زهد از پویاترین امور دینی در تعالی انسان است + فیلم

 

در نوبت پیشین بحث به این فراز از خطبه متقین اشاره کردیم که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «عَظُمَ الْخالِقُ فى اَنْفُسِهِمْ، فَصَغُرَ ما دُونَهُ فى اَعْيُنِهِمْ؛ پروردگار آفریننده همه چیز و همه کس در جان، دل، روح و چشم‌شان بزرگ دیده شد، پس هرآنچه غیر از خدا در چشمان آنها کوچک آمد» یکی از خصوصیات مهم و اساسی پارسایان، فضیلت زهد است.

 

در حقیقت امیرالمؤمنین(ع) در این جمله، زهد پیشگی پارسایان را روایت کردند. زهد از آن کلماتی است که ما بد فهمیده‌ایم و بد برداشت می‌کنیم و گاهی شلختگی، بی‌برنامگی، مسئولیت‌گریزی، تلاش‌گریزی و تنبلی را با زهد توجیه می‌کنیم، اما واقعیت این است که زهد یکی از پویاترین و ارزشمندترین امور دینی است که در تعالی و سلوک انسان نقش‌آفرینی فراوانی دارد.

 

مهم این نیست که در دنیا، داشته‌های ما کم است یا زیاد، اما مهم این است که با این داشته‌های خودمان رابطه درستی برقرار کنیم. امیرالمؤمنین(ع) در تعریف زیبایی از زهد می‌فرمایند: زهد این است که تو مالک دنیا باشی. منظور از دنیا مجموعه خواسته‌ها و داشته‌های مادی هر کسی است. تعریف زیبای دیگری از زهد دارند که می‌فرمایند خداوند زهد را بین دو بخش این آیه قرآن جمع کرده است: «لِکَیْلَا تَأْسَوْاْ عَلَى‏ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُواْ بِمَآ آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛ تا بر آنچه از دست دادید، تأسف نخورید و به آنچه به شما داده شد، (سرمستانه) شادمانى نکنید و خداوند هیچ متکبر فخرفروشى را دوست ندارد»(حدید/23). زهد این است که غصه آنچه که از دست می‌دهید را نخورید و بر آنچه از دست می‌‌دهید سوگوار نباشید و به آنچه به دست می‌آورید دل نبندید. 

انسان باید بتواند این گونه زندگی کند و برایش مهم نباشد زیاد داشته یا کم داشته باشد بلکه با داشته‌های خودش ارتباط درستی برقرار کند. خداوند ما را نیافریده که اسیر فرش، پرده و ماشین و حساب بانکی شویم، بلکه خداوند همه اینها را به عنوان ابزارهای تعالی و انسانی زیستن در اختیار ما قرار داده است.

 

لذا لازم است دوباره این شعر حافظ را تکرار کنم که بیان درستی از زهدپیشگی است.

 

غلام همت آنم که زیر چرخ کبود / ز هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است.