هدایت و ضلالت قانون دارد / کمال انسان وابسته به میزان شناخت از خداست

به گزارش خبرنگار ایکنا، جلسه کارگاهی «آشنایی با ساختار وجودی انسان جهت نیل به تزکیه نفس با توجه به آیات و روایات» با عنوان «نسیمِ جان» با تدریس یاسر رضازاده، مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران شب گذشته، 27 مهرماه برگزار ‌شد.

یاسر رضازاده، مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران گفت: یک دانه گیاه را فرض کنید، همان لوبیایی که در کودکی می‌کاشتیم، یک دانه به چه چیزهایی برای رشد نیاز دارد؟ هر آن چیزی که از بیرون و درون احتیاج داشته باشد، برایش آماده است، حکایت ما آدم‌ها هم همین است، همه چیزهایی که برای رشد لازم داریم در درون و بیرون آماده است، مواد لازم برای رشد کردن ما در حد خودمان فراهم است و فقط باید بشکفیم.

وی ادامه داد: اگر دانه‌ای با شرایطی که وجود داشت رشد نکرد، دانه بیمار است، آیات خداوند و توانمندی‌هایی را که خداوند برای رشد و رستگاری در درون ما قرار داده را باور کنیم و همین یک کار شکفتن را انجام دهیم.

رضازاده با اشاره به مباحث جلسه گذشته، گفت: معرفت نفس و خودشناسی و افق‌های معرفت نفس را بررسی کردیم. انسان دارای دو بعد بدن و روح است که اصل و اساس آن روح است. نفس مراتبی است و با واژه‌های متعددی از جمله ملهمه، مطمئنه، مسوّله، لوامه و اماره در قرآن ذکر شده است که نفس مطمئنه دو صفت راضیه و مرضیه را دارد.

وی با بیان اینکه یکی از بحث‌های بسیار مهم ازدواج است که در آن شناخت طرف مقابل بسیار مهم است، گفت: آیا اگر وزن، قد، تیم مورد علاقه، نوع شغل، نام پدر و مادر را بدانیم به شناخت طرف مقابل رسیده‌ایم؟ اینها را که درباره خود می‌دانیم، آیا اینها از مصادیق خودشناسی است؟ قاعدتاً نیست و اگر هم باشد سطحی‌ترین لایه خودشناسی است، در روایت است که اگر کسی خودش را نشناسد، قطعاً دیگران را هم نمی‌شناسد، روایت دیگری نیز داریم که کسی که خودش را بشناسد دیگران را بهتر از خود می‌شناسد، اگر ما در زندگی‌مان و در تعامل با دیگران دچار مشکل می‌شویم قاعدتاً بزرگترین مشکل شناخت دیگران است و راه شناخت دیگران، شناخت خود است، هر چه خودمان را بهتر بشناسیم دیگران را نیز بهتر می‌شناسیم.

رضازاده با ذکر این مطلب که خودشناسی بحث وسیع و دامنه‌داری است، اظهار کرد: نکته‌ای را به عنوان چالش فکری مطرح می‌کنیم، نسبت کلمه روان با واژه روح و قلب چیست؟ مثلاً روان‌شناس یعنی چه؟ به طور مثال کتابی که در حوزه روان‌شناسی نوشته شده و با اعتقاد به روح یا بی‌اعتقاد به روح نوشته شده باشد می‌تواند در تعریف از خودشناسی تعیین‌کننده باشد.

وی ادامه داد: می‌خواهیم انسان به غایت مطلوب خود برسد، چرا به هدف مطلوب خود نمی‌رسیم، شاید جواب این باشد که داده‌ها و ورودی غلط است، گاهی، پردازش غلط است، گاهی هم در حوزه عمل و رفتار ایراد وجود دارد، اگر خروجی مطلوب نبود باید ورودی، سیستم پردازش و عمل و رفتار چک شود. گاهی باورهای دینی ما به خاطر اینکه تعریفمان از کلمات و واژه‌های دینی درست نیست، دچار خدشه می‌شود.

مواجه راحت‌تر با انسان‌ها در صورت یادگیری مراحل چرخه ساختار وجودی انسان

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران اظهار کرد: وقتی ساختار وجودی انسان را مطالعه می‌کنیم یاد می‌گیریم که چه جایی در رابطه با رفتارهای انسان مشکل وجود دارد. مثلاً گاهی کسی می‌پرسد چرا نماز بخوانم؟ آیا واقعاً او نمی‌داند و من باید به او چیزی بگویم؟ سیستم ایمان و تعقلش ایراد پیدا کرده یا وارد سیستم تنبلی شده است؟ اولین کار این است که تشخیص دهیم آیا این فرد مشکل علمی یا مشکل عملی دارد؟ برخی از افراد اگر سراغ گناه می‌روند مشکل عملی دارند، می‌خواهد همه کارها را تجربه کند و می‌بیند با اعتقاد به معاد و دین نمی‌تواند آن کارها را انجام دهد، اگر مراحل چرخه ساختار وجودی انسان را یاد بگیریم، مواجه ما با انسان‌ها خیلی راحت می‌شود. به طور مثال واژه نیت برای زیر شش سال به کار نمی‌رود و فعال شدن عقل نوعاً در هفت سال دوم است.

وی با بیان اینکه عقل دو مدل پردازش دارد، تعقل و توهم، به طرح این پرسش پرداخت که مبنای آن چیست و فرق تفکر با توهم در کجاست؟ اگر چیزی به ذهنمان خطور کند، آیا نیت، خطورات یا خیال است؟ عزم با اراده چه فرقی دارد؟ هر چه واژه‌ها در حوزه انسان برایمان باز شود، مثل پزشک که با کمک پارامترهایی وارد فرایند تشخیص می‌شود می‌توان ساختار وجودی انسان را شناخت.

رضازاده عنوان کرد: بین رفتارها، باورها، دانسته‌ها، اتفاقات، مشاهده‌ها و حادثه‌ها رابطه وجود دارد، یعنی هر اتفاقی که برایمان بیفتد به واسطه رفتار و صفات ماست و تمام اتفاقات ریشه در باورهای ما دارد.

کمال حقیقی انسان با علم فعال می‌شود

وی ادامه داد: کمال حقیقی انسان با علم فعال می‌شود، در آیات قرآن برای کمال انسان از دو اصطلاح «لیعبدون» و «لیعلمون» نام برده شده است. از لیعبدون تعبیر به غایت عملی می‌شود، لیعلمون نیز غایت علمی است. در قیامت مهم‌ترین غایتی که وجود دارد غایت علمی است. بعضی‌ها هم گفته‌اند غایت علم به اضافه عمل است. نحوه استفاده از حواس باید در راستای این غایت‌ها قرار بگیرد، پس ما یک غایتی داریم که از سنخ علم به اضافه عمل است، گام بعدی این است که یکسری حقایق و معیارهایی وجود دارد که باید آن‌ها را یاد بگیریم یعنی هدایت و ضلالت حتماً قانون دارد، هیچکس همینطوری هدایت نمی‌شود، میزان کمال انسان وابسته به میزان علم و ادراک است، میزان علم نیز میزان شناخت از خداست.

به گزارش ایکنا، رضازاده اظهار کرد: درباره انسان دو نظریه وجود دارد، یکی اینکه انسان ظرف تهی است و چیزی در هیچ حوزه‌ای نمی‌داند، رویکرد دیگری هم این است که انسان یک ظرف پر از داده است و کافی است که آن داده‌ها یادآوری شود. بهترین سبک آموزش نیز سیستمی است که معلم کاری کند فرد به درون خود مراجعه کند، هر چه بتوانیم فرد را به این سیستم نزدیک کنیم، موفق‌تر خواهیم بود، در این سیستم مهم‌ترین پارامترهای دینی مثل قرآن نقش یادآوری دارند. بزرگترین وظیفه معلم القای حس تکریم است، سیستم انبیای الهی نیز کاملاً تکریم‌محور بوده است.

این جلسات از سوی نهاد رهبری دانشگاه فرهنگیان یزد با همکاری بسیج دانشجویی پردیس امیرکبیر البرز و مجمع مدارس دانشجویی روزهای سه‌شنبه ساعت ۲۰ به مدت چهار هفته برپا می‌شود.

شرکت عموم افراد در این جلسات آزاد است و در پایان نیز گواهی‌نامه به شرکت‌کنندگان اعطا می‌شود.