تقوا تنها خط ارتباط ویژه با خداوند است

به گزارش ایکنا، جلسه شرح صحیفه سجادیه با محوریت دعای بیستم صحیفه با سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، طبق روال هر هفته، شامگاه دوشنبه 7 آذر‌ماه در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِكَ عَلَيَّ إِذَا كَبِرْتُ، وَ أَقْوَى قُوَّتِكَ فِيَّ إِذَا نَصِبْتُ، وَ لَا تَبْتَلِيَنِّي بِالْكَسَلِ عَنْ عِبَادَتِكَ، وَ لَا الْعَمَى عَنْ سَبِيلِكَ، وَ لَا بِالتَّعَرُّضِ لِخِلَافِ مَحَبَّتِكَ، وَ لَا مُجَامَعَةِ مَنْ تَفَرَّقَ عَنْكَ، وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجْتَمَعَ إِلَيْكَ»

ترجمه: خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و فراخ‌ترین روزی را، هنگامی‌که پیر شدم، برایم قرار ده؛ و نیرومندترین نیرویت را، زمانی که خسته و درمانده شدم، نصیبم کن؛ و مرا به سستی و کسالت از بندگی‌ات مبتلا نکن؛ و نه به نابینایی از شناخت راهت و نه به دچار شدن انحراف از دوستی‌ات و نه به همراهی کردن با کسی که از تو جدا شده و نه به جدا شدن از کسی که با تو همراه گشته.

بعد از صلوات بر محمد و آل محمد(ص) امام موضوع درخواست خودشان و راهی که به ما برای خواستن از پروردگار نشان می‌دهند چند مسئله اساسی مطرح می‌کنند. اولین نکته عبارت است از اینکه وسیع‌ترین روزی من را در پیری برایم قرار بده. اولا ما در مقام بندگی در اتصال با ساحت قدس ربوبی، یکی از بهره‌برداران فعال از کرم و لطف خداوند در موضوع رزق هستیم. موضوع رزق‌رسانی دستور کار ویژه پروردگار متعال است. ما در نسبتی که با حضرت حق داریم از رزق الهی که سفره کرم او است و برای بندگان گسترده شده بهره‌مند می‌شویم.

انسان، نیازمندترین موجودات

درباره رزق انسان‌ها ما یک نکته دقیق داریم و آن نکته عبارت است از اینکه انسان در بین موجودات نیازمندترین موجودات است چون ظرفیت وجودی او خیلی گسترده است. ما به اندازه استعدادهایی که داریم نیاز داریم و مطابق با هر کدام از اینها پاسخی در ساحت تدبیر الهی وجود دارد. از کوچک‌ترین نیازها تا بزرگ‌ترین، از نیازهای فوری تا نیازهای بلندمدت و ابدی همه در دستگاه‌ الهی پاسخ دارد. نیازهای حیاتی انسان تضمین‌شده است که اگر شما دنبالش نروید دنبال شما می‌آید. یک رزق هم هست که شما دنبال آن می‌روید و حاصل تدبیر خود انسان است و با کوشش و تلاش انسان به دست می‌آید. بنابراین خداوند عطایای ویژه‌ای برای بندگان دارد که متناسب با خواست آنها است.

قرآن می‌فرماید: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا». یعنی اگر کسی مسیر تقوای الهی را در پیش بگیرد، یعنی احکام الهی و امر و نهی الهی را رعایت کند، یعنی شما زندگی خودتان را مطابق با نظم الهی تنظیم کنید، با خداوند متعال وارد رابطه جدیدی می‌شوید و سطح ارتبطاتتان ارتقا پیدا می‌کند. انسانی که با رعایت ادب بندگی محیط اراده خودش را ذیل اراده حق می‌برد و خواست خودش را با خواست خدای متعال هماهنگ می‌کند با خدای متعال وارد ارتباط جدید می‌شود، این غیر از ارتباطی است که خدای متعال با همه آدمیان دارد.

ورود به سطح بالاتر از ارتباط اسمش تقواست و حاصل تقوا رزق لایحتسب است. طبق این آیه کریمه انسان متقی هیچ بن‌بستی ندارد: «يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا». علتش ارتباط سطح بالاتر است. خدای متعال انسان متقی را دوست دارد و متناسب با سطح بالاتر ارتباط، رسیدگی‌های ویژه‌ای به او می‌کند. یکی از آنها «وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ» است که شامل هر نوع رزقی اعم از مادی و معنوی می‌شود. بنابراین اگر کسی در باب تقوا آمد، سطح ارتباطش با نام رزاق وارد سطح ویژه‌ای می‌شود و رزق خاصی به انسان می‌رسد.

تقوا، راه کسب رزق خاص

یک نوع مطالبه رزق در ساحت رزاقیت پروردگار متعال عبارت است از رعایت تقوا، یعنی انسان بگوید زندگی خودم را با خواست الهی تنظیم می‌کنم نه با خواست دیگران. امام رضا(ع) بیان لطیفی دارند و می‌فرمایند خداوند با کسی خویشاوندی ندارد، تنها خط ارتباط ویژه با خدای متعال تقوا است که انسان از طریق آن به خدا نزدیک می‌شود.

رزق مراحلی دارد یکی از آنها مرحله کرم است که توضیح دادیم. در روایتی حضرت فرمودند اگر بنده دو رکعت نماز به پیشگاه خدای متعال بیاورد و پسند حق باشد، خدای متعال بهشت را به بنده می‌دهد. فرمودند یک درهم صدقه مورد رضای الهی قرار گیرد خداوند به بنده بهشت اعطا می‌کند. این نتیجه سروکار داشتن با کریم است.

امام در این بخش خطاب به پروردگار می‌فرمایند خدایا، اولا من خودم را در محیط ولایت محمد و آل محمد(ص) می‌آورم و قلب و فکر و همه وجودم را به آستان ولایت پیامبر و اهل بیت(ع) گره می‌زنم چون می‌دانم هرچه هست اینجاست. بعد حضرت می‌گوید من از تو رزق می‌خواهم، رزق وسیع می‌خواهم، وسیع‌ترین رزق را تمنا می‌کنم برای وقت پیری. معنایش این نیست در وقت‌های دیگر نمی‌خواهم.

زیست عادی انسان‌ها سه مرحله دارد یک مرحله ضعف دارد، یک مرحله قوت دارد، دوباره یک مرحله ضعف دارد: «اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا». ضعف اول دوره کودکی است. ضعف دوره کودکی ضعفی است که انسان در آن توجه ندارد و دیگران به او توجه و رسیدگی می‌کنند. بعد انسان وارد مرحله قوت می‌شود تا اینکه به سن پیری می‌رسد و وارد دوره ضعف می‌شود. «وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ». انسان وقتی در این مرحله ضعیف می‌شود یک شخصیتی پیدا کرده، یک جایگاهی پیدا کرده، این شخصیت اقتضا می‌کند دستش باز باشد. مقصود از «وَ اجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِكَ عَلَيَّ إِذَا كَبِرْتُ» این است.