«تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا»؛ سفارش مهم اخلاقی امیرالمؤمنین(ع) + فیلم

به گزارش ایکنا، سیدحمید خویی از نوادگان آیت‌الله خویی و محقق و پژوهشگر نهج‌البلاغه و عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران است. وی در سلسله درس‌گفتارهای «جرعه‌ای از کلام امیر(ع)» در خبرگزاری به بیان نکاتی درباره خصوصیات متقین از منظر حضرت علی(ع) پرداخته است که قسمت شانزدهم آن از نظر می‌گذرد؛

حضرت امیرالمومنین(ع) در بیان ویژگی‌های متقین می‌فرماید: «وَاَجْسادُهُمْ نَحيفَةٌ، وَ حاجاتُهُمْ خَفيفَةٌ» یعنی پارسایان پیکرهای نحیف و لاغر دارند و حاجت‌های آنها اندک و سبک است. تعبیر «اَجْسادُهُمْ نَحيفَةٌ» به این معناست که در زندگی آن قدر کارهای زمین مانده دارند که خیلی توقعی نسبت به خورد و خوراک ندارد و چنان زندگی نمی‌کنند که سعدی گفت:

عمر گران‌مایه در این صرف شد / تا چه خورم صیف و چه پوشم شتا

اصولاً یکی از تفاوت‌های انسان‌ها و حیوانات این است که حیوانات زندگی می‌کنند تا بخورند و انسان می‌خورد تا زندگی کند. برای انسان، خوردن و پر کردن شکم هدف و مقصد نیست بلکه وسیله‌ای برای حفظ صحت و سلامتی است که این صحت و سلامتی از لوازم کار، کوشش، تلاش و رسیدن به مقصد است اما نکته مهم «حاجاتُهُمْ خَفيفَةٌ» است؛ یعنی پارسایان سفره زندگی خود را آن قدر بزرگ پهن نمی‌کنند که بعداً مجبور باشند برای پر کردن آن چشم خود را بر هر حلال و حرامی ببندند بلکه مزّین به فضیلت قناعت هستند.

قناعت به معنای راضی شدن به حداقل‌ها و زیاده‌خواه نبودن و طمع نداشتن است. امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: قناعت ثروتی بی‌پایان است و در جای دیگری می‌فرماید قناعت گنجی است که هرگز تمام نمی‌شود. غنا که فاعل آن غنی است در عربی به دو معناست که یکی زیاد داشتن و کم خواستن است اما معنای دقیق غنا دومی است. اشتباه می‌کنند کسانی که فکر می‌کنند اگر زیاد داشته باشند می‌توانند به بی‌نیازی برسند بلکه پُر داشتن، انسان را به بی‌نیازی نمی‌رساند بلکه غنای واقعی کم خواستن  و اینکه سفره زندگی را بیش از حد لزوم نگستردن است.

انسان روزگار ما انسان اسیر اشیاء است به اطراف خودتان نگاه کنید که چقدر عمرها تبدیل به پول و پول‌ها تبدیل به کالاهایی می‌شود که اگر در زندگی ما نباشند اتفاق بدی نمی‌افتد بلکه بودن آنها به میزان زیادی دست و پای ما را بسته و اطراف ما را شلوغ کرده است. در زندگی خودمان چیزهای زیادی داریم که با نبودن آنها چه بسا راحت‌تر زندگی کنیم اما در عرصه تفاخر و چشم و هم چشمی به دنبال این می‌افتیم که این عمر و سرمایه عظیمی که خداوند به ما داده است را همگی تبدیل به اشیایی می‌کنیم که دست و پای ما را در زندگی بسته است.

امام علی(ع) می‌فرماید: یکی از خصوصیات پارسایان این است که دور خود را بی‌خودی شلوغ نکرده و سفره زندگی خود را زیاد نمی‌کنند بلکه سبکبار زندگی می‌کنند. ایشان در نهج‌البلاغه یک سفارش اخلاقی دو کلمه‌ای دارند که به اندازه یک دنیا ارزش دارد. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا»؛ یعنی سبکبار باشید تا زودتر به مقصد برسید. انگار زندگی را به یک مسابقه کوهنوردی یا مسابقه دو میدانی تشبیه کرده‌اند که هرکس کوله بار سبک‌تری داشته باشد می‌تواند سریع‌تر حرکت کند و زودتر به مقصد برسد.