انحصارگرایی و تعجیل از آفات مباحث مهدویت است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، شامگاه 24 اسفند ماه در نشست علمی «انتظار، مؤلفه‌ها و آسیب‌ها» که از سوی پردیس فارابی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت:  انتظار در دانش کلام به معنای چشم به راه بودن ظهور آخرین حجت الهی و آماده شدن برای یاری او و برپایی حکومت عدل الهی است و این معنا می‌تواند به مفهوم آسیب‌ها کمک کند.

وی افزود: انتظار دو گونه است یا انتظار سازنده و تحرک‌بخش یا انتظار بازدارنده و منع‌کننده و سستی‌آور است. در بیانات رهبر انقلاب انتظار زیاد به کار رفته است. ایشان در این باره تمثیل زیبایی دارند و در یکی از سخنرانی‌ها گفته‌اند؛ افرادی در یک کشتی نشسته‌اند و در درون اقیانوس در حال حرکت ولی ناگهان کشتی دچار شکستی می‌شود؛ افراد دو گروه می‌شوند، برخی می‌دانند هیچ صاحبی وجود ندارد و فقط اقیانوس است و اقیانوس و اینها در حال غرق شدن؛ این یک تصور است و متعاقب آن رفتاری هم شکل می‌گیرد ولی گروه دیگر با اینکه صاحبی را نمی‌بینند ولی مطمئن هستند که هست و تلاش می‌کنند تا به عناوین مختلف خودشان را به ساحل برسانند.

جبرئیلی با بیان اینکه انتظار سازنده، رهایی‌بخش و تحرک‌آور ولی انتظار بازندارنده مایوس‌کننده است، به همین دلیل انتظار سازنده براساس روایت افضل اعمال است، افضل اعمال امتی انتظار الفرج؛ گاهی برخی به تمسخر و گاهی به تایید می‌گویند در دوره سربداران، اسب سفیدی را آماده در مسیری می‌گذاشتند تا نمادی برای انتظار باشد گرچه برخی آن را تسمخر کرده و برخی نگاه حکیمانه به آن دارند. 

استاد دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران اظهار کرد: در آن زمان؛ اعدوا لهم مااستطعتم من قوه، همان اسب بود و امروز چیز دیگری است که در نظام اسلامی ما وجود دارد؛ پس آماده بودن برای انتظار اولین مؤلفه در بحث ماست. مؤلفه دیگر تلاش برای رسیدن به وضع مطلوب است؛ ما همیشه باید خود را برای این کار آماده کنیم.

وی با بیان اینکه پویایی، امیدواری، نشاط و تعهدآوری از دیگر مؤلفه‌های مهم در بحث انتظار است، به برخی آسیب‌ها اشاره و تصریح کرد:  انزواطلبی از جمله این آسیب‌ها است؛ اینکه وظیفه ما این است که تسبیح بچرخانیم و دعا بخوانیم تا حضرت تشریف بیاورند، این انزواطلبی با تحرک و پویایی و نشاط برای انجام وظیفه سازگار نیست.

تعجیل‌گرایی، آفت مهدویت

جبرئیلی بیان کرد: تعجیل‌گرایی از دیگر آفات در بحث مهدویت و انتظار است؛ ما عجله داریم تا ظهور رخ دهد ولی معلوم نیست خداوند هم عجله داشته باشد زیرا او حکیم است و به تعبیر مرحوم کلینی؛ ان الله لا یعجل لعجلة البعاد؛ خداوند به خاطر عجله عباد، عجله نمی‌کند؛ او حکیم است؛ ما عجله داریم مشکلاتمان را که زیاد است حل کنیم ولی خداوند براساس علم و حکمت عمل می‌کند.

وی افزود: انحصارگرایی هم از آفات و آسیب‌های دیگر در بحث مهدویت و ظهور است یعنی باور به اینکه فقط و فقط حضرت می‌توانند مشکلات را حل کنند، الان هم متاسفانه این سخن زیاد گفته می‌شود، یعنی کارها از عهده همه خارج است و باید دست روی دست گذاشت تا ایشان تشریف بیاورند. همچنین آسیب دیگر، دلزدگی است که در برخی قرون شاهد بوده‌ایم. همچنین برخی کارهای عامیانه و دور از معرفت و بدون اتکاء به سند و مدرک، هم از آسیب‌های دیگر در بحث مهدویت است.

استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: دکان‌داری از دیگر آفات متوجه بحث مهدویت است و مراقب باشیم یک موقع خودمان دکان‌داری نکنیم و اجازه ندهیم دیگران هم این کار را بکنند، ادعای رؤیت و تشرف و اقتدا به نماز حضرت و خالی گذاشتن جا در نماز برای امام مصادیق دکان‌داری است. گسترش فساد و انحراف اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و کمک به رواج آن هم که انجمن حجتیه به آن باور دارد از دیگر آسیب‌ها در بحث انتظار است و به تعبیر «..کما ملئت ظلما و جورا» استناد می‌کنند.

وی با اشاره به آیه 135 طه «قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَى»، اضافه کرد: مفسران گفته‌اند آیه در مکه نازل شده است، براساس آیات قبل از جمله آیه 134 «وَلَوْ أَنَّا أَهْلَكْنَاهُمْ بِعَذَابٍ مِنْ قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْلَا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزَى؛ و اگر ما آنان را قبل از [آمدن قرآن] به عذابى هلاك می‌کرديم قطعا مى گفتند پروردگارا چرا پيامبرى به سوى ما نفرستادى تا پيش از آنكه خوار و رسوا شويم از آيات تو پيروى كنيم» کفار مدعی بودند که منتظر پیامبر هستند و آیه نازل شده که بگو همه منتظر هستیم، شما هم منتظر باشید تا ببینیم چه کسی کار را به صراط هدایت می‌رساند و در پرتو آن، انسان‌ها از جاهلیت رها خواهند شد.