مداحان به سمت مرثیه‌خوانی عالمانه سوق داده شوند
گروه اجتماعی ــ چهاردهمین نشست هیئت‌پژوهی جامعه ایمانی مشعر نهم اردیبهشت‌ماه با نقد کتاب «درسنامه مقتل‌شناسی» اثر حجت‌الاسلام واضحی‌آشتیانی در مسجد جمکران برگزار شد و در آن ضمن تأکید بر اینکه مداحان نباید از هر منبع تاریخی برای روضه استفاده کنند، بیان شد که باید تلاش کنیم تا مداحان به سمت مداحی عالمانه سوق داده شوند.
به گزارش ایکنا از قم، چهاردهمین نشست هیئت‌پژوهی جامعه ایمانی مشعر عصر روز گذشته، نهم اردیبهشت‌ماه، با نقد کتاب «درسنامه مقتل‌شناسی» اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین جعفر واضحی‌آشتیانی در مسجد مقدس جمکران برگزار شد، در ابتدای این نشست که نقد آن برعهده رجبی‌دوانی بود، حجت‌الاسلام‌والمسلمین علیرضا ربانی‌منش، معاون راهبردی جامعه ایمانی مشعر، طی سخنانی با بیان اینکه «مقتل» روایت شهادت امام شهیدان در واقعه کربلاست، اظهار کرد: مرثیه‌خوان امام شهیدان برای روایت مقتل، نیازمند آشنایی با اصول، فنون و روش‌های مشخصی است که این مهم هدف نگارش کتاب «درسنامه مقتل‌شناسی» است.
وی با اشاره به نقد «درسنامه مقتل‌شناسی» در این نشست از سوی محمدحسین رجبی‌دوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)، تصریح کرد: این کتاب در 222 صفحه و با هدف چگونگی روایت کربلا به رشته تحریر در آمده است.
نگاه به ظرفیت مقتل‌ها
حجت‌الاسلام‌والمسلمین جعفر واضحی‌آشتیانی در ادامه این نشست، با بیان اینکه تاکنون بیش از 200 مقتل مختلف نوشته شده است، اظهار کرد: با وجود اینکه مقاتلی خوبی همانند مقتل جامع سیدالشهدا(ع) تاکنون نوشته شده است اما به حواشی واقعه شهادت نسبت به اصل مقتل، بیشتر پرداخته شده است.
وی بر لزوم کاربردی کردن مرثیه‌ها با نگاه به ظرفیت مقتل‌ها تأکید کرد و افزود: نکاتی در راستای استفاده از مقتل در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی آورده شده است که این نکات می‌تواند در روایت‌های مختلف مورد استفاده مرثیه‌خوانان قرار گیرد.
نویسنده کتاب «درسنامه‌های مقتل‌شناسی» با اشاره به اینکه واژه «مقتل» در زبان عرب به زمان و مکان کشتن یا جاهای حساس بدن گفته می‌شود، بیان کرد: «مقتل» در اصطلاح به مجموعه‌ای از گزاره‌های گفتاری و نوشتاری در مورد کشته شدن اولیای الهی گفته می‌شود که در آن به قبل و بعد از کشتن این بزرگواران نیز اشاره می‌شود.
وی یادآور شد: مرثیه به مجموعه چند بخش مقتل، شعر، زیارت، روایات و جملات عاطفی می‌گویند اما میان این عناصر، مقتل جایگاه اصلی را به خود اختصاص داده است.
مرثیه‌خوانی عالمانه
واضحی‌آشتیانی یادآور شد: نیت از تدوین کتاب «درسنامه مقتل‌شناسی» کاربردی کردن مقتل بوده است؛ ما مشاهده کردیم که مرثیه‌خوانی به دو دسته عالمانه و عامیانه تقسیم‌بندی می‌شود به همین علت باید سخنرانان به ویژه مداحان را به سمت و سوی مرثیه‌خوانی عالمانه سوق دهیم. در این نوع مرثیه‌خوانی باید از روایات، زیارات و منابع مطلوب استفاده شود، در حالی که در مرثیه‌خوانی عامیانه صرفاً آنچه که مورد پسند مردم است مطرح می‌شود.
وی تأکید کرد: درسنامه مقتل‌شناسی به دنبال ترویج هنر استفاده از مقتل است، در این کتاب علاوه بر پاسخ دادن به سؤالات مرثیه‌خوانان، معرفی منابع و مقتل‌های عمومی برای مردم و علاقه‌مندان به اهل‌بیت(ع) و فرهنگ کتابخوانی برای ذاکران مورد توجه قرار گرفته است.
این پژوهشگر دینی افزود: هر چند برخی تصور می‌کنند که هیئت مذهبی فقط جمعی هستند که به دنبال شادی و گریه هستند، اما هیئت یکی از مراکز تأثیرگذار در زندگی، کسب‌وکار، اقتصاد و اعتقادات مردم است.
وی تأکید کرد: اکنون انقلاب اسلامی به چهل سالگی و دوران پختگی خود رسیده است و در هیئت‌های مذهبی نیز باید به این پختگی برسیم هر چند شور را باید حفظ کنیم، اما شعور را نیز باید تقویت کنیم و در این راستا نیز باید تحقیق‌ها، پژوهش‌ها و ارائه مقاتل معتبر دینی را مورد توجه قرار دهیم.
واضحی مطرح کرد: نشست هیئت‌پژوهی دغدغه‌ای برای ورود هیئت‌ها به عرصه‌های مختلف ایجاد می‌کند که ثمرات آن در هیئت‌ها، متولیان و مخاطبان آن‌ها قابل مشاهده خواهد بود و همانطور که رهبری مطالبه داشتند هیئت‌پژوهی باید با شدت و قدرت استمرار داشته باشد تا ثمره آن در جامعه مشاهده شود.
آشنایی مداحان با منابع معتبر
همچنین، محمدحسین رجبی‌دوانی در این نشست بیان کرد: زمانی که حرف از مقتل می‌زنیم توجهات به واقعه کربلا و امام حسین(ع) جذب می‌شود درحالی که مقتل‌نویسی و مقتل‌نگاری در ادبیات تاریخی مسلمین فقط اختصاص به اولیای الهی نداشته است و مقتل‌های عثمان و عمربن خطاب هم داریم اما از منظر شیعه مقتل فقط به معصومین(ع) اختصاص دارد.
وی با بیان اینکه مداحان باید با منابع معتبر آشنایی یافته و از هر منبعی استفاده نکنند، اظهار کرد: در راستای این هدف، نقد و بررسی منابع مرتبط با عاشورا دنبال و در این راستا برخی از منابع جامع به صورت مطلوب معرفی شده است، اما مباحث مناسب برای انتقال به عموم مردم باید از این منابع استخراج شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) اضافه کرد: در دانشنامه امام حسین(ع) و مقتل جامع سیدالشهدا(ع) به صورت جامع به واقعه کربلا پرداخته شده و به همین علت برای مطالعه‌کنندگان تاریخ کربلا بسیار مناسب است اما مرثیه‌خوانی آن، ذوقی می‌خواهد که فرد باید بتواند با انگیزه و ذوق خود مفاهیم و مطالب را به مخاطبان خاص خود انتقال دهد.
وی ادامه داد: مقتل صرفاً به چگونگی کشته شدن یک شخصیت و قبل و بعد از آن پرداخته است و کتاب‌های تاریخی نیز داریم که با تعاریف عمومی به بخشی از تاریخ از جمله واقعه کربلا پرداخته‌اند و نباید با این نگاه مقتل و تاریخ را از هم جدا بدانیم، چراکه مقاتل براساس گزارش‌های تاریخی کتب مختلف نگاشته می‌شود.
اعتبارسنجی به مقتل‌ها
رجبی‌دوانی با بیان اینکه مبنای اعتبارسنجی به مقتل‌های معتبر باید در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی مورد توجه قرار گیرد، تصریح کرد: در این کتاب از برخی منابع فقط اسم برده شده، اما جزییات و مطالب مهم برخی از مقاتل دیگر به صورت جامع مطرح شده است که این تبعیض قابل پذیرفتن نیست.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: سیر تاریخی عزاداری‌ها در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی مورد توجه قرار گرفته اما این سیر فقط به ایران محدود شده و به عزاداری در کشورهای دیگر پرداخته نشده است و یکباره نیز از عزاداری در عصر صفویه به انقلاب اسلامی رسیده‌ایم، یعنی دوره زندیه و به خصوص دوره قاجار که عزاداری‌ها، شبیه‌خوانی‌ها و تعزیه‌ها اوج می‌گیرد، مورد توجه قرار نگرفته است. در مورد دوره پهلوی نیز جا دارد به وضعیت سخت عزاداری مردم اشاره شود.
وی تأکید کرد: امیدواریم مرثیه‌خوانان در مراسم عزاداری به منابع معتبر استناد و از طرح مباحث غیرواقعی پرهیز کنند که در این راستا مراجعه به مقتل‌های معتبر موضوع بسیار مهمی است که موجب افزایش تاثیرپذیری مخاطب نیز می‌شود.
رجبی‌دوانی برگزاری نشست‌های هیئت‌پژوهی را لبیک گفتن به فرمان رهبری برای بالا بردن غنای علمی هیئت‌ها دانست و مطرح کرد: اگر مداح‌ها و منبری‌ها بتوانند به داشته‌های خود از نظر علمی بیافزایند می‌توانند در کنار ایجاد شور، حزن و شادی میان مردم، عرصه‌های مختلف زندگی اهل‌بیت(ع) را برای مردم بازگو کنند چراکه هیئت‌ها بسیار بر جان و اعتقاد مردم رسوخ پیدا کرده و می‌توانند هنگام بروز خطرات برای دین، انقلاب و کشور بر مبنای مطالعات و کارهای علمی، تأثیرگذاری لازم را به دنبال داشته باشند.
انتهای پیام
