ همیشه در پی ارائه خدمت جدید به جامعه هستیم به گونه‌ای که حاصل آن مورد استفاده مستقیم مردم قرار گیرد. در سال جاری نیز برنامه‌هایی داریم که بتوانیم با بهره برداری از آن‌ها، تاثیر خوبی در سلامت جامعه داشته باشیم.
در سال گذشته شرکت دانش بنیان جدیدی تحت عنوان «سل تک» راه اندازی کردیم و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک شاهد یک مجموعه تولید سلول در کشور باشیم؛ پیش از آن نیز شرکت دانش بنیان «بن یاخته‌های رویان» که بانک خون بند ناف و فعالیت‌های دیگری را راه اندازی و پیگیری می‌کند زیر نظر مجموعه رویان راه اندازی شد؛ سعی کرده‌ایم در این دو شرکت ضمن تعمیم نگاه و خط مشی مجموعه رویان با دخیل کردن محققان و پژوهشگران در منافع فعالیت‌هایی که در این شرکت‌ها صورت می‌گیرد، ضمن ایجاد انگیزه در آن‌ها، مجموعه را با سرعت بیشتری به جلو هدایت کنیم.
توصیه‌ای که به بنیان‌گذاران شرکت‌های دانش بنیان دارم این است که در راستای هدف اصلی که شرکت به آن منظور شکل گرفته است حرکت کنند؛ یعنی که اگر به عنوان یک محقق فناوری جدیدی را تولید کرده‌اند و در پی تبدیل آن به یک محصول تجاری هستند تا هم جامعه و هم خود آن محقق از آن بهره بگیرد، به دنبال همان هدف باشند؛ بعضی از اوقات شنیده می‌شود که شرکت‌های دانش بنیان شکل می‌گیرند اما به کارهای دیگری اشتغال پیدا می‌کنند یا به واسطه‌گری می‌پردازند. خواهشی که دارم این است که در لوای چنین شرکت‌هایی این گونه اقدامات را انجام ندهند، چرا که تجربه تاسیس و فعالیت شرکت‌های دانش بنیان تجربه خوبی است و اگر خدای ناکرده به این معضلات آلوده شود، ممکن است خیلی زود این تجربه خوب و فضای مناسب خاتمه یابد و کشور که از این تحقیقات بهره خوبی می‌برد، به عقب رانده شود.
به بهانه سخنان رهبر معظم انقلاب در ابتدای سال جاری و اشاره ایشان به تلاش‌های مرحوم کاظمی آشتیانی برای پیشبرد پژوهشگاه رویان، گفت‌و‌گویی را با دکتر حمید گورابی، رییس پژوهشگاه علوم سلولی جهاد دانشگاهی (رویان)، انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا: رهبر معظم انقلاب همواره نگاه ویژه‌ای به جهاد دانشگاهی و مجموعه‌های وابسته به آن دارند؛ ایشان موفقیت رویان را در گرو چه عواملی می‌دانند؟
مقام معظم رهبری در بازدیدی که از مجموعه رویان داشتند، موفقیت این مجموعه را داشتن ترکیبی از علم، ایمان و تلاش دانستند و تاکید کردند که عنصر دینی در این مجموعه موجب تسریع در حرکت این مجموعه شده است. ایشان در خصوص مرحوم دکتر کاظمی‌آشتیانی، اشاره کردند که مجهز شدن به علم روز، تلاش و عنصر اصلی که یک نگرش دینی و مذهبی است از ویژگی‌های شخصیتی مرحوم کاظمی آشتیانی بود و این نگرش مذهبی به مجموعه‌ای نظیر رویان شتاب زیادی می‌دهد، نه اینکه مانع حرکت آن باشد.
ایکنا: بستر جهاد دانشگاهی تا چه اندازه به پیشرفت مجموعه رویان کمک کرده است؟
جهاد دانشگاهی به عنوان بستری که رویان بر پایه‌های آن شکل گرفته است، ویژ گی‌های متمایزی داشت. ویژگی‌هایی نظیر کنار گذاردن روند بروکراتیک سایر مجموعه‌ها و همچنین حاکم نبودن تشریفات سخت اداری بستری را به وجود آورد که مجموعه رویان بر روی آن به وجود آمد، شکل گرفت و به جلو رفت؛ حس جهادی بودن در کسانی که در مجموعه جهاد دانشگاهی بوده و هستند، احساس بسیار خوبی است که فرا‌تر از کار کردن در یک مجموعه اداری و سیستم بروکراتیک معمول است؛ تلاش مضاعف و هدف مقدس از ویژگی‌های یک فرد جهادی است که در این مجموعه فعالیت می‌کند. تفکر جهادی اینگونه است که به هر کاری که انجام می‌دهد به دیده تقدس می‌نگرد، به این معنا که اگر یک درمان را انجام می‌دهد و یا کار پژوهشی را به ثمر می‌رساند، نگاهش و تلاشش از این نوع نگاه سرچشمه می‌گیرد.
ایکنا: نگاه دینی و مذهبی در حالی که برخی می‌پندارند مانعی بر سر فعالیت‌های علمی، پژوهشی و اداری است، چگونه در مجموعه پیشگامی نظیر رویان، اصل اساسی و مهمی قلمداد می‌شود؟
همه چیز به نوع نگاه و نگرش افراد بر می‌گردد؛ اگر فردی عنصر دینی و مذهبی را از ابتدا به دیده مانع بپندارد، انرژی منفی را در مجموعه سبب می‌شود؛ در مقابل اگر نگرش این باشد که دین عنصر سازنده، کارآمد و کلیدی است، که قطعا اینگونه است، مجموعه را به جلو می‌برد.
از سویی پژوهشگاه رویان، مجموعه‌ای است که بر اساس فقه شیعی حرکت می‌کند. با توجه به روش‌های درمان ناباروری و یا دستکاری‌های که در تولید سلول‌های بنیادی لازم است صورت بگیرد و در این مجموعه پیگیری می‌شود و نظایر آن، نیازمند دانستن و عمل بر اساس نگرش احگام فقهی هستیم؛ خوشبختانه نگاه فقه شیعی در اینگونه موارد نگاه روزآمد، باز و کارآمدی است. در خصوص پژوهش‌های جدیدی که در رویان انجام می‌گیرد، جلسات و نشست‌هایی برگزار می‌شود و پس از ارائه توضیحات در خصوص پژوهش مورد نظر، تصمیم گیری بر اساس آیات قرآن صورت می‌گیرد. در شرایطی که در برخی از مذاهب دیگر سختگیری‌های خاصی در این خصوص وجود دارد و جای بحث و گفت‌و‌گو را در این زمینه باز نمی‌گذارند، مساله‌ای که باعث جلوگیری از حرکت مجموعه می‌شود. همینطور در دوره ریاست جمهوری جرج بوش در آمریکا نیز می‌بینیم که به دلیل نگرش مسیحی افراطی جلوی تحقیقات در خصوص سلول‌های بنیادی جنینی گرفته شد. اما در فقه شیعی و مطالبی که به مقام معظم رهبری عرضه شده است، می‌بینیم همواره راه تحقیقات علمی برای سلامت بشر باز بوده و باعث پیشرفت شده است. عناصر دیگر همچون معنویت، انرژی بخش بودن مذهب و کار برای رضای خداوند انجام دادن نیز همواره در کل مجموعه مفید بوده و حرکت رو به جلو را سبب شده است.
ایکنا: اهمیت هماهنگی تحقیقاتی که در رویان صورت می‌گیرد با نگرش فقه شیعی از چه زمانی احساس شد؟
عنصر دینی همواره در جهاد دانشگاهی وجود داشته است و دارد. افرادی که در این مجموعه فعالیت می‌کنند همواره این دغدغه را دارند؛ زمانی که رویان تاسیس شد، از آنجا که پژوهش‌ها در خصوص درمان ناباروری می‌توانست از نظر احکام دین مشکلاتی را در بر داشته باشد، این احساس که باید تعامل بیشتری با علما در این زمینه شکل گیرد، بیشتر شد. از آنجا که علم پزشکی و تحقیقات صورت گرفته در این زمینه امکان بسیاری از کار‌ها را به شما می‌دهد، اگر این نگاه و تعامل با مذهب در خصوص پژوهش‌های انجام شده شکل نگیرد، ممکن است این تحقیقات حتی با مصالح بشریت در تعارض باشد. بنابراین پس از تاسیس رویان این نگاه تقویت شد و اهمیت اینکه پاسخ بسیاری از موارد را باید از علما دریافت کنیم بیشتر شد. دغدغه این همکاری و هماهنگی پس از گذشت ۲۳ سال از تاسیس رویان بیش از پیش وجود دارد و حتی می‌تواند در حوزه‌های علمیه به عنوان مباحث خارج فقه از فقه میان اساتید و طلاب مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا راهکارهایی برای تحقیقات جدید پیدا شود.
ایکنا: نقش و جایگاه سرمایه انسانی در رویان چگونه است؟
نیروی انسانی را به عنوان با ارزش‌ترین بخش و سرمایه رویان می‌دانیم و بسیار به آن متکی هستیم. بیش از سایر عوامل به نیروی انسانی توجه و سعی در حفظ آن داریم، کما اینکه از روزی که رویان شکل گرفته است افراد اصلی که در آن حضور داشته‌اند، همچنان مشغول به فعالیت هستند و در کنار آن‌ها جوان تر‌ها نیز حضور دارند و کار و نگرش جهادی را از نیروهای قدیمی این مجموعه فرا گرفته‌اند و فعال هستند. همیشه تلاش ما این بوده است که در کنار جذب نیروی جوان و با استعداد، افراد پیشکسوت و با تجربه مجموعه رویان را حفظ کنیم و از آنان بهره ببریم؛ این عامل بسیار موثری بوده است که در طی این سالیان رویان را روی پای خودش نگه داشته است.
ایکنا: هدفگذاری رویان برای سال جاری چیست؟
چشم انداز ما همیشه این بوده است که به عنوان قطب علم و فناوری در منطقه و در سطح بین‌المللی حضور داشته باشیم. در بخشی از چشم‌انداز رویان آمده است که باید در سلامت جامعه موثر باشیم؛ موثر بودن در سلامت جامعه محقق نمی‌شود مگر اینکه حاصل تحقیقات و پژوهش‌هایی که صورت می‌گیرد مورد استفاده مردم قرار گیرد؛ همیشه در پی ارائه خدمت جدید به جامعه هستیم به گونه‌ای که حاصل آن مورد استفاده مستقیم مردم قرار گیرد. در سال جاری نیز برنامه‌هایی داریم که بتوانیم با بهره برداری از آن‌ها، تاثیر خوبی در سلامت جامعه داشته باشیم.
در سال گذشته شرکت دانش بنیان جدیدی تحت عنوان «سل تک» راه اندازی کردیم و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک شاهد یک مجموعه تولید سلول در کشور باشیم؛ پیش از آن نیز شرکت دانش بنیان «بن یاخته‌های رویان» که بانک خون بند ناف و فعالیت‌های دیگری را راه اندازی و پیگیری می‌کند زیر نظر مجموعه رویان راه اندازی شد؛ سعی کرده‌ایم در این دو شرکت ضمن تعمیم نگاه و خط مشی مجموعه رویان با دخیل کردن محققان و پژوهشگران در منافع فعالیت‌هایی که در این شرکت‌ها صورت می‌گیرد، ضمن ایجاد انگیزه در آن‌ها، مجموعه را با سرعت بیشتری به جلو هدایت کنیم.
توصیه‌ای که به بنیان‌گذاران شرکت‌های دانش بنیان دارم این است که در راستای هدف اصلی که شرکت به آن منظور شکل گرفته است حرکت کنند؛ یعنی که اگر به عنوان یک محقق فناوری جدیدی را تولید کرده‌اند و در پی تبدیل آن به یک محصول تجاری هستند تا هم جامعه و هم خود آن محقق از آن بهره بگیرد، به دنبال همان هدف باشند؛ بعضی از اوقات شنیده می‌شود که شرکت‌های دانش بنیان شکل می‌گیرند اما به کارهای دیگری اشتغال پیدا می‌کنند یا به واسطه‌گری می‌پردازند. خواهشی که دارم این است که در لوای چنین شرکت‌هایی این گونه اقدامات را انجام ندهند، چرا که تجربه تاسیس و فعالیت شرکت‌های دانش بنیان تجربه خوبی است و اگر خدای ناکرده به این معضلات آلوده شود، ممکن است خیلی زود این تجربه خوب و فضای مناسب خاتمه یابد و کشور که از این تحقیقات بهره خوبی می‌برد، به عقب رانده شود.
