نگرش‌سازی برای تحول در علوم انسانی ایده این تحقیق و پژوهش شد
نویسنده کتاب «علوم انسانی غربی و اسلامی» گفت: تغییر نگرش به علوم انسانی سبب تحول در این موضوع است و حاصل این تحقیق و پژوهش را در کتابی به چاپ رسانده‌ام که مورد استقبال قرار گرفته است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی و به نقل از دانشگاه علوم اسلامی رضوی، حجت‌الاسلام دکتر غلامرضا پیش‌قدم، دانش‌آموخته دوره دکتری علوم قرآن و حدیث از دانشگاه علوم اسلامی رضوی و نویسنده کتاب «علوم انسانی غربی و اسلامی»، گفت: خوشبختانه این کتاب از سوی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش و مجوز ورود به فضای آموزشگاه‌های کشور مورد تایید قرار گرفته است.
وی در خصوص چرایی انتخاب این موضوع برای کتاب خود، عنوان کرد: من معتقدم که هر تغییری در رویکرد یا رفتار در جنبه‌های فردی و اجتماعی نیازمند به نگرش سازی است. وقتی به این نتیجه می‌رسیم که نیازمند به تغییر هستیم چه در حوزه فردی و چه اجتماعی، این بدان معناست که وضعیت موجود مطلوب نیست.
این محقق در ادامه با بیان اینکه وضعیت موجود نتیجه یک طرز تفکر و اندیشه بوده و یک شبه به وجود نیامده است، بیان کرد: بنابراین اگر قرار باشد تغییر و تحولی ایجاد شود باید در طرز تفکر، نوع نگاه و تلقی ما از امور، تغییری رخ دهد تا این نگرش و نگاه تغییر نکند هیچ اتفاقی خاصی هم رخ نخواهد داد.
پیش‌قدم اظهار کرد: همانگونه که خداوند در سوره رعد می‌فرماید: «إِنَّ‌اَللّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ»؛ يقيناً خدا سرنوشت هيچ ملتی را تغيير نمی‌دهد تا آنکه آنان آنچه را در وجودشان قرار دارد تغيير دهند. بی شک مهم‌ترین مقوله در وجود بشر که موجب تمایز انسان از حیوان می‌شود تفکر و اندیشه است. از این رو تغییر زاویه نگاه و تغییر نگرش، گام اساسی در ایجاد اصلاح و تغییر است.
وی خاطرنشان کرد: البته که تحول در زمینه علوم انسانی هم از این قاعده مستثنی نیست. اگر در زمینه علوم انسانی اسلامی قرار باشد تحولی مبارک رقم بخورد نیاز به نگرش سازی دارد. بر همین اساس این ایده به ذهنم رسید که موضوع پژوهش را به گونه‌ای انتخاب کنم که نتیجه آن بستر و زمینه‌ای برای تغییر نگرش جامعه علمی و نخبگانی کشور نسبت به مقوله اسلامی سازی علوم و ضرورت و اهمیت این کار ایجاد کند.
این نویسنده تأکید کرد: در حقیقت برای اینکه این تحقیق بتواند نگرش‌ساز باشد و از عهده رسالت و هدفی که در پی آن بودیم برآیید، فرایند پژوهش را در چند مرحله به فرجام رساندم. مرحله اول مطالعه تطبیقی مبانی و جهان بینی غربی و اسلامی بود که این مبانی را از نگاه غرب و اسلام مقایسه کردم و تفاوت مبانی اسلامی و غربی علوم را برای خواننده تبیین کردم.
پیش‌قدم اضافه کرد: در مرحله بعدی به این پرسش مهم باید پاسخ می‌دادیم که بر فرض که این تفاوت‌ها در مبانی را پذیرفتیم چه ربطی به علوم دارد؟ و چه تاثیری در فرایند تولید علم دارد؟ در حقیقت قسمت مهم و کاربردی این پژوهش در واقع پاسخ به این سوال است که برای پاسخ به این سوال ما چند گام اساسی برداشتم.
وی اظهار کرد: در گام اول؛ اثبات این مطلب که ارزش‌ها و اعتقادات هر اندیشمندی در آثار علمی آن فرد آشکار و آشکار می‌شود، زیرا اثر علمی هر شخصیتی پژواک آراء و افکار و اندیشه‌های اوست. نظر به اهمیت این بحث در بخش اول یک فصل را به این بحث اختصاص دادیم و همچنین در بخش دیگر نیز دو مبحث مهم از مباحث این بخش را به تبیین این مطلب اختصاص دادم.
این محقق با اشاره به نتیجه این مراحل و گام‌ها بیان کرد: نتیجه این بحث‌ها این شد که علوم انسانی چه غربی و چه اسلامی، هر دو متاثر از ارزش‌ها و ضد ارز‌هاست منتهی تفاوت در این است که علوم انسانی غربی صرفا متاثر از ارزش‌ها و ضد ارزش‌های حیات حیوانی و طبیعی است اما علوم انسانی اسلامی علاوه بر ارزش‌های حیات حیوانی و طبیعی، برخوردار از ارزش‌ها و ضد ارزش‌های حیات طیبه یا حیات معنوی است که منشا آن برخورداری از آموزه‌های وحیانی است و نظام فکری غرب از این موهبت الهی خود را محروم کرده است. بنابراین نمی‌توان منکر تاثیر باورها و اعتقادات در تولید علم و دانش شد.
پیش قدم خاطرنشان کرد: همچنین در گام دوم نیز کار مهمی که انجام شد این بود که پیامدهای اختلاف مبانی اسلام و غرب را در علوم انسانی بحث کردم، در این بخش چهار تفاوت اساسی بین علوم انسانی غربی و اسلامی قائل شدم.
وی عنوان کرد: اما برای اینکه به کلی‌گویی متهم نشوم در گام سوم به صورت موردی و نمونه به سه شاخه از علوم انسانی ورود پیدا کردیم و اصول کلی این سه شاخه را سیاست، اقتصاد و اصول انگیزش در مکتب اسلام و غرب مقایسه کرده و با مطالعه تطبیقی به بیان تفاوت‌های این علوم با نگاه غربی و اسلامی پرداختم.
نویسنده کتاب «علوم انسانی غربی و اسلامی» گفت: ما در این راستا یک فرایند منطقی را طی کردم تا بتوانم ضرورت و اهمیت پرداختن به علوم انسانی اسلامی را به صورت مستدل و گام به گام در معرض قضاوت مخاطبان قرار دهم. در این فرایند که هدف آن تغییر نگرش مخاطب نسبت به علوم انسانی اسلامی است، بر چند محور تاکید شده است.
پیش‌قدم با اشاره به محورهای این موضوع عنوتن کرد: محور نخست؛ مبانی فکری و جهان‌بینی غربی با مبانی اندیشه اسلامی ناسازگار است، محور دوم؛ این ناهمسانی در فرایند تولید علم تاثیرگذار می‌باشد، همچنین توليد علم با مبانی اسلامی نسبت به تولید علم با مبانی سکولار غربی متفاوت خواهد بود. محور سوم؛ قرآن به عنوان کتاب هدایت به تمام نیازهای مادی و معنوی انسان توجه دارد که به همین جهت اصول و کلیات نظام سیاسی، فلسفی، حقوقی و اجتماعی و ... در آن آمده است و محور چهارم هم این است که این اصول قابل استنباط است و با استنباط آن می‌توان به حل مسائل علوم انسانی مختلف پرداخت و در نتیجه طرح تولید علوم انسانی اسلامی محقق خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که برای تحقق تمدن اسلامی چه باید کرد؟ اظهار کرد: اگر به دنبال تحقق تمدن اسلامی هستیم باید علوم انسانی اسلامی داشته باشیم وگرنه ایجاد تمدن نوین اسلامی بر مبانی سکولار تمدن غربی، کاریکاتوری طناز می‌شود و در صورت ایجاد این تغییر نگرش، علم دينی و غير دينی معنا و جايگاه واقعی خود را پيدا خواهد کرد. بنابراین اميدوارم که حرکت و جنبش علمی در اين راستا رخ دهد و منجر به خودکفايی و خود اتکايی در زمينه توليد علوم انسانی شود.
این پژوهشگر بیان کرد: در بین این پژوهش اتفاقی که رخ داد این بود که به اندیشه‌های مقام معظم رهبری در این باب بپردازیم و از این‌رو در مواردی که ایشان بیاناتی داشتند به تحلیل آراء ایشان پرداخته و حتی‌الامکان مستندات قرآنی و روایی سخنان ایشان را بیان کردیم.
پیش قدم در خصوص استقبالی که از این کتاب صورت گرفته است بیان کرد: این کتاب در گام اول مورد توجه و اقبال فرهیختگان قرار گرفت و توانست در هجدهمین دوره انتخاب کتاب سال خراسان رضوی نظر هیئت داوران را جلب کند و به عنوان اثر برگزیده در بخش جهاد تبیین انتخاب شود و در گام دوم هم به تایید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش رسید و مجوز ورود به فضای آموزشگاه‌های کشور را دریافت کرد و امیدوارم در گام‌های بعدی بتواند رسالت تبیین‌گری و نگرش‌سازی خویش را به شایستگی به فرجام رساند.
نویسنده کتاب «علوم انسانی غربی و اسلامی» گفت: در پایان از همه کسانی که در آفرینش، ارزیابی، ویراستاری و نشر این کتاب نقش داشتند کمال تشکر و قدردانی را دارم و عاجزانه درخواست می‌کنم از همه فرهیختگان و پژهشگران که با ارائه پیشنهادات و انتقادات سازنده ما را مورد لطف و محبت خویش قرار دهند.
انتهای پیام
