اهداف فعالیت کاروان قرآنی نور برای عربستان روشن شود + فیلم
مهمترین مشکلات و چالش‌های حضور کاروان قرآنی حج تمتع در نشست «کاروان قرآنی نور، فرصت‌ها و دستاوردها» اشاره و تاکید شد که تلاوت قرآن در حج به امر تشریفاتی تبدیل شده است و باید به دنبال فضای جدید و ظرفیت‌سازی در این حوزه باشیم. با رایزنی با عربستان می‌توان فرصت قرائت قرآن در جمع حاجیان دیگر کشورها را یافت.
بر همین اساس، مسئولان قرآنی ما چند دهه است که با هدف تبلیغ قرآن، افرادی را متشکل از قاریان، حافظان و گروه‌های تواشیح برای تبلور هر چه بیشتر فرهنگ اسلامی با عنوان کاروان قرآنی نور به این سفر معنوی اعزام می‌کنند.
کاروان قرآنی امسال نیز متشکل از ۲۱ نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم است و مأموریت‌ها و وظایفی را از جمله زدودن شبهات و تهمت‌هایی مانند عدم پرداخت شیعیان به قرآن برعهده داشت که بررسی فرصت‌ها، دستاوردها و عملکرد آن با هدف آسیب‌شناسی این فعالیت‌ها یکی از موضوعاتی است که پرداختن به آن برای بهبود و اثرگذاری بیشتر فعالیت‌های کاروان قرآنی نور در سال‌های آینده می‌تواند اثرگذار باشد.
لذا برای بررسی بهتر عملکرد کاروان قرآنی اعزامی به حج تمتع ۱۴۰۱، در نشستی با موضوع «کاروان قرآنی نور، فرصت‌ها و دستاوردها» و با حضور محمدتقی میرزاجانی، مسئول دبیرخانه کمیته اعزام و دعوت از قاریان قرآن کریم؛ قاسم رضیعی، سرپرست کاروان نور اعزامی به سرزمین وحی در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۴۰۱؛ مسعود نوری، قاری عضو کاروان قرآنی حج ۱۴۰۱؛ صالح اطهری‌فرد، سرپرست کاروان قرآنی در حج ۱۳۹۴؛ اسماعیل شادالویی، هماهنگ‌کننده محافل قرآنی بعثه مقام معظم رهبری؛ محمد پارساییان، خبرنگار بعثه مقام معظم رهبری در حج ۱۴۰۱ و حجت‌الاسلام مهدی شجاع، سرپرست کاروان قرآنی در حج ۱۳۹۸ به گفت‌وگو نشستیم.
در بخش اول این نشست تأکید شد که استفاده از ظرفیت قرآنی در حج به یک راهبرد تبدیل شده است و تأکید مقام معظم رهبری ذهنیت مثبتی را درباره ظرفیت عظیم قرآن در حج برای مسئولان حج و زیارت ایجاد کرد و حتی با وجود محدودیت امکانات، شاهد حمایت‌ها و در نتیجه رکوردشکنی در اجرای محافل قرآنی نسبت به ادوار قبل بودیم؛ در ادامه بخش دوم این نشست را می‌خوانید.
ایکنا_ ارزیابی خود را از برنامه‌ها و فرصت‌های کاروان قرآنی حج و مشکلات و آسیب‌هایی که در این عرصه شاهد بودید بیان کنید.
مسعود نوری: چند سالی است که خبرگزاری ایکنا در نحوه خبررسانی و تهیه گزارش، جهش خوبی پیدا کرده است و به منبع مهمی برای اهل قرآن و عموم جامعه تبدیل شده است. اخبار آن را دنبال می‌کنم چراکه می‌تواند بر روی تغییر نگرش افراد جامعه نسبت به مسائل قرآنی و هدایت این نگرش‌ها اثرگذار باشد.
خدا را شاکرم که این توفیق را به ما داد تا مجدد به حج اعزام شوم و توفیق خدمت به قرآن را در این سفر معنوی پیدا کنم. در رابطه با این سفر نکاتی وجود دارد که یکی از آنها بحث حج اولی‌ها بود، که امسال به جهت نسبت به کل جمعیت قراء اعزام شده بیشترین جمعیت را داشتند. این اقدام رویکرد مثبتی است چراکه فرصت‌های بیشتری را برای قاریان جوان ایجاد می‌کند. برهمین اساس یکی از رویکرد‌های خوب شورای عالی قرآن در خصوص تعداد و نسبت سن اعضای کاروان بود. حضور ۲۰ درصد اساتید باتجربه قرآنی نسبت به 80 درصد جمعیت جوان حج اولی یک رویکرد امیدبخش است که نوید فعالیت‌های بیشتر و بهتری را در این خصوص می‌دهد. البته حج اولی‌ها نیازمند استفاده از تجربیات قرآنی و معنوی اساتید در طول سفر حج هستند، لذا پیشنهاد می‌کنم این نسبت دست نخورد.
تلاوت قرآن در حج حالت ویترینی دارد و این نگاه کاملا بی‌طرفانه و منصفانه است، درصورتی که می‌توانست از این حالت با دادن زمان بیشتر به قاری برای تلاوت خارج شود
حُسن حضور حج‌اولی‌ها این است که معنویت و اخلاص کاروان قرآنی نور بالا می‌رود. در این کاروان به دلیل اینکه اکثر بچه‌ها حج اولی و همگی اهل رعایت و دقت در مسائل بودند، فرصت خوبی را برای ساختن درون و کسب معنویت به جهت حضور این آنها ایجاد کرده بود.
تلاوت قرآن، تشریفاتی شده است
در طول سفر و برنامه‌های کاروان قرآنی نور، دوستان بعثه حداکثر تلاششان را کردند، ولی ظرفیت این حوزه بسیار بیشتر از چیزی است که می‌بینیم؛ لذا در این مسیر اولین نکته این است که تلاوت قرآن از امر ویترینی و تشریفاتی خارج شود. هنوز این حس را دارم که تلاوت قرآن در حج حالت ویترینی دارد و این نگاه کاملا بی‌طرفانه و منصفانه است، درصورتی که می‌توانست در محافل و مجالس از این حالت با دادن زمان بیشتر به قاری برای تلاوت خارج شود. اینکه به قاری تاکید کنیم که پنج دقیقه برای ابتدای مجلس بخواند کار را به حالت تشریفاتی تبدیل می‌کند. البته در فرصت‌هایی مانند منا این حالت نبود و قاریان در آنجا فرصت بیشتری داشتند و باید اصلاح شود.
به طور میانگین از یک ساعت سخنرانی حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه جلسه را باید به تلاوت اختصاص داده شود. به این جهت که سوره‌های ما یا مکی یا مدنی هستند و حضور در این مکان‌های مقدس بهترین فرصت است که زوار با آیات آشنا شوند. سخنان روحانیون کاروان‌ها آنچنان که باید در حوزه تفسیر قرآن نبود و بیشتر سخنانشان مسائل تبلیغی بود که لازم است که این موضوعات را به محافل انس وارد کنند.
به دلیل اینکه قاریان بیشتر مطالعه قرآنی دارند در بسیاری از مواقع از سخنرانان هم بهتر و بیشتر می‌توانند در رابطه با قرآن صحبت کنند
نکته مهم دیگر این است که بیان آیات و تفسیر و بعضا ترجمه قرآن وارد محافل انس در حج شود و زمانی که قاری تلاوت می‌کند یا خود وی یا روحانی به بیان تفسیر و ترجمه آن بپردازد. قاریان ما باسواد هستند، در گذشته اینگونه بود که قاری اگر صوت زیبایی داشت در مسابقات اول می‌شد، اما امروز اینطور نیست و اگر قاری باسواد نباشد، قطعاً اول نخواهد شد.
قاری باسواد فردی است که در کنار تلاوت هم تفسیر و تجوید، ترجمه و قرائت مختلف را می‌داند و در کنار این مسائل آشنا به علوم قرآنی است و اینگونه می‌تواند حائز رتبه شود. چه بسا به دلیل اینکه قاریان ما بیشتر مطالعه قرآنی دارند در بسیاری از مواقع از سخنرانان هم بهتر و بیشتر می‌توانند در رابطه با قرآن صحبت کنند.
گزارش تصویری نشست «کاروان قرآنی نور؛ فرصت‌ها و دستاوردها»
مرکز اصلی همه این فرصت‌ها سرزمین وحی است که امیدوارم از حالت تشریفاتی و ویترینی خارج شود. درست است که تعداد برنامه‌ها در حج زیاد است، اما کیفیت پرداختن به قرآن نیازمند توجه بیشتر است. یکی از راهکار‌هایی که می‌توان این موضوع را ساماندهی کرد، برگزاری دوره‌های آموزشی دو ماه قبل از اعزام است تا در خصوص این موضوعات برای اعضای کاروان قرآنی مسائل دقیق روشن شود. البته می‌توان در این دوره‌ها از تجربیات اساتید و قاریانی که در طول سال‌های گذشته به حج اعزام شده‌اند، استفاده شود.
مسلمانان جهان به قرآن و زائر قرآن بیش از آن چیزی که فکر می‌کنیم توجه می‌کنند و به ظاهر قرآن اهتمام ویژه‌ای دارند
چیزی که امسال و در طول این سفر دریافت کردم این بود که حقیقتاً قرآن در بین مسلمین جهان جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد، امسال به دیدگاه جدیدی در حوزه قرآن رسیدم و احساس کردم که مسلمانان جهان به قرآن و زائر قرآن بیش از آن چیزی که فکر می‌کنیم توجه می‌کنند و به ظاهر قرآن اهتمام ویژه‌ای دارند. آنها زمانی که شما قرائت قرآن می‌کنید آغوش‌شان را به روی شما باز می‌کنند.
جالب اینجاست که آیات قرآن را حفظ هستند؛ لذا در چنین جوی بعثه مقام معظم رهبری باید اهتمام جدی‌تری به قرائت قرآن داشته باشد. در این فضا شما می‌توانید بزرگترین اثرات را بر روی ذهن‌های مسلمین بگذارید. امروز اگر یک سخنران یا کسی که بخواهد با متفکران ارتباط بگیرد و با آنها گفت‌وگو کند، نیازمند تجربیات و محیط خاصی است، اما برای ارتباط با عموم مردم چه چیزی بهتر از قرآن و چه وسیله‌ای بهتر از هنر تلاوت قرآن می‌تواند در این موضوع اثرگذار باشد؟
یک درد بزرگ قرآنی در کشور!
متاسفانه قاریان قرآن ما در خارج از کشور ارج و منزلت بیشتری بین مسلمانان دارند تا داخل کشور؛ و این یک درد بزرگ است. امروز جامعه قرآنی و نهاد‌های متولی این حوزه هر مقدار که تلاش می‌کنند، هنوز این درد را درمان نکردند. دردی که تلاوت قرآن را به یک امر ویترینی و تشریفاتی تبدیل کرده است. امروز تمام جلسات قرآن به غیر از جلسات تخصصی با موضوعی متفاوت حالت نمایشی پیدا کرده است، این در حالی است که مقام معظم رهبری تاکیدشان این بوده است که کرسی‌های تلاوت را به کثرت برگزار کنیم و در آن هیچ برنامه اضافه دیگری هم نداشته باشیم و تنها قاری قرآن در آن تلاوت کند، اما سوال این است که به کدام یک از سخنان مقام معظم رهبری در این حوزه عمل کرده‌ایم؟
حج، بهترین فرصت برای این است که جایگاه و اهمیت تلاوت قرآن را به جهانیان نشان دهیم و به این سمت و سو حرکت کنیم که تلاوت قرآن در کشور از یک حالت نمایشی به یک حرکت اثرگذار و مخاطب‌پسند تبدیل شود. این اتفاق نیازمند این است که قبل از سفر این سازماندهی‌ها از سوی نهاد‌های قرآنی و اساتیدی که تجربه چنین فعالیت‌هایی را دارند، انجام شود.
ایکنا_ سال 94 یکی از پرالتهاب‌ترین سفرهای حج رقم خورد که موجب شد صدها نفر از زائرین خانه خدا و پنج تن از نخبگان و چهره قرآنی کشور به شهادت برسند، این سفر تجربیات و درس‌های زیادی را داشت که از شما می‌خواهیم از این تجربیات، فرصت‌ها و اهمیت حضور کاروان قرآنی در بین حجاج برایمان سخن بگویید.
صالح اطهری فرد: یاد و نام شهدای منا را گرامی می‌داریم، خصوصا شهدایی که در فاجعه حج ۱۳۹۴ مظلومانه جان به جان آفرین تسلیم کردند بالاخص پنج تن از نخبگان قرائت قرآن و تواشیح کشورمان که صوت تلاوتشان به یادگار در ذهن‌ها ماندگار شد.
اشکال ما عدم باور ظرفیت قرآن و نپذیرفتن آن است
در رابطه با اینکه ظرفیت استفاده از کاروان قرآنی و تلاوت قرآن در حج چه مقدار است؟ بیش از حد صحبت شده و امروز هم نمونه‌های عملی و عینی آن را در حجی که پشت سر گذاشتیم شاهد بودیم؛ اشکال ما ندانستن این ظرفیت نیست، بلکه ایراد ما عمل نکردن به این موضوع، عدم باور این ظرفیت و نپذیرفتن آن است. امروز به حدی این ظرفیتها بیان و تکرار شده است که وقتی در موردشان می‌شنویم، حالمان بد می‌شود، مخصوصا زمانی که بعضا افراد این موارد را به زبان می‌آورند که خودشان در عمل مخالف این موضوع هستند و این نفاق اذیت‌کننده است. اینها نظرات غیر کارشناسی را در این خصوص ارائه می‌کنند و در حوزه تخصصی قرائت قرآن صحبت می‌کنند، در حالی که خودشان اعتقاد عملی در این خصوص ندارند، اما متاسفانه گویی این طایفه حق وتو دارند و در هر زمینه‌ای می‌توانند اظهار نظر کنند و کمترین توجهی به سخنان دیگران دارند. همین حمد و سوره نماز را ما از خود آقایان یاد گرفته‌ایم؛ چه کسی به ما گفته است که باید حمد و سوره صحیح باشد، اما چرا خودشان رعایت نمی‌کنند و بیشترین ضعف را در این زمینه دارند.
آمار‌هایی که در خصوص برنامه‌های قرآنی حج امسال شنیدم امیدبخش و نویددهنده است و این باید تقویت شود. البته اگر در حد تعارف گفته شد، جای بیان ندارد؛ اما اگر این اتحاد، قبول کردن یا رسمیت دادن به کار قرآن شکل بهتری به خود گرفته است، امیدواریم که افزایش هم پیدا کند.
به جرئت می‌توان گفت بهترین، دقیق‌ترین و با رعایت‌ترین گروه را قاریان تشکیل می‌دهند
یکی از نکات مهم در ایام حج و اماکن مقدسه این است که آن طور که باید نگاه ویژه‌ای به آیات قرآن وجود داشته باشد، پیدا نمی‌کنیم. گاهی اوقات برخی چیز‌ها از بیرون دل می‌برد، اما از درون زهره می‌برد. تا وقتی که کسی به حج مشرف نشده است، فکر می‌کند آنجا چه فضای قرآنی است، چقدر به آیات توجه می‌شود و چقدر مومنین با هم برادرند، اما زمانی که مشرف می‌شویم می‌بینیم که آن چیزی که فکر می‌کنیم، واقعیت ندارد و رسمیتی برای کار و فعالیت‌های قرآنی در نظر گرفته نمی‌شود.
روحانی، ذاکر و مداح در این سفر کارشان رسمی است و کسی نمی‌تواند کوچکترین جسارتی به آنها کند، چراکه آنچنان جوابی می‌دهند که فرد سر جایش می‌نشیند، این در حالی است که به جرئت می‌توان گفت بهترین، دقیق‌ترین و با رعایت‌ترین گروه را قاریان تشکیل می‌دهند. اما متاسفانه گویا هر چقدر با ادب‌تر باشید، بیشتر بر روی شما سوارند و این مسئله کاملاً قابل لمس است. البته تجربه بنده برای سال ۹۴ است و در این زمینه اطلاعاتم به‌روز نیست. امیدواریم که این موارد در حال برطرف شدن باشد.
قرآن جزو سبد فرهنگی مردم نیست
مشکل اصلی ما این است که قرآن جزو سبد فرهنگی روزانه و هفتگی آنها نیست. تا زمانی که این مقبولیت وجود نداشته باشد، رسمیت دادن به قرآن ایجاد نمی‌شود. اگر سخنان مداح و واعظ را می‌پذیرند به دلیل این است که معنی و مفهوم آنها را می‌فهمند و حسی نسبت به آن دارند، اما متاسفانه نسبت به قرآن گویا این حس وجود ندارد، چراکه معنی آن را متوجه نمی‌شوند. خود ما هم با اینکه در این زمینه ادعا می‌کنیم، اما نسبت به آن عقب هستیم؛ لذا ضروری است که وعاظ ما نیز بیشتر از آیات قرآن در سخنرانی‌هایشان استفاده کنند و مردم را با مبانی قرآنی آشنا کنند و نباید از قرآن در محافل و مجالس غافل شویم.
برخی از دوستان فرهنگی در قبال برخوردها، سکوت می‌کنند. گویی مسئله اعزام قاریان به حج برای آنها آنقدر مهم است که فکر می‌کنند اگر حرفی بزنند مقام بالادستی اجازه این سفر را برای سال‌های بعد نخواهد داد
نکته بعدی این است که بعضا ممکن است قاریان ما مخصوصا قاریان جوان رفتار‌هایی را از خودشان بروز دهند که شأن کاروان قرآنی را خفیف کند؛ لذ ضروری است تا آنها را توجیه کرد، چراکه خیلی از دشمنان اسلام به دنبال همین موارد هستند و ذره‌بین به دست گرفته‌اند. موضوع بعدی این است که ما در جایگاه مسئولان فرهنگی حج باید درک مهربانانه، صمیمانه و دوستانه‌ای از کار قاریان در حج داشته باشیم و آنها را همراهی کنیم. نباید برخوردی داشته باشیم که اثر منفی ایجاد کند.
متاسفانه برخی از دوستان فرهنگی در قبال برخوردها، سکوت می‌کنند. گویی مسئله اعزام قاریان به حج برای آنها آنقدر مهم است که فکر می‌کنند اگر حرفی بزنند مقام بالادستی اجازه این سفر را برای سال‌های بعد نخواهد داد؛ این در حالی است که باید حق را گفت و اشتباهات را بیان کرد تا اصلاح شوند. این حفظ شئونات و اثبات خودمان باعث می‌شود گروه یا شخصی مظلوم واقع نشود. امیدوارم کاروان قرآنی که مسئولیت بسیار سنگینی دارد روز به روز به صورت رسمی‌تر به ماموریت خودش ادامه دهد.
ایکنا_ شما نیز تجربه سرپرستی کاروان قرآنی در سال‌های گذشته و حضور فعال در حج امسال را بر عهده داشته‌اید؛ از فرصت‌هایی که در عرصه قرآنی مورد غفلت قرار گرفته‌اند و می‌توان بیشتر و بهتر به آنها پرداخت برایمان بگویید.
حجت‌الاسلام شجاع: امسال یکی از گروه‌های خوب هم به لحاظ اخلاقی و هم فنی در حج حضور داشتند؛ آقای رضیعی خیلی با دغدغه، منظم و با روحیه و نشاط معنوی برنامه‌ها را اجرا می‌کردند. همچنین آقای شادالویی که خودشان قرآنی هستند، تسهیلگر مراسم و مجالس قرآنی بودند.
به دلیل اینکه اهل سنت آنگونه که باید مداحی و سخنرانی نداشتند، خیلی بیشتر دوست دارند که تلاوت قرآن بشنوند. به همین جهت رفقای قرآنی ما هم خیلی از این جلسات استقبال می‌کردند
امسال در بحث حجاج اهل سنت ایرانی، خدمتگذاری می‌کردم که چند نکته را در این خصوص بیان می‌کنم. امسال پنج هزار زائر اهل سنت در این سفر داشتیم که همگی آنها اهتمام ویژه‌ای به بحث محافل قرآن داشتند که نشان از یک کار ریشه‌ای است. این در حالی است که جو فرهنگ عمومی ما نسبت به بحث تلاوت قرآن مقداری ضعیف است و بعثه هم آن چیزی که از آن مطالبه می‌شود، انجام می‌دهد.
در این سرزمین خیلی‌ها به ما می‌گفتند که ما آمده‌ایم سخنرانی یا مداحی گوش دهیم، اما به دلیل اینکه اهل سنت آنگونه که باید مداحی و سخنرانی نداشتند، خیلی بیشتر دوست دارند که تلاوت قرآن بشنوند. به همین جهت رفقای قرآنی ما هم خیلی از این جلسات استقبال می‌کردند و دوست داشتند در بین اهل سنت تلاوت قرآن داشته باشند. در این محافل بحث محدودیت زمان هم وجود نداشت و حتی در جلسات رسمی هم زمان اجرای قاری را نامحدود می‌گذاشتیم تا شأن تلاوت قرآن توسط عزیزان رعایت شود.
ترکیب تجربه و جوان‌گرایی را در کاروان قرآنی را شاهد بودیم
ترکیب تجربه و جوان‌گرایی را در کاروان قرآنی امسال شاهد بودیم. اما نکته مهم بحث محدودیت‌های شدیدی بود که در مسجدالحرام و مسجدالنبی وجود داشت. بن سلمان طرح و نقشه‌ای دارد که بحث حج را از محتوای زیارت خارج و به بحث گردشگری و توریستی تبدیل کند. این سیاست ظریفی است که امیدواریم نابود شود. متاسفانه اثر این سیاست بر محافل و مجالس قرآن باعث شد تا نتوانیم آن طور که ما در سال 98 برگزاری تلاوت قرآن در مسجدالحرام را داشتیم امسال هم داشته باشیم و احتمالا روز به روز هم بدتر شود.
بعثه مقام معظم رهبری باید توافقی را با مسئولان سعودی در خصوص اینکه تلاوت قرآن در این امکان به صورت رسمی انجام شود، داشته باشند، چراکه غیر از این به هیچ وجه امکان برگزاری این جلسات و محافل نیست. وجه تمایز و مزیت کاروان قرآنی نور نسبت به دیگر مباحث فرهنگی بعثه همین تلاوت‌های قرآنی است که ویژه عموم زائرین بیت‌الله‌الحرام از کشورهای مختلف است؛ غیر از آن سایر برنامه‌ها مشترک است. لذا این موضوع را بعثه باید قبل از حج و به عنوان یک برنامه رسمی توافق کنند و به نظر می‌رسد با مذاکره حل شود. حتی برای یک یا دو شب هم بسیار خوب است.
در هنگام برگزاری مجالس، به روحانیون تذکر می‌دادم که مباحثتان را قرآنی کنید. نکته بعد کارویژه‌ای بود که امثال در کاروان‌های اهل سنت انجام دادیم. بر این اساس در سرزمین منا، علاوه بر جلسات رسمی خودمان در کارون‌های اهل سنت برنامه‌های قرآنی برگزار کردیم. هفت محفل قرآنی در چادرهای منا برگزار شد که بعد از آن حجت‌الاسلام نواب تاکید کردند که این حرکت برای سال‌های بعد در همه کاروان‌ها گسترش پیدا کند. این موضوع ازجمله ظرفیت‌هایی است که می‌توان برای سال‌های بعد فعال شود.
بعد رسانه‌ای برنامه‌های قرآنی حج بسیار ضعیف بود
بحث رسانه‌ای در برنامه‌های قرآنی حج امسال بسیار ضعیف بود. کاروانی که از صدا و سیما آمدند، خیلی ضعیف بودند و بازخوردی از سوی فعالیت‌های آنها شاهد نبودیم؛ سایر رسانهها نیز به جز ایکنا، آن طور که باید اطلاع‌رسانی از برنامه‌ها نداشتند. لذا به نظر می‌رسد بایستی در کاروان صدا سیما هم یک فرد قرآنی با ارتباط مستقیم حضور داشته باشد که کارهای رسانه‌ای کاروان نور را انعکاس دهد و ضبط کند. اما متاسفانه چیزی از آنها شاهد نبودیم و عمدتاً دوستان با تلفن همراه خود اطلاع‌رسانی می‌کردند.
باید در بخش‌های مختلفی که افراد را پای کار می‌آورند وجه قرآنی هم توجه شود. اگر کسی در بخش‌های مدیریتی بعثه قرار می‌گیرد به ویژگی قرآنی آن هم توجه کنند
نکته دیگر این است که بایستی به دنبال فضای جدید و ظرفیت‌سازی باشیم. به دلیل اینکه محدودیت‌های شدیدی در مسجدالنبی و مسجدالحرام وجود دارد و مزیت کاروان قرآنی نور هم تلاوت عمومی قرآن است، باید به دنبال این ظرفیت‌سازی برویم که یکی از این ظرفیتها چادرهای منا است. با توجه به اقداماتی که صورت گرفت حتی در پایان سفر، محافلی که انس و معرفت نام داشت، ما به انس با قرآن تبدیل کرده بودیم.
یکی دیگر از موضوعات مهم به‌کارگیری نیروهای قرآنی در گروه‌های اطلاع‌رسانی و بعثه است. معمولاً افرادی که قرآنی هستند زمانی که در جایگاه مدیر و مسئول می‌شوند می‌توانند به خوبی کمک کنند. پشت و پناه همه ما قرآن و شورای عالی قرآن است و به نظر می‌رسد که در این زمینه باید مطالبه‌ای جدی داشته باشند. لذا باید در بخش‌های مختلفی که افراد را پای کار می‌آورند وجه قرآنی هم توجه شود و اگر کسی در بخش‌های مدیریتی بعثه قرار می‌گیرد به ویژگی قرآنی آن هم توجه کنند. اهتمام آنها می‌تواند در برگزاری هرچه بهتر و باشکوه‌تر برنامه‌های کاروان قرآنی مؤثر باشد.
البته اینکه تاکید می‌کنیم امروز مسئولان اجرایی خیلی از بخش‌های بعثه می‌توانند قرآنی شوند به دلیل این است که این زمان بهترین فرصت است چراکه حجت‌الاسلام نواب خودشان هم قرآنی هستند و این بهترین زمان برای مطالبه این موضوع است.
ایکنا_ عملکرد اطلاع‌رسانی و فعالیت رسانهها مخصوصا صدا و سیما در برنامه‌های قرآنی حج امسال ازجمله مواردی بود که نیاز به تقویت، برنامه‌ریزی و نوآوری دارد. در این خصوص بیشتر توضیح دهید.
محمد پارسائیان: تعبیر کاروان نور بودن برای جمع قاریان اعزامی به حج بسیار درست و بجا بود، چراکه همگی آنها هم از بعد اخلاقی و هم تلاوت‌ها عالی بودند. بحث جوانی به معنای پرشور بودن مسئله بسیار مهمی بود و اگر افراد جوان را انتخاب کنید دین خودتان را نسبت به انتخاب افراد خیلی کم کرده‌اید. آنها هر لحظه آماده تلاوت بودند و در فضای مجازی حضور فعال داشتند و بدون هیچ خستگی در برنامه‌ها شرکت می‌کردند. ظرفیت کاروان خیلی بالا بود و افراد همگی چندمنظوره فعالیت می‌کردند.
تاکیدی که حجت‌الاسلام نواب داشتند این بود که در این برنامه‌ها حق حاجی تضعیف نشود و این مسائل باعث شده بود که رهبر معظم انقلاب این موارد را مورد تاکید قرار دهند. عملیات حج آنقدر فشرده است که برخی برخوردها پیش می‌آید که نیاز به صبر دارد و حضور آقای شادالویی و وساطت ایشان این فضا را تلطیف کرد. در تمام مراسم قاریان زودتر مستقر می‌شدند تا برنامه به موقع اجرا شود.
براساس فرمایش مقام معظم رهبری سه هدف را برای حضور کاروان قرآنی نور به حج می‌توان متصور شد. یک هدف این است که باید این تلاوت‌ها در جمع حجاج خارجی برگزار شود، هدف دیگر برای حجاج ایرانی و سوم انعکاس داخلی بود که باتوجه به محتویات انجام شده متاسفانه کمتر مد نظر قرار گرفت. با اینکه گروه چندرسانه‌ای بعثه و صدا و سیما حضور داشتند، ولی در این راستا قرار نداشتند.
در هدف خارجی کار خیلی سنگینی بر عهده کاروان قرآنی سپرده شده است و شاید نشدنی باشد که این تفاهم را باید با عربستان برای برگزاری محافل و مجالس در مسجدالحرام و مسجدالنبی داشته باشیم، چراکه هرساله این فعالیت‌ها را محدودتر می‌کنند و حتی ما بازداشت‌هایی را از بین عواملی که فعالیت بین‌المللی می‌کردند، داشتیم.
دیپلماسی باید به خارج از عربستان صورت گیرد
این دیپلماسی باید به خارج از عربستان و سطح روابط بین کاروان‌های ایرانی و دیگر کشورها صورت گیرد و به شکل جدی این محافل برگزار شود. در این خصوص نیازمند کار جدی در این حوزه از سوی متولیان کشور هستیم. بحث نوآوری و قالب‌های آماده باید مد نظر قرار گیرد و باید جلساتی برگزار شود و شکل‌های مختلف حضور حجاج مورد بررسی قرار گیرد.
ایکنا_ مشکل عمده اجرای برنامه‌های قرآنی حج را در چه می‌دانید؟
قاسم رضیعی: مهمترین مشکل جدی گرفته نشدن بحث راهبردی قرآن است. تا به این باور نرسیم که زبان مشترک در موسم حج قرآن است و باید از این منظر به آن نگاه کنیم، کماکان این مشکل و گله‌مندی‌ها را داریم؛ لذا مهمترین چالشی که با آن مواجه بودیم عدم برنامه‌ریزی استفاده از ظرفیت قرآنی بود.
بنده به عنوان سرپرست کاروان قرآنی نور، در موسم حج برخی از آقایان را شناختم و با آنها آشنا شدم که این اشتباه است. اگر استفاده از ظرفیت قرآنی به عنوان یک راهبرد در حج تلقی می‌شود، باید قبل از اعزام به حج ما با تمام مسئولان مختلف کارگزار در حج جلسه داشته باشیم.
امور بین الملل از ضعیف‌ترین گروه‌ها در استفاده از ظرفیت قرآنی در حج
باید مسئولان امور بین‌الملل با ما نشست داشته باشند و ظرفیت‌های آنها و کاروان را احصا کنیم و به یک جمع‌بندی برسیم تا در نهایت بتوانیم ظرفیت‌سازی کنیم. متاسفانه این مسئله نبود و به همین دلیل امور بین‌الملل یکی از ضعیف‌ترین گروه‌ها در استفاده از ظرفیت قرآنی در حج بود، در صورتی که مهمترین راهبرد حج که مقام معظم رهبری تبیین کرده‌اند، امور بین الملل بود.
بنده مسئول صدا و سیما را در موسم حج شناختم درصورتی که ما باید از قبل جلسات مشترکی داشته باشیم؛ در این جلسات مسئولان روابط عمومی و صدا و سیما باشند تا بسته‌ای که باید برای استفاده از ظرفیت صدا و سیما داشته باشیم در این حوزه مشخص کنیم. ما نمی‌توانیم در هنگام این سفر تازه بخواهیم کارها را بررسی کنیم. یکی از عزیزان صدا و سیما بعد از حج، به من می‌گفت شما پروپوزال خود را بدهید تا بررسی کنیم! اما اینجا دیگر جای کار است نه پروپوزال. این هماهنگی باید از سوی بعثه شکل می‌گرفت و بنده صدا و سیما را مقصر نمی‌دانم.
حتی آنقدر محدودیت امکانات و لوجستیک داشتیم که گاهی اوقات راننده تصمیم می‌گرفت که به دنبال قاری برود یا خیر
البته رویکردی که با آقای اطهری‌فرد در سال 94 داشتند، ندیدیم و محترمانه با ما برخورد می‌کردند. علت هم این بود که از روز اول به دوستانمان گفتیم که ما بیش از یک ماه در خدمت بعثه هستیم و در طول این مدت، معذور و مأموریم و لذا هر خواسته و برنامه‌ای که از ما دارند، نهایتاً تا 15 دقیقه می‌توانیم، تأخیر داشته باشیم و یک ربع قبل از اعزام باید در محفل حاضر باشیم.
حتی آنقدر محدودیت امکانات و لوجستیک داشتیم که گاهی اوقات راننده تصمیم می‌گرفت که به دنبال قاری برود یا خیر. بعد از اینکه آقای شادالویی به ما گفتند چنین مشکلی را داریم ما هم به ایشان عرض کردیم که مشکلی نیست و قاری ما مستقیم سر برنامه می‌آید و از آنجا با هم برگردید. در برخی از مواقع قاری ما در نهایت گرما و تابش مستقیم آفتاب نیم‌ساعت پیاده‌روی می‌کرد تا به برنامه برسد و درک مشترکی که ایجاد شده بود باعث کمترین چالش شد.
مهمترین مشکل ضعف مدیریتی، استفاده از ظرفیت قرآنی است که در بعثه شکل گرفته است و آنها باید قبل از اعزام به حج تمام کارگروه‌های دخیل در این ظرفیت را ساماندهی کنند و اینطور نباشد که در طول حج به دنبال ساماندهی این کارگروه‌ها باشیم. برخی از افراد سخنانی می‌گویند که خودشان به آن باور ندارند و اینجاست که خداوند در سوره نسا می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ»؛ و این بزرگترین طعنه‌ای است که خداوند متعال به بشر زده است. ای کسی که ایمان آورده‌اید ایمان بیاورید؛ یعنی ای کسانی که مدام قرآن قرآن می‌کنید، کمی قرآنی باشید.
برخی از دوستان فکر می‌کنند چون مقام معظم رهبری به قرآن علاقه دارند اینگونه گفته‌اند. ایشان در مقام حاکمیتی وقتی سخنی را بیان می‌کنند بحث شخصی نیست، بلکه یک موضوع راهبردی است که در حج موضوعیت دارد
باید قبول کنیم که ظرفیت قرآنی بسیار بزرگ است و ما در دریایی زندگی می‌کنیم که باید قدر آن را بدانیم. لذا انتخاب درست و تبیین مسئولیتی که در آنجا وجود دارد و همچنین مأموریتی که برای بچه‌های کاروان تعریف شده است باعث می‌شود به این درک برسیم که همه به دنبال یک هدف هستیم و آن اجرایی کردن منویات مقام معظم رهبری است.
دست به دست هم دهیم تا مدیران ما قرآنی شوند
برخی از دوستان فکر می‌کنند چون مقام معظم رهبری به قرآن علاقه دارند اینگونه گفته‌اند در حالی که ایشان در مقام حاکمیت وقتی سخنی را بیان می‌کنند، بحث شخصی نیست، بلکه یک موضوع راهبردی است که در حج موضوعیت دارد. زحمات مسئولان شورای عالی قرآن در چانه‌زنی برای اعزام این گروه قابل تقدیر است. لذا همه باید دست به دست هم دهیم که مدیران ما قرآنی شوند، چراکه هر جایی که مدیر قرآنی داشتیم دیگر مشکل و چالشی نداشتیم. در حج هم اگر پیشرفت قرآنی داشتیم به دلیل حضور گروه قرآنی بود. به امید روزی که حتی راننده ما هم قرآنی باشد. بچه‌های صدا و سیما بچه‌های خوب و قابل احترامی بودند که باید از ظرفیت‌های قرآنی آنها استفاده کنیم.
در موسم حج اجرای آقای مسعود نوری، به‌عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات بین‌المللی مالزی را داشتیم که قرار شد به صورت مجازی این اجرا را داشته باشند. این یک فرصت بی‌نظیر رسانه‌ایی بود که شاید دیگر اتفاق نیفتد، ولی صدا و سیما این فرصت را از دست داد. باید متولیان کاروان قرآنی حج از این دغدغه‌ها باخبر شوند که بتوانیم برای رفع آنها و بهبود وضعیت در سال‌های آینده استفاده کرد. اما تا موضوعیت قرآن به عنوان یک راهبرد جدی تلقی نشود و از قبل از موسم حج برای آن برنامه‌ریزی نشود کماکان این مشکلات را خواهیم داشت.
مسعود نوری: پیشنهادی دارم برای اینکه سال‌های بعد از ظرفیت فضای مجازی بهتر و بیشتر استفاده شود، از اساتید قرآن مطرح کشور که در شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب و دنبال‌کنند‌ه‌های چند هزار نفری دارند، حتما استفاده کنیم. این اقدام می‌تواند همزمان هزاران نفر را در جریان برنامه‌های قرآنی حج قرار دهد. یکی دیگر از موضوعات مهم اختصاص بودجه مشخص برای کاروان قرآنی است. اگر این بودجه تخصیص یابد، بسیاری از موارد حل خواهد شد.
ایکنا_ نکات پایانی و جمع‌بندی.
محمدتقی میرزاجانی: در اینجا از نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و همکاران محترمشان خصوصا آقای شادالویی، از سازمان اوقاف و امور خیریه و مشخصاً از اعضای کاروان قرآنی نور به ویژه آقای رضیعی تشکر می‌کنم.
در کمیته اعزام یکی از وظایف اصلی ما این است که بهترین انتخاب را داشته باشیم تا هر سال کاروانی را با یک ترکیب کارآمد متشکل از جوانان و باتجربه‌ها داشته باشیم. البته درخواستی هم از بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت دارم که امر قرآن و برنامه‌های قرآنی را به عنوان یک فعالیت محوری و راهبردی با میدان‌داری فعالان قرآنی و قاریان قرآنی در دستور کار حج قرار دهند و اگر این نگاه حاکم شود، قطعاً ما شاهد شکوفایی قرآنی در موسم حج خواهیم بود و مشکلات برنامه‌ریزی و اجرایی و نارسایی‌ها مرتفع خواهد شد. همچنین موضوع پوشش رسانه‌ای گسترده و استفاده از ظرفیت صدا و سیما و فضای مجازی مورد توجه قرار گیرد.
مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزار حج در سال 89 فرمودند: «در سال‌های اخیر توجه خوبی به قرآن و تلاوت آن در ایام حج شده است. تلاوت قاریان ایرانی در مسجدالحرام مایه افتخار ایران اسلامی است. جا دارد رسانه ملی علاوه بر پخش تصاویر اماکن مشخصه بخشی از برنامه‌های خود را به انعکاس این تلاوت‌ها اختصاص دهد»؛ لذا بحث رسانه بسیار مهم است و فضای مجازی هم بستر بسیار مناسبی است که باید در این زمینه برنامه‌ریزی جدی صورت گیرد.
موضوع دیگر توجه ویژه به ابعاد بین‌المللی حضور کاروان قرآنی در حج است و این حضور بسیار خوب است، اما به‌نظر می‌رسد اولویت اصلی، هنرنمایی اعضای کاروان قرآنی در بین مسلمانان سایر کشورها است که این هم نیاز به استدلال ندارد. در این خصوص هم مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «یکی از مواردی که می‌تواند موجب اتحاد باشد استفاده از این قرا محترم است. شنیده‌ام امسال هم تعدادی قاری قرآن می‌روند که بسیار کار خوبی است. این قرا بروند بخوانند، شنوندگان کلام‌الله لذت ببرند، کما اینکه بنده هر وقت می‌شنوم از خواندن و تلاوت اینها لذت می‌برم. یکی از کارهایی که وحدت ایجاد می‌کند، همین است و قرآن مایه وحدت مسلمین است».
گزارش از وهاب خدابخشی
انتهای پیام
