از عدم پذیرش تقلید از بانوان تا آسیب‌های ارتباط دادن هر اتفاقی به ظهور

نهاد روحانیت در زمینه پوشش و سبک آن با چالش‌های بنیادینی رو‌به‌رو است که نیازمند بررسی عمیق و راهکار‌های جامع است. جامعه روحانیت با سه الگوی اصلی در مورد سبک پوشش مواجه است که نخستین گروه شامل طلابی است که به پوشیدن لباس روحانیت کاملاً متعهد هستند و بر این باورند که عدم استفاده از این لباس نشانه‌ای از بی‌احترامی به این جایگاه است، ضمن اینکه این دسته حساسیت ویژه‌ای به حفظ این پوشش دارند. گروه دوم شامل طلابی می‌شود که سبک پوشش آنها را می‌توان «دو زیستی» توصیف کرد که این افراد تنها در شرایط خاص، رویداد‌های ویژه یا برحسب ضرورت از لباس روحانیت استفاده می‌کنند.

 

 

 

برخی می‌گویند شیعه در غیر سرزمین حجاز یعنی بین‌النهرین ایجاد شده است به این دلیل شیعه تحت تأثیر مکاتب فکری زمان خود بوده است؛ این مکاتب به مکاتب گنوسی معرف هستند و تاثیر  خود را بر اسلام گذاشت و از طرف ایرانی‌ها و یمنی‌ها سبب پیدایش شیعه شد. شیعه براساس نگاه آن‌ها، خوانشی گنوسی از اسلام است و برای اثبات این ادعا سراغ آموزه‌های تشیع رفتند و سعی کردند ارتباطاتی بین آموزه‌های شیعه و تفکرات گنوسی قبل از آن مطرح کنند.

 

 
تفکر گنوسی، تفکری باطن‌گراست و همه شاخصه‌های درون‌گرایی را در خود دارد؛ تفکر گنوسی به صورت مشخص در حوزه خداشناسی تفکری دوگانه‌پرستی دارد و معتقد است دنیا مخلوطی از خیر و شر و محلی برای پاک کردن انسان است و اینکه انسان خود را از حصار تن رها کند و نجات برای این جزء الهی یعنی روح محقق شود و به عالم برین و ارواح و نور برگردد.  

 

این نجات با معرفت و شناخت تحقق پیدا می‌کند زیرا واژه گنوس هم از واژه معرفت است؛ معرفت هم از طریق ریاضت و اشراف بر مسائل الهی حاصل می‌شود نه صرف خواندن و تحصیل کردن بلکه انسان با راهنمایی یک انسان کامل تحت اشراف او به نجات و فرجام نیک برسد.

در مورد ثمرات وجود امام زمان(عج) از دوران غیبت از گذشته بحث و سؤال بوده است؛ در برخی تعابیر دینی آمده است که امام مانند خورشید پشت ابر در دوران غیبت است؛ گاهی خورشید وسط آسمان و روز آفتابی است و همه از گرما و نورش بهره‌مند می‌شوند ولی خورشید کارکرد خودش را دارد و زمین نور و حرارت را  دریافت می‌کند. باور شیعی این است که امام(ع) واسطه فیض است و اگر کسی در این باور، خدشه دارد باید ابتدا این بحث برای او جا بیفتد و اگر کسی در اصل امامت شک داشته باشد بحث را باید به آنجا ببریم و در مورد اصل امامت با او گفت‌وگو کنیم.

 

 

برخی اهل تسنن بر این باور هستند که حضرت ولیعصر(عج) به دنیا نیامده است گرچه برخی از متفکران منصف آنان، مانند شیعه می‌گویند امام متولد شده‌اند. به هر حال باید این بحث را در باور شیعی تحلیل کنیم لذا امام واسطه فیض و موجب نورانیت و حرارت زمین و زمینیان است و به تعبیر دیگر امام زمان(عج) امام غایب و غایب غیرناظر و غیرمثمر نیست بلکه امام در نظر شیعه، غائب قائم است و ما باید بیش از لفظ غائب از قائم استفاده کنیم. به همین دلیل برخی لیاقت دارند امام را درک می‌کنند؛ هرچند کسانی که این فیض را دارند بر زبان نمی‌آورند و بازگو نمی‌کنند و به کسانی که می‌گویند باید جدا شک کنیم.

 

امام، واسطه فیض هستند و نظارت می‌کنند و هدایت دارند؛ امام براساس برخی روایات، نامه اعمال شیعیان را می‌بینند و گاهی خوشحال و گاهی ناراحت می‌شوند؛ شاید خیلی اوقات دعا کنند و حاضرند استثنائا افرادی را که لایق طرد و لعن هستند از طرف ایشان مورد لعن قرار بگیرند گرچه این مسئله بسیار استثناست. به هر صورت ثمرات امام قائم مانند امام حاضر است و وجود دارد. 

 

 

 

امروز روش، شیوه و محتوای مورد استفاده دشمنان در مقابله با نظام اسلامی تغییر کرده است. زمانی گفته می‌شد که به خاطر توسعه ارتباطات و اطلاعات و فضای مجازی، دنیا به مثابه یک دهکده شده است ولی امروز می‌گویند مانند کلبه جهانی و حتی کوچکتر شده است؛ اگر ما بخواهیم منتظر حضرت باشیم باید در این تراز تحلیل کنیم و بدانیم در شرایطی که خیلی از چیزها ناممکن بود انقلاب با رهبری امام خمینی(ره) این ناممکن‌ها را ممکن کرد و «ما می‌توانیم» یعنی شعار امامین انقلاب را به منصه ظهور رساند.

 

 

وقتی امام خمینی(ره) فرمودند ما می‌توانیم برای دوست و دشمن باورکردنی نبود جز در بین کسانی که ایمان واقعی به قرآن و وعده‌های الهی داشتند و دیدیم خیلی از مسائل محقق شد؛ مقام معظم رهبری می‌فرمایند ما اگر اخلاص، وحدت، روحیه جهادی، توسعه علم، پیش‌بینی آینده و توکل بر خدا را افزایش دهیم در همین راستا است و ثمرات آن را دیده و خواهیم دید؛ امروز تجربه سنگینی جلوی چشم ماست.

 

ما حوادث دشواری را پشت سر گذاشته‌ایم؛ اگر حادثه‌ای مانند آنچه برای رئیس جمهور محبوب ما، آیت‌الله رئیسی رخ داد در یک کشوری که در تحریم و فشار اقتصادی و ... نبود رخ می‌داد می‌توانست مشکلات فراوانی ایجاد کند ولی این حادثه با شهادت آیت‌الله رئیسی رخ داد و انتخابات ریاست جمهوری یکسال زودتر از موعد مقرر برگزار شد در حالی که مجلس جدید هم هنوز به درستی شکل نگرفته بود اما باز هم به خوبی همه چیز تمام شد.

 

سادات در تاریخ و فرهنگ اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارند و پژوهش در زمینه انساب آنها نه‌تنها یک وظیفه علمی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی و دینی است ضمن اینکه این پژوهش‌ها می‌توانند به حفظ هویت فرهنگی و مذهبی جامعه کمک کنند و از فراموشی نسل‌های سادات جلوگیری کنند. در متون دینی و تاریخی به‌وضوح آمده است که خداوند برخی را مأمور کرده تا به تحقیق و پژوهش در مورد سادات بپردازند که این امر نشان‌دهنده اهمیت ویژه‌ای است که دین اسلام به نسل‌های سادات می‌دهد.

 

 

سادات به‌عنوان الگو‌های اخلاقی و دینی در جامعه شناخته می‌شوند و پژوهش در مورد آنها می‌تواند به تبیین ارزش‌ها و آموزه‌های اسلامی کمک کند و همچنین آرزوی بسیاری از مردم برای نسبت به سادات بودن، نشان‌دهنده احترام و ارادت عمیق به این نسل است.

از شخصیت‌های بارز که در علم انساب پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی و ریشه‌ای داشته‌اند می‌توان به آیت‌الله مرعشی نجفی اشاره کرد که با کوشش‌های خود در حفظ نسخه‌های خطی و نشر کتب انساب، به ترویج این علم پرداخته است. آیت‌الله مرعشی نجفی با تلاش‌های خود نه‌تنها به حفظ تاریخ و فرهنگ سادات کمک کرده، بلکه به پژوهشگران و علاقه‌مندان این حوزه نیز منابع ارزشمندی ارائه داده است.

 

ما چند مکتب تفسیری در فقه داریم؛ ظاهرگرایی، نص‌گرایی، نو نص‌گرایی، هدف‌گرایی یا مقاصدی و مکتب عمل‌گرایی انواع روش تفسیری در فقه است و مرحوم امام به نص‌گرایی تعلق دارند؛ یعنی مکتب ایشان، مکتبی است که صاحب جواهر و علامه حلی هم آن را نمایندگی می‌کنند، برخلاف مکتب آیت‌الله خویی.
 
چند المان فقهی در مکتب تفسیری فقهی امام وجود دارد؛ اولین ویژگی محوریت معنای عرفی است؛ دوم تمایل به تفسیر تاریخی، سوم عدم توجه به پیامدهای تفسیر و ویژگی آخر نوعی هدف‌گرایی. ایشان تأکید ویژه بر معنای عرفی دارند برخلاف آیت‌الله خویی که در معنای روایات به معنای تحت‌اللفظی توجه دارند مثلاً در تفسیر روایت «اجرای حد نیست مگر به وسیله شمشیر»؛ فقیهی مانند آیت‌الله خویی فرموده است که قصاص فقط با شمشیر ممکن است نه اعدام و رگبار و ...  ولی امام خمینی(ره)، شمشیر را دارای موضوعیت نمی‌دانند بلکه از لحاظ عرفی اعدام و ... هم قابل پذیرش است بنابراین امام به جای تأکید بر معنای لفظی در تفسیر روایات فقهی بر معای عرفی تأکید دارند و این موضوع در سرتاسر تفسیر امام دیده می‌شود.  
 
ویژگی دوم مکتب تفسیری ایشان تمایل به تفسیر تاریخی بود. برخی فقها که در ادبیات عمومی ما آنان را روشنفکر و تحول‌خواه و نواندیش می‌دانیم تمایل ویژه به تفسیر تاریخی دارند یعنی فقیه هنگام تفسیر متن شرایط و اوصافی را از عصر صدور و زمان صادرشدن روایت توصیف می‌کند و بعد علقه شدیدی بین متن و آن بافت ایجاد می‌کند و اجازه نمی‌دهد متن از آن زمان به عصر ما بیاید؛ مثلاً در مورد روایت ضمان عاقله داریم که اگر شخصی مرتکب قتل خطئی شود عاقله آن شخص باید دیه فرد را بپردازند و به شرایط کنونی توجهی نمی‌کنند و همین کار را هم با روایت دیه و حبس المراه و ... انجام می‌دهند و هیچ مقتضی برای این روایات نمی‌دانند. 

 

 

 

 

در حدیثی بر اساس کتاب احتجاج طبرسی از امام هادی(ع) وارد شده است که اگر در دوره غیبت علمایی نبودند که مردم را به سمت امام زمان(عج) هدایت کنند، مردم نمی‌توانستند از ایادی  و تورهای پلید شیطانی رهایی یابند و این علما هستند که زمام قلب مردم را نگه می‌دارند چنانچه سکاندار کشتی، کشتی را به مسیر درست هدایت می‌کند.
 

 

در کتاب العلم اصول کافی و کتاب العلم بحارالانوار عنوانی با نام ثواب و هدایت داریم که به این مسئله پرداخته است که چرا علم دین ارزشمند است؛ موضوع این روایات علم دینی است و این مسئله به خصوص در مواردی که انسان‌ها به راهنمای الهی دسترسی ندارند اهمیت دارد. 
 
موضوع دین هموار ساختن راه کمال انسان است؛ طی کردن مسیر کمال، نیازمند علم است و آگاهی سنگ‌بنای کمال برای انسان است؛ انسانی که به کمال می‌اندیشد دنبال آگاهی است وگرنه رفتار کورکورانه خواهد داشت. علما همواره در طول تاریخ اسلام، دنبال امکان زیست مبتنی بر علم و آگاهی بوده‌اند؛ ابلیس هم از کارهای غیراخلاقی به عنوان وسیله استفاده می‌کند تا انسان‌ها از مدار تعالی و کمال فاصله بگیرند.

 

 

 

 

به همان اندازه که انتظار مقدس است بنابراین خیانت و سوءاستفاده به این مفهوم، زشت و زننده است. کسانی که از مفهوم انتظار، علائم ظهور سوءاستفاده می‌کنند و مدعیان دروغین مهدی افرادی هستند در روایات با لحن تندی با آنها برخورد شده است زیرا آنها زندگی بشر را از مفهوم تهی می‌کنند و امید را می‌گیرند.