پیشینه اعزام قاریان به سفرهای خارجی و شکل‌گیری مسابقات بین‌المللی

به گزارش خبرنگار ایکنا، احمد ابوالقاسمی، قاری و داور بین‌المللی قرآن کریم و محسن قربانیان، دکترای تفسیر تطبیقی قرآن و نویسنده قرآنی، سه‌شنبه 14 بهمن‌ماه در نخستین روز از پانزدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن به سخنرانی و ارائه مقاله پرداختند.

سخنرانی ابوالقاسمی به بررسی و تحلیل تأثیر حضور قاریان ایرانی در عرصه مسابقات و محافل بین‌المللی اختصاص داشت.

پیشینه اعزام قاریان ایرانی به حج و کشورهای خارجی

وی اظهار کرد: پیشینه اعزام قاریان ایرانی به کشورهای خارجی، به نظر من سال 1354شمسی است که هیئتی متشکل از قاریان برتر به حج اعزام شدند، ظاهراً یک مسابقه‌ای هم در آن دوره برگزار شد و عده‌ای انتخاب شدند. هدف از اعزام قاریان به حج، یکی تشویق قاریان و دیگر جنبه تبلیغی بود، تبلیغِ این که اولاً فقط تلاوت مصری‌ها اثرگذار نیست، بلکه تلاوت قاریان ایرانی نیز اثرگذار است، ثانیاً اتهامات بی‌اساس وارده بر شیعیان نیز برطرف می‌شد. اعزام قاریان به حج قبل از انقلاب، دو، سه بار از سوی گروه‌های مردمی انجام شد، اما پس از پیروزی انقلاب به طور منسجم پی گرفته و هر سال بر شکوه آن افزوده شد.

ابوالقاسمی ادامه داد: سفرها و حضور دیگر قاریان در کشورهای خارجی مربوط به مسابقات بین‌المللی مالزی است که حضور مؤثری محسوب می‌شود. ظاهراً اولین حضور مؤثر را مرحوم استاد مروت داشتند که در سال سوم حضورشان در مسابقات مالزی، مقام سوم را کسب کردند. این اتفاقات نسبت به زمان خودش یک موفقیت بزرگ محسوب می‌شود، یعنی زمانی که هیچ تشکل، سازمان و حمایتی از قرآنیان نبود و تقریباً متمرکزترین کار سازمان اوقاف، اعزام به مالزی بود. آن هم به این شکل که هیچ مسابقه‌ای برای انتخاب قاریان اعزامی وجود نداشت. حتی مسابقه داخلی قرآن هم به شکل منسجم وجود نداشت.

شکل‌گیری مسابقات کشوری و بین المللی قرآن

این داور بین‌المللی قرآن کریم اظهار کرد: ضرورت وجود یک سامانه انتخابی برای اعزام قاریان به مسابقات مالزی، ضروت وجود سنجه‌هایی برای اعزام قاریان به حج و نیز علاقه مردم به فعالیت‌ها و رقابت‌های قرآنی باعث شد که مسابقات کشوری قرآن کریم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به طور منسجم و متمرکز پیگیری شود.

وی اضافه کرد: همزمان با انسجام‌یافتن مسابقات داخلی قرآن، ضرورت ابلاغ پیام انقلاب به جهانیان، ضرورت نشان‌دادن حقانیت و مظلومیت شیعه در شرایطی که ادعا می‌شد شیعیان قرآن را تحریف کرده‌اند، ضرورت تقویت جریان تلاوت با نیم‌نگاهی به مسابقات مالزی باعث شد تا مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در سال 1360 راه‌اندازی شود. از آن روز تاکنون سال به سال به قوت این مسابقات افزوده شده است تا جایی که امروز بسیاری از قاریان جهان اسلام در جلسات خصوصی اقرار می‌کنند که این مسابقات، باکیفیت‌ترین مسابقه بین‌المللی قرآن است.

هر قاری یک سازمان فرهنگی

ابوالقاسمی در ادامه گفت: در سال 1364 آقای بیگدلی، سفیر ایران در کشور سریلانکا، چون از دوستان صمیمی و هم‌جلسه‌ای استاد خدام‌حسینی بودند، به ایشان پیشنهاد دادند که از  قاریان به عنوان مبلغ استفاده شود و درخواست کردند که آقای خدام‌حسینی دو نفر را به سریلانکا اعزام کنند، بر این اساس اولین اعزام به خارج از کشور برای تبلیغ در سال 64 صورت گرفت و آقایان عباس سلیمی و محمدرضا صلح‌جو به دعوت سفیر ایران در سریلانکا حضور یافتند.

وی افزود: با توجه به اثرات بسیار مثبت غیرقابل پیش‌بینی که این سفر در کشور سریلانکا ایجاد کرد و گزارش خوبی که آقای سلیمی از آنجا به داخل منتقل کردند و اهتمام شخص آقای خدام‌حسینی و حمایت آیت‌الله جنتی، رییس وقت سازمان تبلیغات اسلامی، روند اعزام قاریان به کشورهای خارجی تقویت شد. به گونه‌ای که در سال 65، حدود 10 یا 12 قاری به خارج اعزام شدند و در سال‌های بعد از آن، خیلی جدی‌تر پیگیری شد.

این مدرس قرآن کریم با ذکر خاطراتی از حضور خود و سایر قاریان ایرانی در کشورهای خارجی تصریح کرد: هر قاری با حضور خود در یکی از کشورهای دنیا، به اندازه چند سازمان فرهنگی اثربخشی دارد. قاریان ایرانی می‌توانند با کمترین هزینه بیشترین ثمربخشی در فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی را داشته باشند. از مسئولان دیپلماسی و فرهنگی کشور انتظار می‌رود نسبت به این موضوع توجه ویژه داشته باشند.

سخنرانی ابوالقاسمی با سخنان مهدی دغاغله، مدرس و داور بین‌المللی قرآن کریم که به عنوان ناقد علمی جلسه به ایراد سخن می‌پرداخت، تکمیل شد. 

دغاغله با بیان اینکه مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی و اعزام قاریان ایرانی به کشورهای مختلف، موجی قرآنی در کشور و دنیا راه انداخت و از مظلومیت و مهجوریت شیعیان پرده برداشت، گفت: با چشم خویشتن دیدم که استاد طاروطی در نخستین سفر خود به ایران به کتابخانه مسجد رفته بود و تمام قرآن‌ها را ورق می‌زد و بررسی می‌کرد، چرا که تبلیغ منفی علیه شیعه باعث شده بود فکر کنند قرآن ایرانی‌ها تحریف شده است.

پیشینه جلسات سنتی و محافل قرائت و ختم قرآن کریم

در ادامه این نشست، محسن قربانیان، دکترای تفسیر تطبیقی قرآن و نویسنده قرآنی درباره جلسات سنتی و محافل قرائت و ختم قرآن کریم به ارائه مقاله پرداخت.

قربانیان اظهار کرد: جلسات و محافل قرائت قرآن کریم قدمتی به درازای تاریخ نزول قرآن دارد. اولین حلقه قرائت قرآن، توسط شخص پیامبر(ص) و با حضور خانواده ایشان، اندکی پس از نزول اولین وحی قرآنی شکل گرفت و از آن روز پدیده «إقراء آیات» آغاز شد. پس از آن، حلقات قرآنی با تشویق پیامبر(ص) در منازل و مساجد گسترش چشم‌گیری یافت و به شدت مورد توجه مسلمانان قرار گرفت. در مقاله‌ای که تدوین کرده‌ام و به زودی منتشر می‌شود، ضمن واکاوی پیشینه تاریخی جلسات و محافل قرائت قرآن، روند برگزاری جلسات سنتی قرآن در حال حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

این نویسنده قرآنی با اشاره به سفرنامه ابن بطوطه گفت: این سفرنامه نشان می‌دهد که جلسات  محافل خانگی و سنتی ایرانیان از قرن‌ها پیش وجود داشته و ایرانیان به صوت خوش در تلاوت قرآن کریم زبانزد بوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد جلسات و محافل قرآن کریم در خصوص نشر فرهنگ قرائت و آموزش فنون و شیوه‌های آن، نقش محوری و بی‌بدیلی ایفا نموده و اساساً پدیده قرائت، نسل به نسل در بستر این جلسات در جریان بوده است.

وی افزود: امروزه برگزاری جلسات قرآنی در میهن اسلامی ما، در قالب‌های متنوعی از جمله: جلسات سنتی، محافل ختم قرآن، جلسات جزءخوانی، کرسی‌های تلاوت قرآن، دوره‌های اقراء و اجازات و... تحولات عظیمی را به‌خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در ابعاد آموزشی و ترویجی نظیر شیوه قرائت آهنگین قرآن کریم رقم زده است. 

قربانیان تأکید کرد: با توجه به لزوم احیا و به‌کارگیری حداکثری سنت نبوی(ص) در امر آموزش قرآن، گسترش جلسات قرائت با رویکرد آموزش جامع قرآن با تطبیق حداکثری بر سنت اقراء و نیز تولید و بازآفرینی سبک‌های نوین و آهنگین تلاوت در تراز انقلاب اسلامی از سوی قاریان جمهوری اسلامی ایران ضروری به نظر می‌رسد.

در ادامه، مهدی دغاغله و حیدر کسمائی، ناقدان علمی این ارائه مقاله به بیان نقطه‌نظرات خود پرداختند و حاضران سؤالات خود را مطرح کردند.