دهمین شماره «علوم تربیتی از دیدگاه اسلام» منتشر شد
گروه اندیشه ــ دهمین شماره دوفصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام مشتمل بر 6 مقاله علمی منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ دهمین شماره دوفصلنامه علمی ترویجی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام به صاحب‌امتیازی پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(ع)، مدیرمسئولی نیکو دیالمه و سردبیری افضل‌السادات حسینی منتشر شد.
عناوین مقالاتی که در این شماره انتشار یافته بدین قرار است: «تبیین اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» بر اساس آموزه‌های اسلامی»، «تاثیر آموزش قرآن کریم بر بهبود شیوه‌های مقابله با فشار روانی در نوجوانان»، «بررسی نقش «تمرکز» و «رسمیت» در ساختار نظام آموزشی بر تربیت دینی دانش‌آموزان بر مبنای دیدگاه‌های دبیران درس «دین و زندگی»»، «پیش‌بینی دینداری در دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم براساس سبک‌های تفکر و صفات شخصیتی(بررسی موردی ناحیه ۲ شهر ارومیه)»، «چیستی و مؤلفه‌های «تحول در انسان» در سازمان‌های آموزشی براساس آموزه‌های اسلامی»، «کارکرد‌های تربیتی خانواده بر مبنای تحلیل محتوای ادعیه رضوی(ع)».
مقاله «تبیین اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» بر اساس آموزه‌های اسلامی» با هدف بررسی شادکامی و شناسایی اهداف برنامه درسی «مدرسه شاد» با تکیه بر آموزه‌های اسلامی تدوین شده است. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی بوده و با رویکردی قیاسی استقرایی و روش تحلیل متن تهیه شده است؛ به این معنا که با بررسی مطالعات انجام شده مرتبط با شادکامی در حوزه‌های روان شناسی، علوم تربیتی و علوم اسلامی، مفهوم شادکامی، عوامل موثر بر آن و همچنین اهداف برنامه درسی مدرسه شاد در دانش متعارف شناسایی شده است.
در چکیده مقاله «تاثیر آموزش قرآن کریم بر بهبود شیوه‌های مقابله با فشار روانی در نوجوانان» اثر صادق تقی‌لو می‌خوانیم: «هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر آموزش قرآن کریم بر بهبود شیوه‌های مقابله با فشار روانی است. نوع مطالعه شبه آزمایشی و جامعه پژوهش نوجوانان شرکت‌کننده در دوره‌های تابستانی بسیج هستند که در دو گروه آموزش قرآن کریم و آموزش‌های دیگر(شامل خطاطی، نقاشی، رایانه و...) دسته‌بندی شده‌اند. به این ترتیب ۵۳ نفر از نوجوانان شرکت‌کننده در کلاس‌های آموزش قرآن کریم و ۶۱ نفر از نوجوانان شرکت‌کننده در کلاس‌های غیر قرآنی، نمونه‌های پژوهش حاضر را تشکیل داده‌اند.
داده‌ها نیز در دو مرحله(پیش آزمون و پس آزمون) با پرسشنامه شیوه‌های مقابله با فشار روانی ساخته اندلر و پارکر(۱۹۹۰) گردآوری و به کمک تحلیل کوواریانس چندمتغیری، تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد متغیر‌های وابسته(سبک اجتنابی، سبک مسئله‌مداری و سبک هیجان‌مداری) به صورت معناداری تحت تاثیراجرای متغیر‌های مستقل تغییر یافته‌اند(۰۰۱/۰>P) و بعد مسئله‌مداری شیوه‌های مقابله با فشار روانی تحت تاثیر اجرای متغیر مستقل(آموزش شبه‌آزمایشی قرآن کریم)(۰۱/۰>P) بهبود یافته است. از این نتایج چنین استنباط می‌شود که می‌توان براساس آموزه‌های قرآن، الگویی کارآمد برای مقابله با فشار روانی مسلمانان به ویژه نوجوانان مسلمان طراحی کرد.»
در طلیعه مقاله «چیستی و مولفه های «تحول در انسان» در سازمان‌های آموزشی بر اساس آموزه‌های اسلامی» چنین آمده است: «هدف پژوهش حاضر، شناسایی چیستی و مولفه‌های مفهوم «تحول در انسان» در سازمان‌های آموزشی براساس دیدگاه اسلام است و روش پژوهش، کیفی با رویکرد تحلیل متن قیاسی استقرایی است. جامعه پژوهش، آیات قرآن و نمونه مورد نظر آیات مربوط به موضوع تحول است که با روش نمونه‌گیری هدفمند مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که برای تحول در سازمان‌های آموزشی، باید این مفهوم را در کارگزار تحول انسان بررسی کرد. براین اساس از نگاه اسلام، تحول همان تغییرات همه جانبه، مطلوب و مثبتی است که انسان را به کمال و قرب الهی می‌رساند؛ بنابراین مفهوم تحول براساس مؤلفه‌های فرایندی بودن، تکاملی، درونی، فطری، انتخابی، آگاهانه، هدفمندی و بروز و ظهور عینی در چارچوب حاکمیت اراده الهی تعریف شده است و با توجه به ماهیت مشترک مولفه‌ها، آن‌ها به دو بعد عوامل ذاتی(اراده انسان، درونی بودن، فطری بودن، آگاهانه و مبتنی بر شناخت موقعیت و تکاملی بودن) و عوامل ساختاری(هدفمند بودن، فرایندی بودن و بروز و ظهور عینی) طبقه بندی شده‌اند.»
یکی از مقالاتی که در این شماره فصلنامه انتشار یافته مقاله «کارکرد‌های تربیتی خانواده بر مبنای تحلیل محتوای ادعیه رضوی(ع) » تألیف محمد عترت‌دوست می‌باشد. هدف این پژوهش تبیین مولفه‌های خانواده مطلوب و کارکرد‌های تربیتی آن در راستای رشد و اعتلای انسان از منظر امام رضا(ع) است. در این پژوهش از روش «تحلیل محتوا» با دو رویکرد کمی و کیفی استفاده شده و جامعه آماری آن شامل ۱۰۴ دعا از کتاب «الصحیفة الرضویة الجامعة» است. برای تحلیل کمی، تمامی ادعیه بر مبنای مضامین خانواده مورد تحلیل قرار گرفته و مقولات و زیرمقولات مرتبط با موضوع پژوهش نیز احصاء و استخراج شده‌اند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که مجموع ادعیه امام رضا(ع) در زمینه موضوع پژوهش قابل طبقه‌بندی در چهار محور «تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی»، «آموزش محبت و مهرورزی»، «آموزش حقوق اجتماعی» و «عینیت‌بخشی به آموزه‌های تربیتی با معرفی اهل بیت(ع) به عنوان الگو» است. همچنین نتایج به دست آمده نشان می‌دهد رویکرد غالب این ادعیه، آموزشی بوده و یکی از مهم‌ترین موضوعات آن، توجه به نهاد خانواده و جایگاه آن در جامعه اسلامی برای تربیت و ارائه راهکار و کارکرد‌های آن است.
در پایان یادآور می‌شود، هدف این نشریه انتشار پژوهش‌های مسئله‌محور در گستره علوم تربیتی(فلسفه تعلیم و تربیت، مدیریت آموزشی و برنامهریزی درسی، روانشناسی تربیتی و مشاوره) با رویکرد اسلامی است تا از طریق فراهم آوردن زمینه برای تبادل نظر و تضارب آرای متفکران و محققان این رشته، بستر تولید علم و نظریهپردازی مبتنی بر آموزه‌های اسلام فراهم آید.
انتهای پیام
