رفتار ما در بحث حجاب به بدترین شکل ممکن بود/ مردم را فراری دادیم

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی ایازی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، روز گذشته، نهم آذرماه در مناظره دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی با موضوع «واکاوی حجاب در آیات و روایات» ضمن اشاره به آیاتی از سوره احزاب اظهار کرد: چالش این است که آیا در سوره‌های نور و احزاب که موضوع حجاب به روشنی بیان شده، هدف تأمین امنیت عمومی بوده یا موضوع برای حفظ کرامت زن مطرح شده است؟

وی افزود: این تفاوت اساسی در مرحله اجرای امور برای تحقق حجاب اسلامی در جامعه ایجاد می‌کند، از مقایسه بین آیات سوره نور و احزاب این گونه برمی‌آید که معنای آیه سوره احزاب هم متأخرتر و هم جامع‌تر به اهمیت مسئله حجاب تأکید کرده است، نکته اساسی در این آیه این است که برخلاف سوره نور قرآن در اینجا برای حرف خود تعلیل می‌آورد.

ایازی با بیان اینکه در قرآن به ندرت برای بیان مسائل تعلیل آورده می‌شود، تصریح کرد: وقتی قرآن تعلیل می‌آورد یعنی علاوه بر اعلام موضوع، جنبه اقناع مخاطب را نیز مدنظر دارد. اصل حجاب یک بحث انسانی است و شریعت در مسیر تمدنی و تکاملی خود به آرامی لباس می‌پوشد و این لباس شکلی پیدا می‌کند که برای شخصیت و هویت اوست و بخشی از تمدن انسان محسوب می‌شود. در فرهنگ جزیرة‌العرب زمان جاهلیت یک وضعیت استثنایی وجود داشته است، این سرزمین بین دو تمدن ایران و روم بوده و با شکل زندگی بسیار درمانده و همراه با مشکل فقر بوده است، در این سرزمین مردم به دور از تمدن زندگی می‌کردند، در آنجا لباس ضرورت طبیعی را نداشته و شکل مشکلی به خود گرفته بود.

وی ابراز کرد: به دلیل شرایط موجود در جزیرة‌العرب برهنه بودن بین مردم حرمتی نداشته و فقر نیز امکانات را برای بهبود این موضوع فراهم نکرده بود، این وضعیت آن زمان در جزیرة العرب است، این شرایط در کنار سوءاستفاده جنسی از بردگان و زنان نیز قرار داشته است و در چنین شرایطی آیات حجاب نازل می‌شود، ابتدا در سوره نور هم به زنان و هم مردان خطاب می‌شود و اول مسئله چشم مطرح است و پس از آن پوشش بیان می‌شود.

 فضای سالم اجتماعی؛ علت دستور حجاب

ایازی اظهار کرد: دستور حجاب رسیده تا یک فضای سالم اجتماعی برای زنان مؤمن فراهم شود، تعدیل آورده شده برای آیه حجاب نیز به‌خاطر همین موضوع است. امروز با گذشت ۴۰ سال از انقلاب و علی‌رغم سرمایه‌گذاری‌هایی که در این زمینه شده اما وضعیت حجاب در کشور ما روز به روز بدتر شده است؛ حجاب یک امر دینی است و نباید آن را تبدیل به یک بحث سیاسی کرد. طبق مطالعات اجتماعی آنان که امروز با حجاب مخالفت می‌کنند در حدود ۶۳ درصد انگیزه غیردینی دارند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: اگر شرایط انتخاب حجاب را فراهم می‌کردیم، قطعاً فضای بهتری در سطح جامعه شاهد بودیم، امروز حتی در خانواده‌های سنتی و مذهبی هم شاهد چالش‌هایی در بحث حجاب هستیم؛ هیچ کجا یک فقیه یا یک مفسر حجاب را به عنوان یک مسئله عفت عمومی مطرح نکرده است. قرآن می‌گوید حجاب برای آن است که زنانی که اهل خویشتن‌داری هستند از دیگران شناخته شوند و این یعنی دیگر زنانی که اعتقاد به حجاب نداشتند هم در جامعه حضور دارند.

ایازی بیان کرد: اگر حجاب به عنوان یک مسئله با عنوان عفت عمومی مطرح باشد، هر زنی را باید مجبور به حجاب داشتن کرد، اما نکته‌ای که در آیات قرآن هم وجود دارد این است که عده‌ای هستند که هرچه به آن‌ها بگوید گوش نمی‌دهند و اینان گروه سوم در مسئله رعایت حجاب هستند. حجاب یک مقوله فرهنگی و دینی است و برای آن باید یک کار دینی قانع‌کننده انجام شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اگر زن تبدیل به کالا شود یک مشکل در جامعه است، افزود: اگر بگوییم زنان خود را بپوشانند تا امنیتشان حفظ شود، یک بخش از حجاب است. در آیه حجاب دو نکته مطرح می‌شود یکی مرزبندی بین زنان و دیگر اینکه آنان تأمین امنیت شوند، از زمان‌های گذشته متفکران دینی ما در رابطه با اجبار حجاب هشدارهایی دادند که از جمله این افراد شهید مطهری بود که معتقد بودند این کار اجباری نتایج بدی خواهد داشت.

تبیین حجاب با پوشش حداقل و حداکثری

وی گفت: در رابطه با حجاب به گونه‌ای رفتار کردیم که از این بدتر نمی‌شد، با این کار مردم را از این بحث فراری دادیم، به طوری که این شرایط حتی دوستداران حجاب را نیز ناراحت می‌کند. دستور آیه قرآن این است که زنان با‌ میل حجاب را انتخاب کنند. در موضوع حجاب یک بحث حداقلی و حداکثری در نظر گرفته شده است و معنا ندارد که اگر حداقل‌ها فراهم شد، مردم را به پوشش حداکثری مجبور کنیم و برای مثال بگوییم برای آمدن به دانشگاه چادر اجباری است.

وی با بیان اینکه در مسائل مربوط به حجاب بخش‌هایی به مسائل اجتماعی و تحقق آن و امور اجرایی مربوط می‌شود و نیازمند بحث علمی است، افزود: دین در باب برخی از موضوعات نظر نداده مسائل را به عرف و عقلا ارجاع می‌دهد و این عرف متغیر است، ممکن است یک چیز گاهی عدل باشد، اما در زمان دیگری ظلم در نظر گرفته شود. مفهوم بیان قرآن این است که زنان مؤمن در رابطه با حجاب چگونه لباس بپوشند که بهانه سودجویی در جامعه گرفته شود و زنان با اکرام تحریم خود را از دیگران جدا کنند.

ایازی با اشاره به اینکه آیه حجاب بیان عام دارد، ادامه داد: بسیاری از مباحث و محدودیت‌هایی که در مباحث فقهی در نظر گرفته شده این است که زن نقشی در حاکمیت نداشته باشد و  نقش اجتماعی نپذیرد، در حالی که در قرآن نیامده است، این که قرآن هوشمندانه یکسری مباحث را گفته و هوشمندانه هم یکسری مسائل را مطرح نکرده و این عاملی است که سبب جاودانگی قرآن می‌شود.

وی گفت: اعتقاد داریم نفس اخلاق در رفتار جامعه اثر دارد، اما یک پله بالاتر از آن را می‌گویم که دستورات دینی تأثیر در این رفتار دارد اما نه آنکه مردم را مجبور به اجرای این دستورات کنیم. اگر مسئله و ضرورت آن برای کسی جا نیفتاده باشد دیگر نمی‌توان اجرای معروف و نهی از منکر را برای او اجرا کرد. بحث ما در رابطه با حجاب بحث حفظ کرامت زن است، اما اگر این مسئله را به عنوان عفت عمومی مطرح کنیم یعنی ما برای دیگران نقشه می‌کشیم.