آیت‌الله مجتهدی بنیان‌گذار پررونق‌ترین حوزه علمیه تهران

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست نقد و بررسی کتاب «حاج آقا مجتهدی» امروز سه‌شنبه، ۱۷ دی‌ماه، با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در سرای اهل قلم برگزار شد.

 

حجت‌الاسلام حمید سبحانی‌صدر، نویسنده کتاب در این نشست ضمن معرفی کتاب بیان کرد: اولین بار که فکر نوشتن این کتاب به ذهنم رسید، پیشنهاد این نگارش را خدمت آیت‌الله جاودان ارائه دادم و گفتم که آیا صلاح می‌دانید این کار را بکنیم یا خیر. ایشان نیز نسبت به این تألیف تشویق کردند و با حمایت ایشان که خود یک دوره تاریخ شفاهی حوزه علمیه تهران هستند، کار نگارش آغاز شد.

 

وی تصریح کرد: دو شخصیت در زندگی آیت‌الله مجهدی اثر جدی داشته است؛ یکی علی‌اکبر برهان و دیگری محمدحسین زاهد. چون اطلاعات زیادی از علی‌اکبر برهان نداشتیم و لازم بود در این کتاب، تحقیقاتی صورت گیرد، وارد بررسی زندگی این بزرگوار شدیم و خود به خود کتابی به صورت مستقل شکل گرفت که به نام «عالم ربانی؛ شرح حال شیخ علی‌اکبر برهان» منتشر شد که با مقدمه آیت‌الله جاودان و از سوی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل روانه بازار نشر شد. در حقیقت کتاب زندگی‌نامه استاد آیت‌الله مجتهدی زودتر از کتاب خود ایشان منتشر شد.

 

این پژوهشگر و نویسنده در ادامه با اشاره به اینکه افراد زیادی شاگردی علی‌اکبر برهان را کرده‌اند، افزود: از جمله این افراد می‌توان به آیات مهدوی‌کنی، باقری‌کنی و خوشوقت اشاره کرد. همچنین دکتر حداد عادل و شیخ حسین انصاریان را نیز باید در این زمره قرار دهیم. بنابراین این کتاب موجب شد تا فرازی از تاریخ معاصر را از یک منظر دیگر مورد بررسی قرار دهیم و بعد وارد زندگی آیت‌الله مجتهدی شویم.

 

سبحانی تصریح کرد: یکی از مسائلی که در نوشتن کتاب از اهمیت برخوردار بود، سابقه تاریخی حوزه آیت‌الله مجهتدی و همچنین سرگذشت ملامحمدجعفر چاله‌میدانی تهرانی بود که از مراجع دارالخلافه تهران عصر ناصری بودند. ناصرالدین شاه، به خانه تعدادی از علما رفت‌وآمد می‌کرد که یکی از آنها ملاعلی کنی است و یکی دیگر شیخ جعفر شوشتری بوده است. این مسجد و حوزه آیت‌الله مجتهدی تهرانی نیز که تبدیل به پایگاه تربیت طلاب شد، سابقه‌اش به ملامحمدجعفر چاله‌میدانی می‌رسد که ایشان در ابتدا این حوزه را دایر کرد و به تدریس و تبلیغ مشغول شد.

 

وی در ادامه افزود: جالب است که در نقشه‌های قدیمی که اولین نقشه‌های دارالخلافه تهران بوده است، کوچه‌ای که در آن حوزه علمیه واقع شده را به اسم ملاجعفر می‌بینیم و این امر نشان دهنده عظمت این عالم در تهران قدیم بوده است. در ادامه نیز آیت‌الله مجتهدی این مسجد و حوزه را احیا کرد که جزء اولین حوزه‌های علمیه تهران محسوب می‌شود.

 

در دوره رضاخان بخش عمده‌ای از مدارس علمیه تعطیل یا به دبیرستان تبدیل شد و مرحوم علی‌اکبر برهان، اولین حوزه را احیا کرد و آیت‌الله مجتهدی نیز پررونق‌ترین حوزه علمیه تهران را راه‌اندازی کرد

سبحانی با اشاره به وضعیت حوزه‌های علمیه در زمان رضاخان بیان کرد: در دوره رضاخان بخش عمده‌ای از مدارس علمیه تعطیل یا به دبیرستان تبدیل شد و مرحوم علی‌اکبر برهان، اولین حوزه را احیا کرد و آیت‌الله مجتهدی نیز پررونق‌ترین حوزه علمیه تهران را حتی در آن زمان که مرکزی مانند مدرسه مروی وجود داشت، راه‌اندازی کرد که بخش قابل‌توجهی از سرمایه علمی و معنوی انقلاب اسلامی از سوی حوزه ایشان شکل گرفت.

 

وی در ادامه افزود: در مورد ایشان کتب زیادی در بازار وجود دارد. کتاب‌هایی که همه آنها به فرمایشات آیت‌الله مجتهدی اختصاص دارد. در حقیقت چون بیان زیبا و شیوایی داشتند، فرمایشات ایشان کتاب شده است، اما کتابی که بنده تالیف کرده‌ام، زندگی‌نامه تاریخی است و بعد وارد سیره عملی ایشان شده‌ام. بنابراین اولین زندگی‌نامه ایشان است و حتی در آن، اسناد ساواک در مورد ایشان نیز نقل شده است.

 

این پژوهشگر و نویسنده تصریح کرد: برای نوشتن این کتاب مصاحبه‌هایی نیز داشتم و سعی شده که کمتر قلم بنده دخیل باشد، بلکه در برخی از مواقع قلم بنده حلقه وصل بحث‌ها است. همچنین بین بیان شاگردان و بیان آیت‌الله مجتهدی نیز نسبتی برقرار کرده‌ایم و وقتی که خواننده به مطالعه کتاب می‌پردازد، با یک وحدتی مواجه می‌شود و اینطور نیست که متکلم به صورت دائم تغییر کند و مخاطب سر در گُم شود. همچنین برای این کتاب نزدیک به 100 سخنرانی از ایشان استماع و پیاده‌سازی کردم و بخش‌هایی که خاطراتی را از دوران کودکی به‌بعد تعریف می‌کنند، به عنوان مستند به کتاب اضافه شده است.