مبانی فقهی ممنوعیت واردات واکسن آمریکایی بررسی شد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام سیدحسن وحدتی‌شبیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، امروز، نهم بهمن‌ماه، در سلسله نشست‌های فقه سلامت، با موضوع «بررسی مبانی فقهی ممنوعیت واردات واکسن آمریکایی» که به صورت برخط برگزار شد، اظهار کرد: امر رهبر معظم انقلاب درباره منع واردات واکسن‌های آمریکا و انگلستان مبتنی بر تحقیقات و تلاش‌های کارشناسان و مشورت با این افراد بوده و اینگونه نبوده که مسائل سیاسی را ملاک صدور حکم حکومتی خود قرار دهند.

وی افزود: این در حالی است که هنوز هیچ قطعیتی برای واکسن کووید19 چه به شکل جدید MRNA و چه به صورت قدیمی که از طریق DNA اقدام می‌کنند و ویروس ضعیف شده و کشته شده را در قالب واکسن تزریق می‌کنند، وجود ندارد. بنابر این ملاحظه می‌شود که امر مقام معظم رهبری و حکم حکومتی ایشان مبتنی بر علم اطلاعاتی بوده است.

رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی اظهار کرد: همه می‌دانیم که در هر پژوهش علمی گام نخست شناخت موضوع است، به ویژه موضوعاتی مانند واکسن کووید19 که امروزه ابعاد مختلف اجتماعی پیدا کرده و حساسیت‌های جامعه را به دنبال دارد و اگر بخواهیم حکم فقهی اینگونه موضوعات را به دست آوریم باید مطالعات همه‌جانبه‎ای داشته باشیم.

وحدتی بیان کرد: از نظر طبی و زیست‌شناسی باید متخصصان علم ژنتیک و میکروب‌شناسان و حوزه‌های مختلف، در کنار یکدیگر قرار گیرند و به بحث و گفت‌وگو بپردازند تا بتوانند بعد زیست‌شناسی این موضوع را مشخص کنند که البته این به تنهایی کافی نیست، زیرا در کنار این متخصصان باید متخصصان اقتصاد سیاسی و اقتصاد دارو نیز حضور داشته باشند.

وی عنوان کرد: امروزه نیز بازار تجارت دارو یک بازار داغ است که شرکت‌های عظیم چندملیتی داروسازی از شرایط غیر معمول جامعه استفاده می‌کنند و چه بسا از طریق همین ترسی که در دل مردم به وجود آورده‌اند، سودهای هنگفتی را به دست می‌آورند. همچنین در کنار این گروه دوم نیز باید حقوقدانان و فقها وارد عمل شوند و ابعاد فقهی و حقوقی این موضوع را بررسی کنند.

اقتدار حقوقی انسان بر جان و مال خویشتن

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: یک قاعده فقهی داریم که می‌گوید مردم اختیار و اقتدار حقوقی دارند که از مال خود به دلخواه تصرف کنند که برخی‌ها این قاعده را نسبت به جان‌ها هم تسری داده‌ و گفته‌اند هر دلیلی که موجب شده انسان‌ها اقتدار حقوقی بر مال خویش پیدا کنند بر جان خودشان هم همان اقتدار را اثبات می‌کنند. بنابر این باید گفت که انسان‌ها بر جان خود اقتدار و سلطه حقوقی دارند و همانگونه که اقتدار دارند به لحاظ طبیعی می‌توانند هر جایی را که بخواهند بروند و این اقتدار را بر جان خود هم دارند که تصرف حقوقی کنند.

وحدتی بیان کرد: وقتی خداوند در قرآن می‌فرماید پیامبر(ص) سلطه حقوقی او بر جان مومنین بیش از مومنین است، بدین منظور است که خود مومنین بر جان خود سلطه حقوقی دارند. ولایت پیامبر بر جان مومنان و پیروان او بیش از ولایتی است که خود آن‌ها بر جان خود دارند. البته اگرچه که در خصوص این مسئله اختلافاتی وجود دارد، اما ما می‌گوییم که انسان‌ها بر جان خود سلطه دارند و می‌توانند به اختیار خود بر او تصرف کنند.

وی بیان کرد: عناوین ثانویه‌ای نیز وجود دارد که این اقتدار مطلق حقوقی را مقید می‌سازد؛ بدین منظور که به انسان این اجازه را نمی‌دهد که هر نوع تصرفی در مال یا جان خود انجام دهد. به تعبیر شیخ انصاری در کتاب «مکاسب» که می‌گوید عمومات مشروع نیستند؛ یعنی انسان‌ها نمی‌توانند مشروعیت بخش به عملی باشند که به لحاظ فقهی مشروعیت آنها دچار تردید است و همچنین قاعده نفوذ حقوقی انسان‌ها بر جان و مال خویش محدود به تصرفاتی است که از نظر شرعی مشروعیت آن‌ها ثابت شده است.

رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: قاعده اقتدار حقوقی انسان بر جان و مال خویشتن محدود است به مواردی که مشروعیت آن تصرفات، از بیرون ثابت شده باشد. اما به نظر بزرگان فقه باید مشروعیت کارها از بیرون ثابت شده باشد و سپس آن عمل حقوقی را با استناد به عمومات، ثابت کنیم و بگوییم که نفوذ حقوقی دارد.

وحدتی با اشاره به استفاده از واکسن وارداتی و تولید شده از سوی ایران نیز عنوان کرد: ما در مرحله‌ای از تولید واکسن قرار داریم که باید مراحل مختلف را از قبیل آزمایش‌های حیوانی و انسانی که این خود در فازهای مختلفی انجام می‌شود طی کند و بررسی‌های لازم نیز بر روی این واکسن انجام شود.

وی تصریح کرد: کشورهای غربی درصدد هستند که محک بزنند آیا واکسنی را که تولید کرده‌اند، اثر بخشی لازم را دارد یا خیر و در همین راستا به دنبال این هستند که از جمعیت‌هایی کمک بگیرند که یکی از این جمعیت‌های هدف آن‌ها، ایران است.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: این در حالی است که متاسفانه کشورهای عربی این واکسن را که از طریق آمریکا و انگلیس تولید شده‌ وارد و استفاده کرده‌اند، اما رهبر معظم انقلاب چون مجری اصل لاضرر هستند و بنا به نقش حاکم شرعی خود، ورود چنین واکسنی را به کشور ممنوع اعلام کردند.

ولایت فقیه، سرمایه ارزشمندی که از امام صادق(ع) به یادگار مانده است

وحدتی با بیان اینکه ولایت فقیه سرمایه ارزشمندی است که امام صادق(ع) برای ما به ارمغان گذاشته و از این طریق توانسته‌ایم بسیاری از دشمنان شیعه را ذلیل و خوار کنیم، خاطرنشان کرد: از این رو اگر در راستای اعلام این حکم تمامی آحاد جامعه طبق این اعلامیه عمل کنند و پایبند به این حکم حکومتی باشند، ما به نتیجه خواهیم رسید و در رأس جامعه نیز دولت جمهوری اسلامی، ارکان دولت، شرکت‌های دولتی و خصوصی باید نسبت به این حکم مقید باشند و اگر اینگونه باشد جامعه روی سعادت را به خود خواهد دید و در این صورت دشمنان نخواهند توانست بر ما مسلط شوند.

وی بیان کرد: حکم حکومتی ایشان به دلیل خرافاتی که در همان ابتدای اختراع واکسن در چند قرن قبل در کشور ما و کشورهای دیگری پیش آمد نیست، بلکه به این دلیل است که این واکسن هنوز تأثیرگذاری خود را به مرحله اثبات نرسانده است و در مرحله آزمون قرار دارد و رهبر معظم انقلاب، جدا از بحث‌های سیاسی برای حفظ جان مردم، اقدام به صدور این حکم حکومتی کردند که این حکم فصل‌الخطاب این کار محسوب می‌شود.

رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های حکم حکومتی محدودیت در زمان و مکان است. حکم حکومتی مادامی است که بنا به شرایط زمان و مکان باقی باشد. رهبر معظم انقلاب نیز مادامی که در شرایط فعلی هستیم و مرحله آزمایش واکسن را طی می‌کنیم واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی را ممنوع کردند که البته ممکن است این شرایط تغییر کند، اما به هر حال با توجه به شرایط کنونی، دولت و شرکت‌های واردات دارو نیز باید این حکم را ملاک عمل قرار دهند و نسبت به آن پای‌بند باشند.

واکسن‌های آمریکا و انگلیس از روش غیر مطمئن تولید شده‌اند

زهرا مشکات، متخصص ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: به صورت کلی واکسن‌های ویروسی به چند دسته از جمله واکسن زنده ضعیف‌شده ویروس، واکسن ویروس غیر فعال و کشته شده و...تقسیم‌بندی می‌شوند.

وی عنوان کرد: واکسن کووید 19 که امروزه در آمریکا و انگلیس تولید می‌شود، برای اولین بار است که برای کرونا به عنوان واکسن پیشگیری‌کننده استفاده می‌شود. در مورد واکسن ایرانی هم باید گفت که بناست با همان مکانیزم‌های گذشته تولید شوند، البته در این میان واکسن تولید داخل را هم نمی‌توان به صورت قطعی مؤثر دانست، زیرا این واکسن هنوز در مرحله آزمایش‌های خود قرار دارد.

این متخصص ویروس‌شناسی بیان کرد: واکسن‌هایی که در آمریکا و انگلیس تولید می‌شوند از یک روش غیر مطمئن و بدون تجربه در خصوص پیشگیری است و احتمال خطر در تزریق این واکسن‌ها وجود دارد و اگر عارضه‌ای نسبت به این موضوع ایجاد شود، پیگیری حقوقی در این خصوص امکان ندارد.

مشکات اظهار کرد: همچنین درباره این واکسن‌ها نیز باید گفت که ممکن است این واکسن‌ها ساختارشان به گونه‌ای تولید شده باشد که پروتئین‌هایی که تولید می‌کند در یک نژاد خاص ایمنی کامل را ایجاد نکند. از همین روست که کشور ما نسبت به این واکسن‌ها حساست‌هایی را از خود نشان می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: اما در کل هشت گروه بر روی واکسن‌های مختلف کار می‌کنند؛ از جمله ستاد اجرای فرمان امام خمینی(ره)، موسسه واکسن‌سازی رازی و چند شرکت دانش‌بنیان که به صورت مستقل یا وابسته به وزارت دفاع و یا دانشگاه بقیة‌الله(عج) کار می‌کنند.