کاربردی نشدن علوم انسانی؛ مشکل نهادها و مراکز علمی کشور
گروه حوزه‌های علمیه ــ رئیس جامعه‌المصطفی(ص) العالمیه گفت: مشکل مجموعه‌های علمی کشور این است که هنوز نتوانسته‌اند مبانی و مبادی علوم انسانی را کاربردی کنند. البته تولید علوم انسانی کاربردی همراه با مبانی الهی زمان‌بر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی، رئیس جامعه‌المصطفی العالمیه(ص)، در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به این سؤال که با گذشت چهار دهه از انقلاب هنوز شاهد بحث بر سر چرایی و امکان اسلامی‌سازی علوم انسانی است، در حالی که باید گام‌های عملیاتی بیشتری برمی‌داشتیم، گفت: تقریباً مورد توافق اندیشمندان است که علوم انسانی مبتنی بر مبانی جامعه‌شناسانه و انسان‌شناسانه است. به همین جهت نزاعی که در این زمینه وجود دارد بیهوده است.
وی افزود: حرکت علمی حوزه و دانشگاه‌ها در این زمینه و تدوین متون و تربیت استاد همگی بیانگر عبور ما از این مرحله است. علوم انسانی یقیناً پارادایمی هستند و چارچوب، مبانی و مبادی دارند و این موارد در مسائل و پاسخ‌های یک علم به آن مسائل دخیل و مؤثر است و این مسئله چه در کشور ما و چه در دیگر کشورها تا حد زیادی پذیرفته شده است.
رئیس جامعه‌المصطفی(ص) ادامه داد: مشکل مجموعه‌های علمی ما این است که هنوز نتوانسته‌اند این مبانی و مبادی را وارد امور کاربردی علوم انسانی کنند. البته تولید علوم انسانی کاربردی همراه با مبانی الهی ممکن است زمان‌بر باشد.
وی با بیان اینکه پرداختن به علوم انسانی اسلامی به معنای نفی علوم انسانی موجود نیست، بیان کرد: علوم انسانی موجود حتی گاهی می‌تواند برای آینده افق‌گشایی کند، زیرا علوم انسانی تمدنی است و تمدن‌ها هم مبتنی بر فرهنگ‌ها هستند و ما هم باید مبتنی بر فرهنگ اسلامی خودمان، این تمدن را بسازیم.
عباسی تصریح کرد: فرایند علوم انسانی شاید نیازمند فعالیت چند ده ساله و حتی چندین قرن مراکز علمی باشد؛ آنچه در تمدن امروز دنیا شاهد هستیم محصول چندین قرن تلاش علمی مراکز آموزشی و پژوهشی و هزاران پژوهشگر و استاد است.
رئیس جامعه‌المصطفی(ص) با بیان اینکه مراکز علمی حوزه و دانشگاه و به ویژه حوزه این کار را شروع کرده‌اند، تصریح کرد: البته در آغاز این راه هستیم؛ شاید می‌توانستیم سرعت بیشتری داشته باشیم، ولی راه طی شده هم راه قابل قبولی است.
عباسی در پاسخ به این سؤال که هم‌اکنون صدها درس خارج در حوزه داریم، ولی شاید یک دهم و کمتر از آن به موضوعات مستحدثه می‌پردازند، آیا این مسئله ناشی از ضعف علمی در حوزه است و یا علت دیگری دارد؟ بیان کرد: دروس خارج در حوزه، دروس تحلیل، اجتهادی و پژوهشی است و انتظار داریم که تولید علم در این دروس اتفاق بیفتد.
حرکت کند حوزه در پرداختن به عرصه‌های جدید علمی
رئیس جامعه‌المصطفی(ص) اضافه کرد: با توجه به محدودیت‌هایی که در گذشته در قلمرو دروس خارج وجود داشته است، امروز هم تا اندازه‌ای با تقلید از گذشتگان در تولید علم در دروس خارج حرکت می‌کنیم و در ورود به عرصه‌های جدید هنوز به کندی در حال حرکت هستیم.
عباسی تصریح کرد: البته بخشی از این فرایند هم نیازمند آشنایی کسانی است که می‌خواهند این دروس را ارائه بدهند و این امر روند را طولانی می‌کند؛ طبیعتاً باید موضوعات را بهتر بشناسند و راه آن هم داشتن مطالعات تقریبی است و کسانی که می‌خواهند وارد موضوعات جدید شوند قطعاً باید دستی در علوم انسانی جدید و فضاهای جدید اندیشه‌ای داشته باشند.
معاون اسبق آموزش حوزه علمیه تأکید کرد: نسل جدیدی که در حوزه در حال تربیت شدن هستند به تدریج وارد این عرصه‌ها شده و می‌شوند؛ گرچه سرعت آن کند است، ولی ظرفیت بزرگ دروس خارج حوزه از مهم‌ترین ظرفیت‌های حوزه برای پرداختن به این عرصه است.
المصطفی(ص)؛ نهادی پیشگام در مطالعات تطبیقی
وی در پاسخ به این سؤال که جامعه‌المصطفی(ص) با توجه به نیازی که در بحث دروس خارج به مسائل تطبیقی وجود دارد آیا قدمی برداشته است؟ تصریح کرد: المصطفی در میان مراکز علمی حوزه نوعی پیشگامی در همراهی با فضای علمی نو با ایجاد رشته‌های جدید داشته است؛ این پیشگامی چه در حوزه فقه‌های تخصصی و چه در حوزه مباحث قرآنی، فقه‌های مضاف، فرهنگ و زبان و ... که شاهد ایجاد رشته‌های جدید و متنوع هستیم دیده می‌شود.
وی افزود: تدریس بسیاری از این رشته‌های تعریف شده در المصطفی در این نهاد آغاز شده است و حتی متون تولید شده المصطفی(ص) در سایر مراکز هم در حال استفاده و پیگیری است و فکر می‌کنم المصطفی(ص) در این بعد فضای تازه‌ای را در حوزه علمیه ایجاد کرده است
رئیس جامعه‌المصطفی(ص) العالمیه بیان کرد: این مرکز به ویژه در حوزه فقه تخصصی وقتی وارد کار شد این رشته تخصصی با این کمیت و کیفیت در حوزه شناخته شده نبود، ولی اکنون در سایر مراکز علمی حوزه نیز به فقه‌های تخصصی توجه لازم و قابل قبولی می‌شود.
انتهای پیام
