آیا آسمان‌ها و زمین بر امام حسین(ع) می‌گریند

به گزارش ایکنا، کتاب «آئین اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع)» به قلم حسین انصاریان در ۱۰ بخش به ارائه بیش از ۱۲۰ مطلب خواندنی پیرامون شخصیت نورانی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) پرداخته است.

این اثر با موضوع مراسم اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع) برگرفته از متن سخنرانی‌های حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان در ماه محرم‌الحرام ۱۳۸۸ در مسجد سیدعزیزالله شهر تهران است.

«منزلت امام حسین(ع) و یاران و خاندان گرامی ایشان» و «آیین اشک و عزا» دو بخش اصلی این کتاب هستند که در این بخش‌ها با استناد به آیات، روایات و متن زیارتنامه‌ها جایگاه، زندگی و شخصیت امام حسین(ع) معرفی شده است.

خبرگزاری ایکنا، به مناسبت ایام پرسوز و گذار عزاداری سیدالشهدا(ع)، بخش‌هایی از این کتاب را باز نشر می‌کند؛ امید اینکه این مطالب بتواند روشنگر عزاداران حسینی در شناخت ابعاد بیشتری از منزلت، شخصیت و زندگی امام حسین(ع) باشد.

اشک تمام موجودات در عزای سیدالشهدا(ع)

در علم اصول فقه قواعد و قوانین فراوانی وجود دارد که فقیه به وسیله آنها می‌تواند احکام الهی را از آیات و روایات استخراج کند. یکی از این قواعد در مورد مفهوم آیات و روایات است که هر يک از آنها دارای دو مفهوم هستند. یکی مفهوم موافق و دیگری مفهوم مخالف.

در علم اصول مفهوم موافق همان معنایی است که به طور مستقیم از کلام فهمیده می‌شود؛ اما در مقابل مفهوم مخالف معنایی است که در جمله توسط گوینده بیان نشده است، بلکه اگر معنای جمله برعکس شود می‌توان مفهومی را از آن استخراج کرد. درست است که در قرآن کریم آیه‌ای وجود ندارد کـه بـه صورت صریح گریه تمام موجودات را بر حضرت سیدالشهدا(ع) را اثبات کند، اما با توجه به این توضیح و مفهوم مخالف، می‌توان اثبات کرد که قرآن کریم بـه این گریه با ارزش اشاره نموده است. خداوند متعال پس از آنکه در سوره دُخان حال کافران را تشریح می‌کند می‌فرماید: «فَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَالْأَرْضُ؛ پس نه آسمان بر آنها گریست و نه زمین و (هنگام نزول عذاب هم) مهلت نیافتند». مفهوم صریح آیه فوق این است «آسمان‌ها و زمین بر آنها انسان‌های بی‌ایمان و کافر گریه نکرد».

دلیل عدم گریه آسمان و زمین این است که آنان لیاقت و شایستگی گریه آسمان‌ها و زمین را برای مرگشان ندارند. اما مفهوم مخالف آیه این است: «عده‌ای از این دنیا رحلت نمودند که آسمان‌ها و زمین برای مرگشان اشک ريختند».

از آن جایی که مفهوم مخالف میان فقهای شیعه و اهل تسنن دارای حجیت و اعتبار بوده کسی نمی‌تواند این مفهوم را قبول نکند. حال که اصل گریه آسمان و زمین ثابت شد سؤال دیگر این است که آسمان و زمین برای چه افرادی گریه می‌کنند؟ پاسخ این سؤال را باید در کلام مفسّران حقیقی قرآن، یعنی معصومان یافت.

اشک همه موجودات از منظر روایات

در منابع روایی نام سه انسان کامل ذکر شده که آسمان‌ها و زمین برای مصائب آنان گریستند. حضرت سيّدالشهدا(ع)، حضرت یحیی بن زکریا و حضرت امام حسن مجتبی(ع). حنان بن سُدیر به حضرت امام صادق(ع) می‌گوید ما تقول في زيارة قبر الحسين ...؟ قال : ... فَإِنَّهُ سَيِّدُ شَبابِ أَهْلِ الجَنَّةِ وَشَبيهُ يَحْيَى بن زكريا(ع)، وَعَليْهما بَكَتِ السماوات و الأرض». 

از امام صادق(ع) در مورد زیارت قبر امام حسین(ع) پرسیدم و حضرت پاسخ دادند بدرستی که حسین آقای جوانان بهشت است و شبیه یحیی بن زکریاست و بر یحیی و حسین(ع) آسمان و زمین گریستند.

پیامبر خاتم در مورد شهادت امام حسن مجتبی(ع) می‌فرماید: زمانی که فرزندم حسن را به زهر شهید می‌کنند تمام موجودات در عالم آفرینش، فرشتگان آسمان و حتی مرغان هوا و ماهیان دریا برای ایشان اشک می‌ریزند. اما روایات زیادی در مورد حضرت سيّد‌الشهدا(ع) وجود دارد که نشانگر اشک تمام موجودات بر مصائب ایشان است.

به عنوان نمونه حضرت امام سجاد(ع) پس از واقعه کربلا خطاب به مردم فرمود: «دستان شما به قتل امامی آلوده شده است که تمام آسمان‌ها و زمین برای ایشان گریه کردند».

اگر کسی به مفهوم مخالف حدیث انتقادی وارد کند و بگوید: «این گریه فقط در زمان شهادت ایشان مفهوم داشته و بعد از گذشت زمان گریستن معنایی ندارد» در پاسخ به آنان باید گفت برای محدودیت زمانی حدیث باید قرینه‌ای وجود داشته باشد در حالی که آیه بیست و نهم از سوره دخان، فاقد قید زمانی است: «عده‌ای از دنیا می‌روند که آسمان‌ها و زمین برای آنان گریه نکردند». بنابراین تمام موجودات هرگاه به یاد مصائب حضرت سیّدالشهدا می‌افتند اشک می‌ریزند و می‌گریند.

خداوند اولین عزادار ابی‌عبدالله(ع)

در عالم آفرینش دو نوع گریه نزد پروردگار ارزش فراوانی دارد. گریه اول، اشك در سحرگاه برای خالق هستی است: «أَعْيُنَهُمْ نَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ». گریه دوم اشک بر مصائب امام حسین(ع) است. آن چنان این اشک نزد خداوند محبوب است که خود خداوند اولین روضه مصائب حضرت را برای حضرت آدم خواند.

بعد از آنکه حضرت آدم به خاطر انجام عمل ترک اولی از بهشت رانده شد و به زمین هبوط کرد، به درگاه الهی بسیار گریست و از عمل خود توبه کرد. در آن زمان همسرش حوا نیز از او جدا شده بود و این بر غم‌هایش افزوده شد. حضرت به تنهایی بر روی زمین حرکت می‌کرد تا گذرش به سرزمین کربلا افتاد ناگهان ملاحظه کرد گرد غم و غبار ناراحتی در وجودش پدیدار شد و قلبش به تنگ آمد وقتی به قتلگاه حضرت سيدالشهدا(ع) رسید به سنگی برخورد کرد و خون فراوانی از پای حضرت آدم جاری شد.

متأثر شد و سر به آسمان برداشت و فرمود بارالها آیا گناه تازه‌ای مرتکب شده‌ام که مرا این گونه مجازات می‌کنی؟ از جانب پروردگار ندا آمد ای آدم از جانب تو گناهی سر نزده است اما این مکان جایی است که یکی از فرزندانت به نام حسین(ع) مظلومانه به شهادت می‌رسد. سپس خداوند روضه حضرت سیدالشهدا را خواند و حضرت آدم بر مصائب آن حضرت گریست و به خداوند عرض کرد: «آیا حسین جزو پیامبران می‌باشد؟ در این هنگام وحی نازل شد: ای آدم او جزو پیامبران نیست بلکه نواده پیامبر آخرالزمان بوده است. سپس حضرت آدم چهار مرتبه قاتلان حضرت را لعن نمود.