تناسب مطلوبی میان رشته‌های قرآنی و بازار کار وجود ندارد
گروه دانشگاه: به گفته استادیار دانشکده علوم و معارف قرآن تهران، با همه توصیف‌هایی که از مشاغل قرآنی داریم؛ اما هنوز اول راه هستیم، هنوز تا رسیدن به نقطه‌ای که دقیقاً نقشه راه ما باشد و همه چیز را برای ما مشخص کند، فاصله قابل توجهی داریم.
کریم دولتی، استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن تهران در گفت‌‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با اشاره به مشاغلی که برای دانشجویان رشته‌های قرآنی تعریف شده است، گفت: ساختارهای اجتماعی و فرهنگی در این باره باید تعریف یا بازتعریف شوند. کارهایی صورت گرفته ولی هنوز جا نیفتاده است. در واقع غالباً جایگاه مشخصی برای این دانشجویان سنجیده نشده است.
وی افزود: یک سری تعریف‌ها، جدید است و بعضی‌ها نیز باید بازتعریف شود. به‌طور مثال وقتی می‌گوییم کارشناس قرآن و حدیث، این کارشناس در چه دستگاهی، در چه سطحی، با چه قابلیت‌ها و توانایی‌ها می‌تواند شرایط اشتغال را پیدا کند.
دولتی اظهار کرد: فرض کنید اگر کارشناس فرهنگی بخواهد در سازمانی مثل سازمان اوقاف مشغول شود باید چه تحصیلات دینی و قرآنی داشته باشد؟ یک سری توانایی‌ها و قابلیت‌های اضافه‌تری نیز باید داشته باشد. به‌طور مثال باید با حفظ قرآن آشنا باشد، حتی بخشی را نیز حفظ باشد. حداقل بر تلاوت مرتل معمولی تسلط داشته باشد تا در آن جایگاه که قرار می‌گیرد همه خواسته‌هایی که آن دستگاه و نهاد خاص توقع دارد را بتواند پوشش دهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: با همه توصیف‌هایی که از مشاغل قرآنی داشتیم و در سال گذشته هم همایشی را مسئولان برگزار کردند اما به نظرم ما هنوز اول راه هستیم، هنوز تا رسیدن به نقطه‌ای که دقیقاً نقشه راه ما باشد و همه چیز را برای ما مشخص کند فاصله قابل توجهی داریم. در علوم قرآنی در دانشگاه‌های کشور، می‌توانیم بگوییم در حال حاضر دانشجوی علوم قرآنی در انواع و اقسام شاخه‌هایی که دارد؛ علوم قرآن و حدیث، تفسیر قرآن و سایر شاخه‌ها می‌توانند آن نیاز سنتی و نیازی که از گذشته بوده را تا حدود زیادی برطرف کنند.
بازتعریف رشته‌ها
دولتی با اشاره به لزوم بازتعریف رشته‌ها، گفت: رشته‌ها نیاز به بازتعریف و به روز رسانی دارند؛ این هم مخصوص یک دوره خاص نیست. شاید الان بگوییم دستور این باشد که رشته‌های مختلف از جمله این رشته مثلاً هر پنج سال یک بار، بازنگری جزئی شود و هر 10 سال یک بار یا 15 سال یک بار یک بازنگری کلی صورت گیرد. آن در جای خودش هست ولی با توجه به اینکه این بازتعریف در رشته‌های موجود هم صورت نگرفته اما با این حال آن رشته‌ها می‌توانند تا حدودی نیاز سنتی و نیازی که از قبل وجود داشته را پاسخگو باشند.
وی افزود: قطعاً برای نیازهایی که در حال حاضر داریم، به طور مثال نیازی که به ذهن می‌رسد بحث تصحیح قرآن‌هایی است که در حال حاضر در حال چاپ است، این یک نیاز جدید است. چون تا بحال احساس نیازی نکرده‌ایم، هیچ رشته‌ای متناسب با آن تعریف نکرده‌ایم. در واقع هر کسی هم که در حال کار در این بخش است، صرفاً یک سری آموزش‌های بعضاً کوتاه‌مدت یا آموزش‌های تکمیلی و ضمن خدمت به او داده شده است تا بتواند این کار را انجام دهد، در حالی که اگر از ابتدا برای رفع این نیاز درس بخواند و مهارت‌ها و علوم لازم را کسب کند قطعاً می‌تواند در این جایگاه موفق‌تر باشد. سایر رشته‌ها و نیازهای جدید هم کم و بیش همین وضعیت را دارد.
دولتی در پاسخ به این سؤال که دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی با چه وضعیتی روبه‌رو می‌شوند؟ گفت: بهتر است کمی کلی‌تر ببینیم، صرفاً نمی‌توانیم به این دل خوش کنیم که یک نفر به دانشگاه آمد، مطلبی را خواند و نوشت و این تمام شد؛ واقعیت این است که ما در رشته‌های مختلف از جمله این رشته، با توجه به اینکه بهر حال جایگاه‌های تثبیت شده اداری محدود است، همه دستگاه‌ها و همه نهادهایی که نیاز به نیرو دارند در فارغ‌التحصیلان هر رشته‌ای بهترین‌ها و با قابلیت‌های بالاتر و توانمندی‌های بیشتر را انتخاب می‌کنند. اینکه یک نفر صرفاً لیسانس، فوق لیسانس و حتی دکتری گرفته باشد این دلیل باشد که جذب بازار کار شود. نیاز است که در واقع هم از لحاظ علم و از لحاظ مهارت سطح خودش را بالاتر بیاورد تا زودتر بتواند در این بازار جذب کار شود. این هم مخصوص این رشته نیست ولی در این رشته حساسیت‌هایی وجود دارد.
وی گفت: همیشه به دانشجویانی که این رشته را تحصیل می‌کنند همیشه به آن‌ها گوشزد می‌کنم که شما درس‌هایی را به صورت تئوری می‌خوانید اما سعی کنید که در کنار اینها یک سری توانایی و قابلیت‌های اضافه‌تری را برای خودتان به دست بیاورید. مثلاً فرض کنید قرآن را حفظ کنید، قرائت قرآن را انجام دهید، سعی کنید دستتان به نگارش، نوشتن و پژوهش جدی عادت کند. اگر این توانایی‌ها و قابلیت‌ها در کنار آن درس‌های آکادمیک معمولی باشد قطعاً می‌تواند زمینه را برای جذب فارغ‌التحصیلان در بازار کار فراهم کند.
دولتی در پاسخ به این سؤال که آیا در حال حاضر نیاز بازار کار تأمین می‌شود، اظهار کرد: خیر، در بعضی از زمینه‌ها تأمین می‌شود و در بعضی از زمینه‌ها متأسفانه ما فاصله قابل توجهی داریم؛ این فاصله قابل توجه که می‌گویم نه اینکه از لحاظ کمی زیاد باشد بلکه برخی مواقع این فاصله از جهت کیفی فاصله زیادی می‌تواند باشد. اینگونه نیست که شخص فارغ‌التحصیل شد با یکی دو ماه بتواند آن فاصله را پر کند. چون مسائل کیفی خیلی مواقع نیاز به گذر زمان دارند تا بتوانند پر بشوند و این فاصله‌ها را به حداقل برسانند.
بخش قابل توجهی از جذب فارغ‌التحصیلان، می‌تواند مردمی باشد
وی عنوان کرد: بخش قابل توجهی از جذب فارغ‌التحصیلان، می‌تواند مردمی باشد. اگر بتوانیم فارغ‌التحصیلانمان را به توانمندی‌هایی برسانیم که آن‌ها بعد از اینکه فارغ‌التحصیل شدند بتوانند برای خودشان مؤسسات و در واقع تشکیلات مردمی ـ قرآنی را راه‌اندازی کنند مطلوب است، خوشبختانه اقبال و توجه عموم مردممان به آموزش‌ها و مهارت‌های قرآنی خیلی زیاد است ولی متأسفانه به‌صورت رسمی نتوانسته‌ایم پاسخگو باشیم. بخش‌های مردمی هم تا موقعی که به توانایی قابل توجه نرسند نمی‌توانند آن نیاز را برآورده کنند و ما را به نقطه‌ای برسانند که هر ایرانی در هر کجای کشور که دوست داشت در کلاس‌های قرآن و حالا چه کلاس‌های تئوری و نظری و چه کلاس‌هایی که جنبه مهارتی آن‌ها را تقویت کند، احساس نیاز کردند و به‌دنبالش بودند بتوانند با کمترین اتلاف وقت و در کوتاه‌ترین فاصله ممکن به آن دست پیدا کنند. این هم به نظر من از آن نیازهایی است که به‌طور جدی داریم و الان در واقع درس‌ها و رشته‌های ما نمی‌تواند همه این نیاز را به‌طور کامل پوشش دهد.
وی با اشاره به سهم دولت و مجلس در کاهش بیکاری و به طور خاص میان دانشجویان این رشته، گفت: یک قسمت که بر می‌گردد به اینکه در واقع ساختارسازی‌ها، تعریف‌ها یا بازتعریف‌هایی که خیلی‌هایش ممکن است در حیطه کار دولت باشد و نیاز باشد که دولت زمینه آن را فراهم کند، یک بخشش هم این است که پشتیبانی‌های قانونی باشد. برای مثال برای کسانی که در این رشته‌ها تحصیل می‌کنند و بعد هم به‌دنبال کار هستند در واقع زمینه‌های مثبتی را فراهم کنیم که آن‌ها بتوانند با حداقل مشکل به آن کارها برسند، مثلاً عواملی برای تسهیل اعطای وام برای تأسیس مؤسساتی که بتوانند مشغول شوند، ما تقریباً اگر هم این باشد بسیار شاید موردی باشد که نمی‌تواند پاسخگوی نیاز جامعه باشد در حالی که ما می‌توانیم از طریق قانونی کسانی را که می‌خواهند مؤسسه قرآنی راه بیندازند و به آموزش و کارهای تبلیغی ـ ترویجی بپردازند اینها بیایند و با حداقل دوندگی و مشکل کمک کنند، تسهیلات بانکی به آن‌ها بدهند بازپرداخت و سودشان طوری باشد که چون کارشان ذاتاً کار فرهنگی است بتوانند در واقع در طولانی‌مدت به کار مشغول شوند.
وی اظهار کرد: به‌طور مثال فرض کنید بحث پشتیبانی و حمایت از کسانی که آثار خوبی دارند می‌توانند به آن‌ها وام‌هایی با بازپرداخت طولانی‌مدت که بتوانند در تولید و نشر آثار قرآنی دخیل باشند، بپردازند. الان در زمینه‌های نرم‌افزارهای قرآنی و دینی ضعف داریم. هنوز خیلی از بحث‌ها را خالی داریم اینها در واقع همان فعالیت‌های کوچک اما مؤثری است که می‌تواند اثرگذار باشد.
