از ارتباط مکتب عرفانی نجف با سنت صوفیانه ایرانی تا خاطره‌ای از شهید جمهور

سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی را منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم.

 

 

 

 

 

مسئول در یک نظام اسلامی، قیم نیست و نباید خود را برتر از مردم بداند بلکه باید خودش را خادم مردم بداند. این رویه‌ای بود که حضرت امام خمینی(ره) نیز در پیش گرفته بود و خود را خادم مردم می‌دانست. حضرت علی(ع) نیز می‌فرمود حکومت کردن بر شما هیچ ارزشی برای من ندارد مگر اینکه حقی را بگیرم و به صاحب حق بدهم. در مدیریت دینی، پرهیز از نگاه تک بعدی هم اهمیت زیادی دارد. مدیر اسلامی باید جامع و همه‌ جانبه بوده و دنبال رشد همه جانبه مردم هم باشد. اگر مدیر اسلامی چنین نگاهی داشته باشد صرفا دنبال رفاه مردم نیست بلکه در کنار رفاه، سعادت اخروی و معنویت آنها را هم دنبال می‌کند. امام خمینی(ره) می‌فرماید نهایت چیزی که یک مدیر در غرب در نظر می‌گیرد منفعت مادی است اما مدیر اسلامی باید منفعت معنوی را هم در نظر بگیرد و غم مردم، غم او باشد. مدیر اسلامی باید خدمتگزاری برای مردم را به عنوان یک اصل برای خودش در نظر بگیرد.

 

 

 

 

 

تعابیری در انجیل برنابا وجود دارد که به تعالیم ما مسلمین در مورد پیامبر(ص) خیلی نزدیک است لذا می‌گویند شما آن را درست کرده‌اید. در این انجیل از نام حضرت محمد(ص) سخن به میان آمده و اینکه دین تو هرگز ضعیف نمی‌شود و بعد مردم صدا بلند و درخواست کردند که ای خدا محمد را برای خلاص ما بفرست. فخرالاسلام که فردی مسیحی بود و مسلمان شد و در دوره آیت‌الله بروجردی سر و صدای زیادی هم برپا کرد. او می‌گوید من در یکی از اناجیل متروکه خطی که بر پوست نوشته شده بود دیدم که در وصایای مسیح به شمعون پطرس مرقوم شده است که ای شمعون خدا فرمود به تو وصیت کنم سیدالمرسلین، احمد، صاحب شتر سرخ که صورتی چون ماه و بنیه‌ای قوی دارد؛ بزرگ فرزندان آدم و رحمت برای جهانیان و پیامبر امی عربی است.

 

ممکن است برخی مطرح کنند که انجیل و تورات در دوره نزول قرآن به همان سبک تحریف‌نشده باقی بوده است و فرمایشات قرآن ناظر به آن‌ها است و تغییرات در چند صدسال اخیر رخ داده است ولی تاکنون هیچ مفسر و محققی چنین چیزی نگفته است.  البته پیروان ادیان همین الان هم احکام خود را از کتبشان می‌گیرند مثلا الان در دیوار ندبه در فلسطین اشغالی، حریم زن و مرد کاملا از هم جدا است. حجاب زنان یهودی فوق‌العاده است، البته در همین تورات به انبیاء نسبت‌های بد و ناروا هم داده‌اند ولی بخش مهمی از تصدیقات وجود دارد که قرآن کریم هم آن را تصدیق کرده است لذا تعبیر مصدقا لما بین یدی در قرآن زیاد تکرار شده است. 

 

 

 

 

 

کتاب‌هایی که خانقاهی‌ها با آنها مانوس بودند مثل مثنوی مولانا، بین عرفای نجف هم رواج داشت. نه تنها این کتاب‌ها را می‌خواندند و حاشیه می‌زدند بلکه برخی عرفای مکتب نجف به زیارت مولانا می‌رفتند. مثلا نقل است سیدعلی قاضی دوبار به زیارت مولانا رفته بود. مسئله بعدی این است رفتارهایی در آنها می‌بینیم که اگر بخواهیم آن را به اخلاقیون حوزوی تقلیل دهیم درست نیست؛ مثلا در اخلاق متعارف حوزوی دادن ذکر قلبی متعارف نیست یا اینکه کسی خدمت کس دیگری برود و پذیرش شود در حوزه سراغ نداریم. اینها عادت و سنت‌های تصوف خانقاهی است. یک شاهد دیگر این است برخی از کسانی که صوفیه را دسته‌بندی می‌کنند سلسله ملاحسینقلی را در شمار سلاسل صوفیه قرار می‌دهند.

 

 

 

 

 

ارتباط با طیف‌های مختلف سیاسی و صاحبان افکار مختلف از ویژگی‌های رئیس جمهور شهید بود. ما هر وقت درخواست جلسه با ایشان داشتیم با اینکه درگیر کارهای مختلفی بودند سعی می‌کردند که این جلسات برگزار شود و غالبا هم این کار انجام می‌شد و اینطور نبود که به مسئول دفتر و ... ارجاع دهند؛ یکبار در نمازخانه محل کار، ایشان را دیدیم و درخواست جلسه داشتم و ایشان بدون تکلف همانجا نشستند و گفتند همین‌جا با هم صحبت کنیم، که این بی‌آلایشی برای بنده جالب بود.وقتی نامه‌هایی را از طرف مردم یا درباره مسائل استانی خدمت ایشان می‌فرستادیم از دفترشان تماس می‌گرفتند و سلام ریاست جمهوری را می‌رساندند و وضعیت نامه را توضیح می‌دادند تا پیگیری شود.

 

 

 

 

 

تقابل دو نظریه طبیعت‌گرایی و فراطبیعت‌باوری در معنای زندگی ریشه در یک پیشفرض نادرست انسان‌شناختی، یعنی تواطی‌انگاری انسان دارد اما با متزلزل شدن این پیش‌فرض در انسان‌شناسی ملاصدرا، افق گسترده‌ای از معنای زندگی فراروی ما گشوده می‌شود؛ با این توضیح که هر یک از انسان‌هایی که به حسب وجود متفاوتند، معنای زندگی متفاوتی دارند. انسان موحد، معنای توحیدی و انسان غیرموحد، معنایی غیر توحیدی؛ اما برهان، شهود و قرآن در انسان‌شناسی صدرایی حکم می‌کند حیات طیبه و معنای حقیقی زندگی از آنِ انواع و افراد انسانی‌ای است که قبله وجودشان به حسب سلوک، خدای متعال است. افزون بر آن، در نظریه فراطبیعت باوری به طور عام، خدا یا هر مؤلفه روحانی دیگر شرط لازم و کافی برای معناداری زندگی است. در نگاه انسان‌شناسی ملاصدرا نیز خدا به مثابه کانون معنابخشی است اما خدایی که ظهورات متفاوت اسمایی دارد و بر اساس آن، نه با یک معنای زندگی که با تنوعی از معنای زندگی مواجهیم.  

 

 

 

 

رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌علی‌اکبری می‌گفتند یک سال روز ۱۶ آذر به شهر تبریز رفته بودیم. بعد که مراسم روز دانشجو تمام شد و از دانشگاه بیرون آمدیم، یک خانمی رسیدند و با صدای بلند آقای آل‌هاشم را صدا کردند؛ یک پسر جوان هم کنار آن خانم بود. آن خانم گفتند پسر من از وقتی شما با ایشان برخورد کردید نگاهش به دین عوض شده است. قضیه این بوده است؛ یک وقتی آقای آل‌هاشم به پادگانی می‌روند تا در مراسم صبحگاه سخنرانی کنند و آن جوان در آنجا دژبان بوده است. آقای آل‌هاشم یک ربع زودتر رسیده بودند و جوان سرباز به خاطر اینکه هنوز ساعت مراسم نرسیده بود به ایشان اجازه نمی‌دهد وارد پادگان شود. ایشان هم صبر می‌کند تا زمان سخنرانی برسد. بعد از سخنرانی ایشان در مقابل فرمانده پادگان از آن جوان تشکر می‌کند و از فرمانده می‌خواهد به ایشان یک هفته مرخصی تشویقی بدهد چون قانون را رعایت کرده است. آن خانم می‌گفت از آن زمان نگاه بچه من به دین و شخصیت‌های دینی عوض شده است. از این دست برخوردها که همه‌اش برخوردهای دینی برخاسته از سیره ائمه(ع) بوده است در زندگی جناب آل‌هاشم زیاد مشاهده می‌کنیم.

 

 

 

 

 

یکی از ویژگی‌های برجسته آیت‌الله رئیسی، صداقت و صفای باطن بود، عشق به مردم نیز از ویژگی‌های ممتاز ایشان بود و به معنای واقعی مردمی بود و در گفتار و رفتار وی هم نمایان بود.ولایتمداری ایشان در حد اعلا بود و واقعا تسلیم اوامر رهبری بودند و هدف او چه در زمان حیات امام خمینی(ره) و چه بعد از آن در مناصب مختلف خدمت، تحقق اوامر امام و رهبری بود. آقای رئیسی تواضع بسیار بالایی داشت و خود را یک طلبه معمولی می‌دانست. اخلاص از دیگر شاخصه‌های بارز در شخصیت ایشان بود و کار را برای جلب رضایت خدا انجام می‌داد و مناصب را مسئولیت می‌دانست و نه منصب و جایی برای قدرت. ایشان به تدریج در طول زندگی در مناصبی بالاتر از مناصب قبل قرار گرفت ولی هرگز گرفتار آسیب‌های قدرت و منصب نشد و این جایگاه‌ها اثر منفی در روحیات وی نداشت.