دیدگاه حضرت علی(ع) در مورد پیشنهاد صلح از سوی دشمن

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، رئیس مؤسسه پژوهشی فهیم، 27 اسفند ماه در نشست علمی «آموزه‌های نامه امام علی(ع) به مالک اشتر» با بیان اینکه این نامه، نامه 53 نهج‌البلاغه است، گفت: مطالبی که امروزه در یک مجموعه کامل برای حکمرانی ارائه می‌شود با مجموعه‌ای که در صدر اسلام و دوران امام علی(ع) بوده، متفاوت است و نمی‌توان گفت مثلاً با آموزه‌های حضرت علی(ع) می‌توانیم یک نظام سیاسی را اداره کنیم که دلایلی دارد که یکی از آن، پیچیدگی در نظام‌های سیاسی امروز است. این پیچیدگی در صدر اسلام وجود نداشت از جمله نوع تعامل میان مردم و حکومت و امکان دخالت دولت در زندگی مردم و خدمات دولت به مردم. 

 

وی افزود: در دنیای جدید ارتش منسجم و سازمان‌دهی شده وجود دارد که می‌توانند با مخالفان برخورد کنند ولی در صدر اسلام چنین چیزی وجود نداشت و یا مسئله رسانه که دولت‌ها عمدتاً می‌توانند با رسانه خود جامعه را اداره کنند. در دنیای جدید به خاطر این پیچیدگی‌ها یکسری مسائل به عنوان حق مطرح است مثلاً یکسری افراد دوست دارند مشارکت سیاسی داشته باشند و نماینده مجلس و استاد دانشگاه و کارمند و ... شوند که در صدر اسلام این موضوع در حد اندک وجود داشت و دولت ساده و نیروها کم بود.

 

قاضی‌زاده با بیان اینکه برخی اصول و اهداف در آموزه‌های دینی و حضرت علی(ع) برای دنیای کنونی هم مورد نیاز است و از روح آموزه‌های ایشان می‌توان در مدیریت جامعه فعلی بهره ببریم، گفت: مقداری که قرآن از اوصاف فرعون یاد کرده است، کمتر از مقدار توصیفاتی نیست که نسبت به موسی(ع) دارد و این یعنی ذکر کارهای نامطلوب برای پرهیز از آن مورد تأکید خداوند است. از جمله فرموده است که فرعون برای حکومت بر مردم برتری‌طلبی داشت، بین مردم تفرقه ایجاد می‌کرد، مردم را پایین‌دست قرار داده بود، پسرانشان را می‌کشت، زنانشان را به بردگی می‌گرفت و در زمین استکبار می‌ورزید.

 

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه حدود 35 مورد نهی در نامه علی(ع) به مالک اشتر وجود دارد، اضافه کرد: لا تقولن، لاتکشفن، لاتعجلن، لا تدخلن، لاتقدرن، لایکونن لک و ... از جمله این نهی‌ها است و همه هم با تأکید صورت گرفته است و عمدتاً هم معطوف به رابطه با مردم بیان شده است؛ عدم شادی بر عقوبت، عدم تفوق‌طلبی نسبت به مردم، عدم پیگیری عیوب شهروندان و عدم مشورت با بخیل و حریص، کانالیزه نشدن حاکم، ریزه‌خواری نداشتن نزدیکان، تأکید بر صلح در برابر جنگ پرهیز از خون‌ریزی و پیشبرد حکومت با خون‌ریزی مخالفان و ... از جمله این تعابیر است.  

 

قاضی‌زاده با بیان اینکه اگر حکومت‌ها به این سفارشات توجه کنند نیمی از راه را رفته‌اند، تصریح کرد: حضرت در تعبیری فرمودند نسبت به مردم یک درنده جری نباش که خوردن آنان را برای خودت غنیمت بدانی، یعنی هرقدر می‌توانی از جیب مردم برداری زیرا مردم یا هم کیش تو و یا همنوع تو هستند؛ در دوره قاجار کسانی که در بلادهای مختلف حاکمیت می‌گرفتند پولی می‌دادند تا به این پست برسند و چند برابر آن را از مردم در همان ماه اول می‌گرفت.   

رئیس مؤسسه فهیم بیان کرد: در دنیای جدید هم کسانی که حکومت می‌کنند و نسبت به اوضاع اقتصادی مردم اهتمام ندارند و مهم، پیشبرد کار خودشان است، نوعی ظلم و سبوعیت دارند که الان در ترامپ می‌بینیم و با مالیات و انواع کارهای دیگر این مسائل را انجام می‌دهد؛ در کشور ما هم کارمندان هنوز حقوق نگرفته، مالیات از حقوقشان کم می‌شود ولی مالیات برخی افراد پردرآمد مغفول می‌ماند.

 

قاضی‌زاده اظهار کرد: حضرت به حاکمان توصیه می‌کند که از عقوبت کردن دیگران شاد نباشید زیرا نه عقوبت گناه‌کاران شادی دارد و نه عفو آنان پشیمانی دارد آن هم به بهانه اینکه افراد لیاقت بخشیده‌شدن ندارند؛ زود مردم را گناه‌کار و متهم نکنند و در این کار تا مشخص‌شدن نتیجه دقیق این کار را نکنند زیرا محتمل است راه گریزی برای رفع اتهام یافت شود. 

 

وی اضافه کرد: حضرت در فرمایش دیگری تأکید فرمودند که حاکم نباید اینطور بگوید که چون من حاکم هستم هر چه امر کردم مردم باید مطیع باشند زیرا این کار باعث دوری مردم از دین خواهد شد؛ آنچه در دنیای جدید هم مهم شده است این که حکومت‌ها یکسری جاسوس و به تعبیری عیون دارند که برای آنان اطلاعات جمع می‌کنند. حضرت فرمودند دنبال یافتن عیوب مردم نباشید همانطور که دوست دارید خداوند از شما ستر عیوب کند. الان متأسفانه این موضوع در برخی بخش‌های کشور به عیب تبدیل شده است. مرحوم امام خمینی(ره) در یک بیانیه هشت ماده‌ای فرمودند اگر شما دنبال مجرمی هستید که به خاطر جرم خاصی تخت تعقیب است و فرض کنید مثلاً شراب هم در خانه دارد، نباید به شرابخواری او توجه داشته باشید و صرفاً در همان موضوع تحت تعقیب دنبال کنید. 

 

قاضی‌زاده اظهار کرد: در فراز دیگری فرمودند لا تطولن احتجاب من رعیتک؛ طوری نباشد که تو در دسترس مردم نباشی و طوری نباشد که مثلاً کسی یکی دو سال برای یک ملاقات وقت بخواهد؛ اگر حاکم نگذارد منتقد درد دل و حرف دلش را بزند، علم و آگاهی منتقدان را دور کرده است و در این صورت اولویت‌ها در نزد حاکمان جابجا خواهد شد و به مسائلی می‌پردازند که دغدغه اصلی مردم نیست و برعکس. در این شرایط خوب و بد مخلوط و حق و باطل در هم خواهد شد. 

وی افزود: ممکن است این پرسش مطرح شود که ممکن نیست که مثلاً یک مسئول بخواهد ملاقات عمومی بگذارد زیرا امکان آن وجود ندارد ولی در دنیای جدید این کار باید از طریق رسانه‌ها و یکسری مجاری دیگر رخ دهد و مثلاً رئیس جمهور با خبرنگاران سخن بگوید و درد دل مردم را بشنود. الان مدلی که در صدا و سیما بعضا وجود دارد، این طور است که دو خبرنگار مقابل رئیس جمهور می‌نشینند و با نرمی و لطافت یکسری سؤال می‌پرسند و اگر از لحاظ فکری همسو هم باشند، القای مطلب هم گاهی رخ می‌دهد در حالی که باید نماینده اقشار مختلف بتوانند با مسئولان سخن بگویند. 

 

قاضی‌زاده با بیان اینکه پرهیز از ویژه‌خواری نزدیکان مسئولان از دیگر تأکیدات حضرت علی(ع) است، گفت: این ویژه‌خواری امروز اینطور است که امکان صادرات فلان کالا به فرد یا افراد خاصی عطا شود یا دلار در اختیار برخی قرار بگیرد و اختلاس‌هایی چون چای دبش رخ دهد؛ حضرت فرمودند برای هیچ یک از نزدیکان به خاطر نزدیک بودن تو نباید امکان ویژه داشته باشند.

 

وی افزود: مورد دیگر در توصیه حضرت این است که اگر دشمن به تو پیشنهاد صلح داد و دیدی خداوند به آن راضی است آن را بپذیر زیرا این کار باعث آرامش لشکر و امنیت سرزمین تو خواهد شد ولی ایشان از طرف دیگر هشدار دادند که بعد از پیمان صلح خیلی مراقب باش که دشمن تو را فریب ندهد و زیر عهد خود نزند.