ماه مبارک رمضان؛ آغاز تجدید حیات معنوی انسان

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله محمد ری‌شهری در کتاب «مراقبات ماه رمضان» به بررسی روایاتی پرداخته است که تصریح دارند ماه رمضان، آغاز سال است. متن این بخش از کتاب در ادامه از نظر می‌گذرد؛

«از ويژگى‌هاى مهم ماه رمضان ‌که در روايات اهل بيت(ع) بر آن تأکيد شده ‌اين است که اين ماه‌، آغاز سال است‌. در پرتو اين نکته، دو سؤال پيش مى‌آيد‌: اوّل. معناى «آغاز» سال و مقصود از آن چيست؟ دوم. عرب‌ها، «محرّم» را آغاز سال قرار داده‌اند و سنّت آنان، هم اکنون نيز بر اين جارى است ‌که محرّم را آغاز رسمى سال هجرى مى‌شمارند. با اين همه، چرا در روايات اسلامى، ماه رمضان به عنوان آغاز سال، شناخته شده است؟

سيّد ابن طاووس (م 664 ق) در اين زمينه مى‌نويسد‌: بدان که من روايات را درباره اين که «محرّم، آغاز سال است يا ماه رمضان‌» مختلف يافتم‌؛ ليکن آنچه از عمل علماى بزرگ و معتبرمان و تأليفات علماى گذشته دريافتم، اين است که به طور مشخّص، آغاز سال، «ماه رمضان» است. شايد ماه روزه (رمضان)، آغاز سال در مورد عبادات اسلامى است و محرّم، آغاز سال در مورد تاريخ‌ها و کارهاى مهمّ مردم. ليکن ما به روايتى برنخورديم که محرّم را آغاز سال بدانند. از اين رو، آنچه در سخن سيّد ابن طاووس درباره تعارض ميان دو دسته روايات (که برخى، آغاز سال را محرّم و برخى ماه رمضان مى‌دانند) آمده است، درست به نظر نمى‌رسد.

آغاز سال و تجديد حيات معنوى

وقتى مفهوم «آغاز سال» را در پرتو فرهنگ اسلامى بررسى مى‌کنيم، چنين مى‌يابيم که اين پديده، به اعتبارهاى گوناگونى وابسته است. برخى از متون دينى تأکيد دارند که ماه رمضان، آغاز سال است‌؛ برخى از آنها «شب قدر» را آغاز سال دانسته‌اند ‌و برخى نيز «عيد فطر» را اوّل سال، تعيين کرده‌اند. همچنان که آغاز فروردين، شروع سال طبيعى است (چون در اين هنگام، زمين، جامه نو مى‌پوشد و درختان، سبز مى‌شوند)، ماه رمضان هم آغاز سال انسانيّت از نگاه اسلام است؛ چرا که در اين ماه عزيز، حيات معنوىِ اهل سير و سلوک، تجديد مى‌شود و آنان که در مسير حرکت به سوى کمال مطلق‌اند، جانشان شکوفا شده، آماده ديدار خداوند مى‌شوند.

از اين رو، مى‌توان گفت که «فروردين»، آغاز تجديد حيات مادّى براى گياهان در دنياى طبيعت و «ماه رمضان»، آغاز تجديد حيات معنوىِ انسان در عالم انسانيّت است. امّا روايتى که «شب قدر» را آغاز سال مى داند، به اين اعتبار است که آن شب، آغاز سالِ تقدير است و همه مقدّرات يک سال، در آن رقم زده مى شود.

روايتى هم که «عيد فطر» را آغاز سال مى‌شمارد، به اين اعتبار است که آن روز، اوّلين روز سالى است که خوردن و نوشيدن در آن حلال مى‌شود ـ آن گونه که در متن روايت، تصريح شده است ـ و يا براى اين است که عيد فطر، آغاز دور تازه‌اى از زندگى انسان و از سرگيرى اعمال است، پس از اين که گناهانش در کوره گداخته روزه ذوب گرديده و از پرونده اعمالش کاملاً زدوده و ريشه‌کن شده‌اند.»