عربستان بارها عید فطر را اشتباه اعلام کرده است/ تلاش‌‌ برای وحدت نظر مسلمانان در رویت هلال

به گزارش ایکنا، نشست استهلال ماه شوال با حضور استادان حوزه علمیه، آیات و حجج اسلام نکونام، رضا مختاری، علی نظری منفرد، احمد مبلغی، هاشمی همدانی، نماینده بیوت مراجع، مجتبی کلباسی، محدثی، قائنی همچنین محمدی عراقی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری در قم برگزار شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمد محمدی عراقی، رئیس دفتر رهبری در قم در این نشست، گفت: مسئله اختلاف فتوا در اعلام عید و شروع ماه رمضان ممکن است برای فضلا و استادان حوزه قابل پذیرش و طبیعی باشد ولی برای مردم اینطو رنیست.

وی افزود: مردم به خصوص نسل جوان این نوع اختلافات را نمی‌پذیرند و اقناع آنان خیلی دشوار است. اینکه گاهی در یک خانه و شهر و کشور عده‌ای یک روز را عید بدانند و عده دیگری روز دیگر را شایسته جامعه اسلامی نیست.

وی افزود: ما در نماز عید فطر می‌خوانیم الذی جعلته للمسلمین عیدا بنابراین اگر این روز برای همه مسلمین عید است باید تا جای ممکن اختلافات هم برطرف شود.

همچنین محمدحسین فلاح‌زاد‌ه‌ رئیس هیئت امنای مؤسسه موضوع‌شناسی احکام دینی، در سخنانی گفت: ممکن است گفته شود امسال که عید فطر از قبل و با استناد به نظرات کارشناسان نجوم اعلام شده است پس فلسفه تشکیل این جلسه و بحث استهلال و رصد ماه چیست؟

وی افزود: جواب ما این است که ممکن است افرادی برای استهلال به مناطقی بروند و چشمشان چیزی ببیند و امر بر آنها مشتبه شده و با توهم رؤیت هلال برای مردم، تردید ایجاد کنند و از سویی نباید گزارش خلافی از جایی برای دفاتر مراجع محترم ارسال شود.

وی افزود: مؤسسه موضوع‌شناسی احکام دینی به عنوان دستیار مراجع و خدمتگزار مکلفان است و فراز و فرودهایی هم در طول فعالیت خود داشته است. بسیاری از موضوعات فقهی در دستور کار مؤسسه است وانتظار می‌رود اگر استفتایی از مراجع معظم صورت می‌گیرد که نیازمند موضوع‌شناسی است به ما اطلاع دهند تا اگر  در دستور کار نیست آن را در دستور کار قرار دهیم.

فلاح‌زاده بیان کرد: این مؤسسه برای اظهارنظر فقهی در موضوعات مورد نیاز، در خدمت مراجع خواهد بود زیرا صدور فتوا در برخی مسائل نیازمند شناسایی دقیق یک موضوع است.

اعلام مبلغ زکات فطره به عهده مکلف گذاشته شود

وی با اشاره به اعلام مبلغ زکات فطر، افزود: مبالغ فطریه‌هایی که امسال اعلام شد متفاوت بود و دردسرهایی ایجاد کرد و به نظر می‌رسد اعلام قیمت زکات فطره و کفاره در شان مراجع معظم و دفاتر ایشان نیست.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: ما از چند سال قبل با نامه‌نگاری با ائمه جمعه درخواست کردیم آنها قیمت رابراساس استان‌ها و مناطق اعلام کنند؛ بنابراین انتظار ما این است که انشاء الله از سال آینده این مسئله در دستور کار قرار بگیرد. 

فلاح‌زاده تصریح کرد: حتی در کشورهای مختلف که تبعیتی از مراجع دارند می‌توانند براساس قیمت گندم و سایر موارد در کشورشان اقدام کنند چون گاهی از کشورهای اروپایی هم در این مسائل از ما پرسش دارند.

خطای چندساله در اعلام عید فطر

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه در سخنانی با بیان اینکه ایجاد ستاد استهلال از کارهای خوب و درستی بود که صورت گرفت، گفت: یکی از برکات ستاد استهلال این است که از اعلام اشتباه عید جلوگیری می‌شود؛ تا قبل از اینکه ستاد استهلال داشته باشیم چند سال اعلام عید در ایران اشتباه انجام شده بود زیرا با چشم عادی و مسلح امکان دیدن ماه وجود نداشت و باز با استناد به اینکه دو یا چهار شاهد آن را دیده‌اند عید اعلام شده بود.

وی با بیان اینکه  البته در عربستان این مسائل به فراوانی رخ داده است و حتی یکبار قبل از قران نیرین(قرینه خورشید و ماه) هم اعلام رؤیت کردند که عجیب بود، افزود: در سال‌های 1412، 1413، 1414، 1415، 1418، 1419 و 1422طبق نظر کارشناسان رؤیت هلال ممکن نبوده است ولی عید به صورت اشتباه اعلام شده بود همچنین از سال 1410 قمری تا 1423 یعنی حدود 19 سال ماه رمضان 29 روزه اعلام شد که تعجب‌برانگیز هم بوده است و از برکات این جلسات آن است که از بروز چنین اشتباهاتی جلوگیری کنیم.

مختاری بیان کرد: علمای شیعه و سنی برای جلوگیری از این اختلافات در طول تاریخ تدابیری اندیشیده‌اند و نشان می‌دهد این اختلافات به هیچ وجه توجیه‌پذیر نبوده است مثلا امام موسی صدر حدود 60 سال قبل نامه به مفتی لبنان نوشتند و گفتند موجه نیست در لبنان که کشور کوچکی است ما دو روز عید داشته باشیم و پیشنهاداتی برای رفع آن دادند که به جایی نرسید.

استاد حوزه علمیه گفت: علمای شیعه  مانند میرزاجواد آقای تبریزی معاصر میرزای شیرازی برای جلوگیری از اختلاف در شامگاه 29 رمضان همه علمای تبریز را جمع می‌کرد تا همه با هم اعلام کنند و شهادت دهند که ماه رؤیت شده است یا خیر و کسی اختلاف ایجاد نکند.

مختاری تصریح کرد: علمای اهل سنت هم تلاش زیادی برای رفع اختلاف کردند ولی به جایی نرسیده است؛ حافظ قماری دانشمند مغربی ضد وهابی، معاصر آیت‌الله بروجردی در کتابی به صورت مفصل به این بحث پرداخت و پیشنهادی شبیه آیت الله خویی داد. یوسف مروت هم در نامه‌ای به سیدمحسن حکیم، آقای صدر در لبنان و شیخ الازهر در قاهره و مفتی لبنان راه حل‌هایی پیشنهاد داد.

مختاری بیان کرد: طنطاوی در سال 1993 میلادی به مسئولان سعودی نامه نوشت تا تدبیری در این زمینه بشود ولی به ثمر نرسید؛ در سال 1405 قمری عبداللطیف صالح در دمشق رساله‌ای نوشت و طرحی به مجمع الفقه جده پیشنهاد کرد تا از اقوال متخصصان فن استفاده شود. همان زمان استفاده از تلسکوپ را هم پیشنهاد داد البته نه اینکه حتما رؤیت با تلسکوپ صحیح است بلکه صرفا برای رد استهلال با چشم غیرمسلح در شرایطی است که با چشم مسلح دیده نمی‌شود.

رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه با بیان اینکه ثابت شده است که 15 درصد در رؤیت هلال دچار تخیل می‌شوند، اظهار کرد: ماجد در سال 1409 قمری مقاله‌ای نوشت و تاکید کرد ما از حرف منجمان استفاده کنیم و نگوییم اساسی ندارد؛ در سال 1400 در قطر اتفاق پر سر و صدایی رخ داد یعنی چند نفر شاهد گفتند عید است ولی معلوم شد عید نبوده است از این رو مفتی این کشور گلایه زیادی کرد و گفت ما حرف مدعیان رؤیت را معمولا می‌پذیریم، با اینکه عمدتا کذب و تخیل است.

تلاش‌های بی‌ثمر برای وحدت در رؤیت هلال

وی افزود: در سالی که کنفرانس اسلامی در ایران برگزار شد عربستان از ایران برای جلسه هلال دعوت کرد که مرحوم تسخیری به عنوان نماینده ایران در آن شرکت کردند و عربستان دنبال این بود که مکه ملاک اعلام رؤیت باشد ولی چون مطابق ضوابط علمی نبود مصوبه نداشت.

وی افزود: در سال 1990 شورای اروپایی افتا در کلن آلمان به ریاست قرضاوی بیانیه‌ صادر کرد و گفت که از حرف منجمان استفاده شود ولی در مجموع اختلاف مبانی و اختلاف سیاسی کشورهای اسلامی سبب شد تا به نتیجه نرسید و متاسفانه این اختلافات به داخل کشورها هم رسید که هیچ توجیهی ندارد و بازتاب اجتماعی اختلاف، نامطلوب است.

مختاری گفت: در یکی از سال‌ها در دبیرستانی در ایران گفتند برخی روزه بخورند و برخی بگیرند و همین باعث وهن مذهب تشیع و مراجعیت است و این در حالی است که بزرگانی مانند آیت‌الله خویی در مواردی فرمودند در فلان فتوا به نظر بنده عمل نشود و به رای فقیه دیگر مراجعه کنند.

راه حل اختلافات در رؤیت

وی افزود: عمده اختلاف در ایران یکی به خاطر اتفاق آفاق و دیگری اعتبار رؤیت با ابزار است و بنده پیشنهادی خدمت مراجع دادم که حاصل آن این است که اگر در هر دو مسئله به نظر مشهور فقها عمل شود که اقرب به واقع است اختلاف برطرف خواهد شد.

وی تاکید کرد: اگر چنین اختلافی در آینده رخ دهد باعث وهن مذهب و مرجعیت و  حوزه علمیه است و باید راه‌حل های عملی و مطابق با ضوابط فقهی ارائه شود.

لزوم بررسی علمی پیرامون اختلافات فقهی

همچنین حجت‌الاسلام و المسلمین موحدنژاد، رئیس ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری گفت: باید بحث کنیم که چه راه حل‌های فقهی برای رفع اختلاف وجود دارد و توافق روی آن صورت بگیرد و این مباحث باید در حوزه طرح شود.

وی با بیان اینکه جلسه‌ای با حضور آیت‌الله محمدجواد فاضل در مؤسسه موضوع‌شناسی برگزارشد و ایشان مطالب و ادله‌ای در باب رؤیت با چشم مسلح داشتند و کتابی هم نوشته‌اند و برگزاری چنین جلساتی مغتنم و مطلوب است.

موحدنژاد اظهار کرد: بزرگان حوزه و مراجع می‌توانند برای این مسئله فکر کرده و راه حلی بر مبنای فقهی ارائه دهند.

وی با اشاره به معلوم‌بودن عید فطر امسال، افزود: در مورد ماه شوال امسال هم اعلام کردیم که از لحاظ کارشناسی ماه قابل رؤیت نیست ولی با این حال بحث استهلال هم دنبال شد و می‌شود تا نشان دهیم در این زمینه کم کاری نشده است.

موحدنژاد اضافه کرد: برخی اوقات نظرات کارشناسی واضح است مانند امسال اما برخی مواقع مانند پارسال تردید وجود داشت ولی با رصدهای مختلف نظر نهایی اعلام شد. 

اصل بحث استهلال واجب است

در ادامه این جلسه، حجت‌الاسلام و المسلمین ‌هاشمی همدانی، استاد سطح عالی حوزه در سخنانی بیان کرد: بحثی  که در رؤیت هلال جای خالی آن حس می‌شود خود بحث استهلال است و اینکه آیا استهلال، واجب است و لزومی دارد یا خیر؟ زیرا روزه روز عید فطر حرام است و الان که دنبال وحدت رویه هستیم باید مباحث علمی در این عرصه تشکیل شود و بر وجوب استهلال، تکیه کنیم.