تمرکز بیش از حد بر مسائل غیرکاربردی در الهیات؛ چالش‌ها و راه‌حل‌ها
در دنیای پیچیده و پویای امروز، دین و معنویت با چالش‌های متعددی روبرو هستند. یکی از این چالش‌ها، عدم تعامل الهیات با واقعیت‌های جامعه و نیازهای مردم است.
سیدمجید نبوی؛ پژوهشگر قرآن و حدیث یادداشتی با عنوان «تمرکز بیش از حد بر مسائل نظری و فلسفی و تاریخی و غیرکاربردی در الهیات: چالش‌ها و راه‌حل‌ها» در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه می‌خوانیم؛
علم الهیات، به عنوان مطالعه دین و معنویت، نقشی حیاتی در زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند. این رشته به بررسی آموزه‌ها، باورها و اعمال دینی می‌پردازد و به انسان‌ها در درک جایگاهشان در جهان و یافتن معنا و هدف در زندگی کمک می‌کند. با این حال در برخی موارد، الهیات بیش از حد بر مسائل نظری، فلسفی و تاریخی تمرکز می‌کند و از مسائل عملی و کاربردی زندگی واقعی مردم غافل می‌ماند. این امر می‌تواند به بروز چالش‌هایی برای الهیات و ارتباط آن با جامعه منجر شود.
چالش‌های تمرکز بیش از حد بر مسائل نظری
تمرکز بیش از حد بر مسائل نظری، فلسفی و تاریخی در الهیات می‌تواند چالش‌های متعددی را به وجود آورد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم؛
فقدان پاسخ به نیازهای واقعی مردم؛ الهیاتی که بر مسائل نظری تمرکز می‌کند، نمی‌تواند به نیازهای واقعی مردم در زندگی روزمره آنها پاسخ دهد و سبب بی‌تفاوتی نسبت به الهیات و کاهش تأثیر آن در زندگی می‌شود. مسائل اجتماعی متعددی مانند فقر، نابرابری، خشونت و اعتیاد به مواد مخدر وجود دارند که نیازمند توجه و تحلیل الهیاتی هستند. الهیاتی که بر مسائل نظری و فلسفی و تاریخی تمرکز می‌کند، به این مسائل توجه کافی نمی‌کند و از ارائه راهکارهای مناسب برای آنها غافل می‌ماند.
فقدان ارتباط با فرهنگ و زبان مردم؛ الهیاتی که در زبان و مفاهیم تخصصی غرق شده است، نمی‌تواند با مردم عادی ارتباط برقرار کند و آموزه‌های خود را به آنها منتقل کند و سبب بی‌تفاوتی مردم نسبت به الهیات می‌شود. الهیاتی‌هایی که از زبان و روش‌های ارتباطی مناسب برای تعامل با مردم در جامعه استفاده نمی‌کنند، نمی‌توانند آموزه‌های خود را به آنها منتقل کنند و آنها را به دین و معنویت جذب کنند. این مسئله نیز می‌تواند به افزایش شکاف بین الهیاتی‌ها و مردم منجر شود.
فقدان راهکارهای اخلاقی برای فناوری‌های جدید؛ توسعه سریع فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی، چالش‌های اخلاقی جدیدی را به وجود می‌آورد. الهیاتی که بر مسائل نظری و فلسفی تمرکز می‌کند، نمی‌تواند به این چالش‌ها پاسخ دهد و راهکارهای اخلاقی مناسب برای آنها ارائه کند.
عدم توجه به مسائل زیست‌محیطی؛ مسائل زیست‌محیطی مانند تغییرات اقلیمی، آلودگی محیط زیست و انقراض گونه‌ها، نیازمند توجه و تحلیل الهیاتی هستند. الهیاتی که بر مسائل نظری و فلسفی و تاریخی تمرکز می‌کند، به این مسائل توجه کافی نمی‌کند و از ارائه راهکارهای مناسب برای آنها غافل می‌ماند.
فقدان پاسخ به چالش‌های جهانی؛ چالش‌های جهانی متعددی مانند جنگ، تروریسم، فقر و گرسنگی وجود دارند که نیازمند توجه و تحلیل الهیاتی هستند. الهیاتی که بر مسائل نظری و فلسفی و تاریخی تمرکز می‌کند، ممکن است به این مسائل توجه کافی نکند و از ارائه راهکارهای مناسب برای آنها غافل بماند.
فقدان زبان و روش‌های آموزشی نوآورانه؛ نسل جوان به دنبال روش‌های آموزشی نوآورانه و جذاب است که بتواند آنها را به آموزه‌های دینی علاقه‌مند کند. الهیاتی که از روش‌های سنتی آموزش استفاده می‌کند، نمی‌تواند توجه نسل جوان را جلب کند و آنها را از دین و معنویت دور می‌کند. نسل جوان سؤالات و چالش‌های متعددی در مورد دین و معنویت دارند که نیازمند پاسخ‌های دقیق و علمی هستند. الهیاتی که بر مسائل نظری و فلسفی و تاریخی تمرکز می‌کند، نمی‌تواند به این سؤالات و چالش‌ها پاسخ دهد و نسل جوان را به دین و معنویت بی‌اعتماد می‌کند.
فقدان تعامل با مردم در جامعه؛ الهیاتی‌هایی که در فضای خود غرق شده‌اند و با مردم در جامعه تعامل ندارند، نمی‌توانند درک درستی از نیازها و چالش‌های آنها داشته باشند و آموزه‌های خود را به آنها منتقل کنند. و به این دلیل که در رویدادهای اجتماعی و فرهنگی حضور ندارند، نمی‌توانند با مردم در جامعه ارتباط برقرار کنند و آموزه‌های خود را به آنها منتقل کنند. این مسئله نیز می‌تواند به انزوا و بی‌تفاوتی مردم نسبت به الهیات منجر شود.
راه‌حل‌های چالش
همانطور که در بخش قبل بیان شد، تمرکز بیش از حد بر مسائل نظری، فلسفی و تاریخی در الهیات می‌تواند چالش‌های متعددی را به وجود آورد. برای حل این چالش‌ها، اتخاذ رویکردی فعال و پویا در جهت تعامل با واقعیت‌های جامعه و نیازهای مردم ضروری است. در ادامه به ارائه برخی از راه‌حل‌های مناسب برای این مشکل می‌پردازیم؛
ترویج الهیات عملی؛ الهیات عملی، شاخه‌ای از الهیات است که به بررسی آموزه‌های دینی در رابطه با مسائل عملی و کاربردی زندگی روزمره می‌پردازد. ترویج الهیات عملی می‌تواند به الهیاتی‌ها کمک کند تا به نیازهای واقعی مردم توجه بیشتری کنند و آموزه‌های دینی را به گونه‌ای ارائه دهند که برای آنها مفید و کاربردی باشد.
استفاده از روش‌های آموزشی نوآورانه؛ استفاده از روش‌های آموزشی نوآورانه مانند مطالعه موردی، شبیه‌سازی و حل مسئله می‌تواند به دانشجویان الهیات کمک کند تا آموزه‌های دینی را در دنیای واقعی به کار ببرند و به حل مشکلات مردم کمک کنند.
انجام پژوهش‌های کاربردی؛ انجام پژوهش‌های کاربردی در زمینه‌های مختلف مانند اخلاق، حقوق، سیاست و اقتصاد می‌تواند به الهیاتی‌ها کمک کند تا آموزه‌های دینی را در زمینه‌های مختلف جامعه به کار ببرند و به حل مشکلات مردم کمک کنند و نیز ایجاد مراکز مطالعاتی در زمینه‌های مختلف مانند اخلاق زیستی، هوش مصنوعی و تغییرات اقلیمی می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد.
برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها؛ برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها با حضور الهیاتی‌ها، دانشمندان و متخصصان رشته‌های مختلف می‌تواند به تبادل‌نظر در مورد چالش‌های دنیای مدرن و یافتن راه‌حل‌های مناسب برای آنها کمک کند. انتشار مقالات و کتاب‌ها در مورد چالش‌های دنیای مدرن نیز می‌تواند به اطلاع‌رسانی در مورد این چالش‌ها و ارائه راه‌حل‌های مناسب مفید باشد.
حضور در جامعه؛ الهیاتی‌ها باید در جامعه حضور داشته باشند و با مردم در تعامل باشند. این مسئله می‌تواند از طریق حضور در مساجد، مراکز مذهبی، مدارس، بیمارستان‌ها و غیره صورت گیرد یا با مطالعه اخبار می توان از اطلاعات جامعه بهتر خبردار شد.
نتیجه اینکه در دنیای پیچیده و پویای امروز، دین و معنویت با چالش‌های متعددی روبرو هستند. یکی از این چالش‌ها، عدم تعامل الهیات با واقعیت‌های جامعه و نیازهای مردم است. این عدم تعامل می‌تواند پیامدهای منفی متعددی برای دین و معنویت به دنبال داشته باشد، از جمله؛ فقدان تفسیرهای علمی از آموزه‌های دینی، ناتوانی در پاسخگویی به چالش‌های دنیای مدرن، تضعیف جایگاه الهیات در جامعه.
برای حل این مشکل اتخاذ رویکردی فعال و پویا در جهت تعامل با واقعیت‌های جامعه و نیازهای مردم ضروری است. در این راستا، می‌توان اقداماتی انجام داد؛ تمرکز بر مسائل عملی و کاربردی، پاسخگویی به چالش‌های دنیای مدرن، جذابیت برای نسل جوان، کاهش شکاف بین الهیاتی‌ها و مردم.
تعامل الهیات با واقعیت‌های جامعه و نیازهای مردم، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای دین و معنویت در دنیای مدرن است. با اتخاذ این راه‌حل‌ها و تلاش برای تعاملی سازنده بین الهیات و جامعه، می‌توان به درک عمیق‌تر دین و علم، ارائه پاسخ‌های مناسب به چالش‌های دنیای مدرن و تقویت جایگاه دین در زندگی انسان‌ها دست یافت.
انتهای پیام
