مقابله با فرقه‌سازی و سطحی‌نگری؛ مهم‌ترین درس‌های مکتب امام صادق(ع)

آیت‌الله عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه امام صادق(ع) ویژگی‌هایی دارند که می‌تواند الگو برای ما باشد، گفت: اولین ویژگی آن است که امام احیاگر اسلام ناب محمدی(ص) بودند و معارف اسلام را در بعد باورهای حق‌مدارانه و ارزش‌های اخلاقی و بایسته‌های فقهی و حقوقی زنده کردند.

وی افزود: بعد از رحلت پیامبر(ص)، مسلمین روشی غیر از روش رسول اکرم(ص) در حکمرانی انتخاب کردند و همین مسئله سبب ایجاد نظام خلافت و پادشاهی مطلقه بنی‌امیه به جای نظام امامت شد و در فترت انحرافات گسترده بنی‌امیه و فترت منع حدیث، امام صادق(ع) فرصت یافتند تا معارف اسلام را بر اساس قرآن کریم و سنت رسول الله(ص) احیا کنند.

عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: حوزه علمیه امام صادق(ع) که بیش از 4 هزار شاگرد داشت و بزرگان در رشته‌های گوناگون درس خواندند سبب شد که امام اسلام ناب را احیا و حتی علوم عصری و علوم تجربی را هم ایشان پی‌ریزی و شاگردانی مانند جابربن حیان تربیت کنند. از این منظر انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی(ره) در واقع نهضت احیاگری اسلام ناب براساس مکتب امام صادق(ع) بوده است. حوزه‌ها رسالت احیاگری اسلام را بر پایه اجتهاد قوی، اصیل و متناسب با نیازهای روز بر عهده دارند و باید تحول را با این نگاه پی بگیرند.

مبارزه با فرقه‌سازی

کعبی با بیان اینه کار دوم امام صادق(ع)، مقابله با بدعت‌ها و انحرافات و تلاش‌هایی بود که برای نابودی دین و مسلمین و شیعه به کار گرفته شده بود، تصریح کرد: امام(ره) شاگردانی را تربیت کرد که از توحید، معاد و معارف اسلام در برابر زنادقه، دهریون و منکران دین دفاع کرده و به شبهات آنان پاسخ می‌دادند. آنان در  پاسخ‌گویی به بدعت‌ها، شبهه‌ها و انحرافات و مبارزه با کج‌اندیشی‌ها نقش برجسته‌ای را ایفا کردند، لذا برازنده لقب «کشاف‌الحقائق» هستند.

وی اضافه کرد: در دوران معاصر چون شبهات، بدعت‌ها، فرقه‌سازی و انحرافات بسیار گسترده شده و به ویژه از طریق فضای مجازی نشر داده می‌شود، رسالت حوزه و روحانیت و شاگردان مکتب امام صادق(ع) این است که معارف ناب شیعه را متناسب با مقتضیات زمان تبیین کرده و در برابر بدعت‌ها، انحرافات و فرقه‌سازی‌ها، مجاهدانه بایستند، زیرا به تعبیر قرآن کریم در آخرین آیه سوره مبارکه آل عمران، علما مرابطون امت هستند.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: سومین نقش امام صادق(ع) که به صورت بسیار برجسته آن را ایفا کردند مقابله با افراط و تفریط و جریاناتی است که در واقع دچار عجله و شتاب بودند و به همین دلیل برخی امور را به صورت خام و نپخته و در غیر زمان و مکان مقتضی انجام می‌دادند. این افراد در واقع جریانات و نهضت‌هایی را به نام علویون و طرفداری از مکتب اهل بیت(ع) به راه می‌انداختند که مورد تأیید امام نبود و از طرف دیگر عده‌ای هم نومید و خانه‌نشین شده و انزوا گرفته بودند؛ امام(ع) با سپر دفاعی تقیه و هدایت امت و ایجاد نشاط، پویایی و نظم در میان شیعه با افراط و تفریط مبارزه کرد.

مبارزه با جاهلان سطحی‌نگر

وی با اشاره به تعبیر امام علی (ع) مبنی بر «لا تَرَى الجاهِلَ إلاّ مُفرِطا أو مُفَرِّطا»، افزود: اکنون ما گرفتار یک عده جاهل سطحی‎نگر هستیم که با افراط و تفریط دستاوردهای اسلام و مکتب اهل بیت(ع) را بر باد می‌دهند و گاهی به نام دفاع از ولایت اهل بیت(ع) تندروی و از سیره هم‌زیستی برادرانه با مذهب گوناگون عدول می‌کنند و با تندروی‌ها، هرج و مرج را در میان مسلمین حاکم و ترویج می‌کنند. شیعه حقیقی نباید بر ولایت پیشی بگیرد: «المُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَ المُتَأخِّرُ عَنهُم زَاهِقٌ وَ اللّازِمُ لَهُم لاحِقٌ»؛ همراهی با ولایت راه نجات و راه درست پیروی از مکتب امام صادق(ع) است.

آیت‌الله کعبی با پرداختن به چهارمین درس مکتب امام صادق(ع)، بیان کرد: ترویج اخلاق بر پایه تقوا و بر پایه مراقبت و تهذیب نفس و خودسازی دسته‌جمعی است؛ امام(ع) تأکید ویژه‌ای دارد که شیعه حقیقی کسی است که اهل نماز اول وقت، تقوا باشد و اهل سستی در انجام فرائضش نباشد؛ امروز ما هم به جامعه اخلاقی و خودساخته برای پیشرفت و تحقق عدالت نیازمند هستیم.

وی افزود: درس نظم و ایجاد تشکیلات برای سازماندهی امت برای معرفی حکومت دینی است؛ امام(ع) خیلی تلاش کردند تا امت اسلامی را به حکومت در پرتو دین آشنا کنند. لذا تبعیت از حاکمان جور از منظر امام صادق(ع)، گناه کبیره است و هنگامی که حاکمان جور مسلط هستند باید به فقهای جامع‌الشرایط و نواب عام اهل بیت(ع) مراجعه کرد که سنگ بنای نظریه ولایت فقیه محسوب می‌شود. امام صادق(ع) شاخصه‌های حکومت دینی ولایی را پایه‌گذاری کردند که امروز مبنای نظریه ولایت فقیه و انقلاب و نهضت امام است و برکات 41 ساله آن مشاهده می‌شود که به سبب شاکله حکومت دینی بر پایه مکتب و مذهب جعفری(ع) است.