همه جهان هستی «کلمة الله» است

به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن کریم حجت‌الاسلام سیداحمد خاتمی با محوریت سوره ابراهیم، روز گذشته 16 دی‌ماه برگزار شد.

وی سخنان خود را با قرائت آیه 24 و 25 سوره ابراهیم آغاز کرد: «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ؛ آيا نديدى خدا چگونه مثل زده سخنى پاك كه مانند درختى پاك است كه ريشه‏‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است، ميوه‏‌اش را هر دم به اذن پروردگارش مى‏‌دهد و خدا مثل‌ها را براى مردم مى‌زند، شايد كه آنان پند گيرند».

وی افزود: اولین نکته تفسیری این آیه درباره واژه «کلمه» است. واژه کلمه به معنای آشکارکننده نهان است. به اسماء و حروف کلمه گفته می‌شود، چون مافی‌الضمیر را بیان می‌کند؛ گرچه ممکن است طرف از روی باور هم سخن نگوید، ولی کلمه، قالب مافی‌الضمیر است. پس کلمه مبرز مافی‌الضمیر است، البته اختصاصی به الفاظ ندارد. موجودات عینی هم کلمه است. خداوند در آیه 45 آل عمران می‌فرماید: «إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ». جناب عیسی کلمةالله است، چون نمایانگر قدرت ذات مقدس ربوبی است.

عباسی خراسانی ادامه داد: اصلاً جهان هستی کلمةالله است. آیه 109 سوره کهف می‌فرماید: «قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا». همچنین آیه 27 سوره لقمان می‌فرماید: «وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ». بنابراین هر یک از موجودات تکوینی به گونه‌ای خدا را نشان می‌دهند. کلمه و کلام دلالت بر وجود متکلم می‌کند. موجودات علمی و عینی نیز خدا را نشان می‌دهند. به همان ملاکی که شما به این حرف‌ها کلمه می‌گویید، به همین ملاک موجودات تکوینی و تدوینی ذات مقدس ربوبی کلمه هستند. بنابراین مصادیقی که علامه طباطبایی در ذیل آیه فرمودند، مبنی بر اینکه چه تفاسیری برای کلمه گفته شده است، همه‌اش درست است.

وی در ادامه اظهار کرد: برخی گفتند جمیع طاعات الهی مصداق کلمه طیبه است و برخی گفتند مومن، کلمه طیبه است. قدر جامع همه اینها حق و حق‌گویی است. کلمه طیبه، حق و حق‌گویی است که همه این مصادیق، مصداق حق است. خود قرآن مصداق حق است. کلمه طیبه محدود به این موارد نیست. در جلسات گذشته عرض کردیم که نهضت سالار شهیدان هم از مصادیق کلمه طیبه است و قابل تطبیق بر این مشبه‌به است که در این آیه مد نظر است و می‌فرماید «‌أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا». این بحث درباره مشبه بود، ان‌شاءالله تفسیر مشبه‌به را در جلسه بعد عرض می‌کنیم.