قرائت و تعلیم، مشقی برای اخلاق + اینفوگرافیک

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین علی رجبی؛ پژوهشگرو حافظ کل قرآن کریم در جدیدترین اینفوگرافی قرآنی خود با عنوان «در جستجوی نور با قلم» به موضوع مهم تعلیم انسان به عنوان یکی از ارکان رسالت پیامبران الهی و به ویژه پیامبر اسلام به منظور هدایت او به سوی فلاح و رستگاری اشاره کرده است. در ادامه مطلب توضیحی این اینفوگرافیک از نظر می‌گذرد:

اینفوگرافیک؛ در خدمت ترغیب به تفکر و کمک به فهم بهتر پیام‌ آیات + فیلم

در عظمت دو نعمت «قلم و بیان» همین بس که خداوند بر انسان منّت نهاد که او را به سوی کلام و قلم هدایت کرده و طریق استفاده از این دو نعمت را به او آموزش داده است (الرحمان 2و3– علق 4و 5). 

یکی از جلوه‌های ربوبیّت کریمانه پروردگار تعلیم انسان است(علق/ 3)، او آموزگار واقعی انسان است که بَشر را با علم، شرافت داد و با نعمت قرآن او را از ظلمت نادانی به نورِ دانایی هدایت کرد(بقره /257- نساء/174)؛ لذا آموخته‌‎های انسان دو گونه است:

اوّل) دانش‌‎های اِکتسابی که از طریق نوشتن با قلم و انتقال آن از نسل دیگر بدست می‌آید «بِالقَلَم» (علق/ 4)  

دوّم) دانش‌های فطری که از طریق قلم و تجربیات بشـری به دست نمی‌آید، بلکه خداوند آنها را از طریق فطرت و عقل در نهاد بشر قرار داده است مانند ارزش‌های اوّلیّه اخلاقی (شمس/  8 – علق/ 5 - روم/ 30) و یا از طریق ارسال پیامبران(ع) به انسان تعلیم  می‌دهد (جمعه/2_ آل‎عمران/164). 

این آیات در روزی نازل شد که هیچ نویسنده و ارباب قلمی در محیـط «مکّه» وجـود نداشت مگر 20 نفر؛ آری سوگند به قلم، در چنان محیطی، عظمت خاصّی دارد (قلم/1).

جالب اینکه در نخستین آیاتی که در «جبل النّور» بر قلب پیامبر اکرم (ص) نازل شد نیز، به مقام والای قلم اشاره شده است (علق / 4). و البته از همه شگفت‌تر اینکه همه این سخنان از زبان کسی تراوش می‌کند که خودش درس نخوانده و اُمِّی بود(عنکبوت/48 –اعراف/157) و این هم دلیل بر آن است که نعمت پروردگار (قرآن) چیزی جز وحی آسمانی نیست. 

نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غمزه مسئله آموز صد مدرّس شد 

با تدبّر در آیات قلم، به یک دریافت هدایتی می‌رسیم و آن اینکه هدف از قرائت (اِقرَاء)، تعلیم (عَلَّمَ) و «قلم» رسیدن به اخلاق قرآنی رسول رحمت (ص) است (جواب سوگند /قلم،4) که این برداشت تربیتی با آیات دیگر قرآن نیز  (مبیّن اهداف رسالت) تائید و تبیین می‌‎شود (بقره/ 129و 151–  آل عمران/ 164–جمعه/ 2).

بنابر حدیث امام صادق (ع): « أَلْعِلْمُ نُورٌ  ...»[بحارالانوار،ج 1،ص224]، قرآن نیز نور است«... قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ...» (مائده/15) لذا اگر قلم و بیان ما قرآنی و بر محور اخلاق باشد،جامعه نورانی می‌شود.

اشارات (احادیث):
الف) در فضیلت سوره قلم، نقل شده است: خداوند ثواب کسانی که دارای حسن اخلاق‌اند به او می‌دهد.
ب) در منابع فریقین «قلم» در آیه ابتدایی سوره  قلم، به «نور» تفسیر شده است.
ج) «إنّ أوَلَ ما خَلَقَ اللهُ القَلمَ» .

آگاهی :

1- قسم (قلم/1) و جواب قسم (قلم 2تا4) یکی از عوامل ادبی و لفظی در تفهّم ساختار هندسی آیات قرآن است.

2- واژه کلیدی قلم یعنی ابزار نوشتن، جمع آن اقلام مانند:

آل عمران 44 و لقمان 27 که 4 مرتبه در قرآن ذکر شده است.                  

3 - هر دو سوره خطاب به پیامبر (ص) است.

4- به اینفوگرافی «از رستاخیز تا رستگاری»  رجوع شود.

منابع: تفاسیر نور‌الثقلین، الکبیر رازی،  المیزان، تسنیم، نمونه، مهر، نور، تدبّر در قرآن ، فهم زبان قرآن و...