تقویت برند گردشگری مشهد با تأکید بر اقتصاد زیارت

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، سعید خدیوی، معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی و عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی، در دومین نشست تخصصی اقتصاد زیارت و گردشگری مشهد که در مجموعه پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی مشهد برگزار شد، گفت: پژوهش با محوریت نقشه راه سرمایه‌گذاری در مشهد با تأکید بر اقتصاد زیارت در سال 1400 پایان یافت که در واقع مسئله اصلی این پژوهش از اوایل دهه 90 در مشهد با آغاز یک مناقشه در خصوص بافت تاریخی و قدیمی مشهد آغاز شد که آیا باید این خانه‌های تاریخی و بافت قدیمی حفظ شود یا خیر؟

وی ادامه داد: در این خصوص آنچه حائز اهمیت است، تقویت برند گردشگری مشهد است و آنچه برند گردشگری مشهد را در حداقل در بافت مرکزی که بیشترین مخاطب حوزه مسافر را دارد دربرمی گیرد، موضوع زیارت و گردشگری مذهبی است.

شناسایی گردشگری هم‌راستا با زیارت

خدیوی ادامه داد: بین مفهوم زیارت و گردشگری در حوزه دانشگاه و حوزه آکادمیک اختلاف است. بین گونه‌های مختلف گردشگری در حوزه دانشگاهی اسم انتخاب می‌شود، اما در سطح سیاست‌گذاری این حوزه کمتر اختلاف وجود دارد، لذا این موضوع نه تنها در ایران بلکه در خارج از کشور نیز در حوزه دانشگاهی مورد بحث است، اما در حوزه سیاست‌گذاری این مناقشه کمتر مورد توجه است. در ایران این برعکس است، یعنی کمتر مقاله آموزشی داریم که به این حوزه توجه کرده باشد، لذا این خلأ باعث شده سیاستگذاران به صورت شهودی به این موضوع نگاه کنند، از این رو با توجه به اینکه این موضوع مورد مناقشه است، لذا کمتر پژوهشگران به این نیز ورود می‌کنند.

وی اضافه کرد: اساساً حرم به عنوان محور توسعه شهر مشهد باید هم‌راستا با مفهوم زیارت باشد، لذا این امر در واقع اساس پژوهش است، از این رو پژوهش نیز در بافت مرکزی مشهد متمرکز شد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به روند طی شده در تدوین نقشه راه سرمایه‌گذاری، اظهار کرد: آنچه در فرآیند پژوهش اتفاق افتاده است تحلیل سوآت (SWOT Analysis) و شناسایی گردشگری هم‌راستا با زیارت است.

گونه‌های گردشگری

وی در خصوص گونه‌های گردشگری گفت: گردشگری خرید، گردشگری سلامت و درمان، گردشگری تاریخی با تمرکز بر رویکرد اقامتی، گردشگری مذهبی با رویکر شناسایی آیین‌های مذهبی، گردشگری تفریحی و گردشگری فرهنگی با رویکرد ظرفیت‌های هنری، 6 گونه گردشگری است که تعریف کرده‌ایم.

خدیوی در خصوص گردشگری خرید و نسبت آن با زیارت، افزود: در حوزه گردشگری خرید که یک مفهوم جدید است و به‌گونه‌ای از گردشگری معاصر گفته می‌شود نیز باید گفت ظرفیت تجاری مشهد هم به این فضا کمک کرده، ضمن اینکه از گذشته نیز این‌گونه از گردشگری فعال بوده است.

وی در خصوص توسعه گردشگری خرید افزود: بازار فردوسی و الماس شرق بیشترین بازدید را از از میان کل بازارها و مراکز تجاری مشهد داشته که این نشان از جایگاه طبقاتی زائران در مشهد است، ضمن اینکه تمایل آنان به خرید از مراکز مشهد مشخص می‌شود، علاوه بر این نیز بیشترین تقاضای گردشگران خرید پوشاک و شیرینی‌جات بوده است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به ظرفیت عظیم در شمال و شرق مشهد در زمینه تولید، گفت: به نظر می‌رسد آنجا که می‌شود برای توسعه مرکز گردشگری خرید تمرکز شود، مجموعه شمال و شرق مشهد است.

تجاری‌های خطی مورد استقبال زائران است

خدیوی ادامه داد: در کنار الگوی تقاضای گردشگران ارائه برنامه‌های بلندمدت، کوتاه‌مدت و میان‌مدت مدنظر است، از طرفی تجاری‌های خطی مورد استقبال زائران است، لذا توسعه این گونه از تجاری ها مورد پیشنهاد است.

وی با تأکید بر ساماندهی حوزه سلامت ابراز کرد: اساساً آنچه در این حوزه مشکل داریم موضوع دلالان در این حوزه است که باید سامان یابد، همچنین باید حوزه‌های پزشکی پر متقاضی توسعه یابد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: همچنین در حوزه تاریخی باید گفت که براساس مطالعات آماری اماکن تاریخی جذابیت چندانی نداشته و روند بازدید از آرامگاه فردوسی و آرامگاه نادری نزولی بوده است، لذا نتوانسته‌ایم در این خصوص جاذبه ایجاد کنیم، اما بافت تاریخی در حال توسعه است که این یک نکته مثبت محسوب می‌شود که باید برندسازی در این خصوص انجام شود.

خدیوی در پایان گفت: در بحث گردشگری مذهبی و آیینی سه گام در میان مدت، کوتاه‌مدت و بلندمدت باید برداشته شود از طرفی با توجه به اینکه در بازه‌های پیک تقاضا زیاد داریم لذا باید روی آیین‌های مذهبی گذشته تمرکز کرده، آن را شناسایی و سپس تبلیغ کنیم. به عنوان مثال باید حسینیه نجفی‌ها که در مرکز شهر وجود دارد، باید معرفی و برند شود، چراکه می‌تواند در جذب گردشگر کمک قابل توجهی داشته باشد.