Almaniyada Quranın çapı 17-ci əsrdə başlayıb
“Muslimun Həvləl-Aləm” saytının verdiyi xəbərə görə, Avropada Qurani-Kərimin çap tarixi Qərblilərin İslama və Qurana marağının başlanğıcını, həmçinin ilk şərqşünasların Quran mətni ilə necə münasibət qurduqlarını – elmi tədqiqatdan tutmuş qəsdən təhrifə qədər – anlamaq üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Bu mövzuda tarix üzrə ixtisaslaşmış alim Dr. Əmin əl-Qasım dərin sənədli araşdırma təqdim edir ki, orada almanların 17-ci əsrdən Qurani-Kərimi çap etmələrinin ən mühüm mərhələlərini, həmin nüsxələrin xüsusiyyətlərini, habelə müşahidə olunan xətaları və qeydləri açıqlayır.
Alman alimləri gənc yaşlarından İslam və Qurani-Kərimi öyrənməyə maraqlı olublar. Buna görə də 17-ci əsrdən başlayaraq onlar Qurani-Kərimi ölkələrində çap ediblər ki, onun öyrənilməsi və tərcüməsi asanlaşsın.
Abraham Henkelmann – alman protestant rahibi və universitet ustadı
Abraham Henkelmann (1652–1695) – alman protestant rahibi və universitet ustadı – Qurani-Kərimi 1694-cü ildə Hamburqda çap etdi. Bu nüsxə bir çox alimlər tərəfindən Avropada Qurani-Kərimin ərəb dilində ilk tam çap nüsxəsi hesab olunur. Nüsxə tərcüməsiz idi, lakin bəzi kənar qeydlər ingilis dilində verilmişdi. Kitab 560 səhifədən ibarət idi, hər səhifədə isə 17–19 sətir vardı. Onun müqəddiməsində qeyd olunurdu ki, bu çapın məqsədi ərəb dili və İslam haqqında məlumatlılığı artırmaqdır.
Bu nüsxə xətasız deyildi; kitabın titul səhifəsində “Məhəmməd ibn Abdullah, yalançı peyğəmbər” yazısından tutmuş, müqəddimədəki təhriflərə, imla və durğu səhvlərinə, buraxılmış ayələrə və surələrin adları ilə bağlı yanlışlıqlara qədər bir çox problem vardı. Bununla belə, bu nüsxə hələ də ən qədim tanınan Qurani-Kərim nüsxələrindən biri hesab olunur. Onun bir neçə nüsxəsi mövcuddur və onlardan biri hazırda Ər-Riyadda yerləşən Kral Faysal İslam Araşdırmaları və Tədqiqatlar Mərkəzində saxlanılır.
Alman şərqşünası Qustav Lebrecht Flügel
Qustav Lebrecht Flügel (1802–1870) – alman şərqşünası – Qurani-Kərimin yeni bir nüsxəsini hazırladı və bu, ilk dəfə 1834-cü ildə Almaniyanın Saksoniya əyalətinin Leypsiq şəhərində Tauchnitz nəşriyyatı tərəfindən nəşr olundu.
Flügel bu Qurani 1837-ci ildə ikinci, 1841-ci ildə isə üçüncü dəfə bəzi düzəlişlərlə yenidən çap etdi. Bu nüsxə əsasında o, 1842-ci ildə “Qurani-Kərim kənarlarında Furqan ulduzları” adlı bir əsər dərc etdi ki, bu da Qurandakı sözlərin latınca mövzu göstəricisi idi. Flügel Qurani-Kərimi daha sonra 1849, 1858 və 1869-cu illərdə də yenidən çap etdirdi.
Qeyd etmək lazımdır ki, Leypsiq nüsxəsi ümumilikdə keyfiyyətli idi və Avropa alimləri arasında geniş yayılmışdı. Bununla belə, mütəxəssislərin irad bildirdiyi bir sıra çatışmazlıqları da vardı: Osmanlı imlasının pozulması, bir nüsxədə müxtəlif qiraətlərin qarışdırılması, ayələrin sayında və surələrin bölgüsündə xətalar və s.
4304973
