Vehbi Ismail Haki; Mwanzo wa Uchapishaji wa Maarifa ya Qur’ani kwa Kialbania

IQNA-Vehbi Ismail Haki (1919–2008) alikuwa mwandishi, imam na msomi mashuhuri kutoka Albania aliyechangia pakubwa kusambaza utamaduni wa Kiislamu na maarifa ya Qur’ani kwa watu wa taifa lake kupitia maandiko kwa Kiarabu, Kiingereza na Kialbania. Alizaliwa Shkodra, mji wa kaskazini wenye historia ndefu ya elimu ya Kiislamu tangu enzi za Waothmani.

Baba yake, Haki, alikuwa imam na mshairi maarufu mwenye maktaba kubwa ya vitabu vya Kiarabu, Kiajemi na Kiosmani, na ndiye aliyemlea katika mazingira ya elimu na utamaduni.

Baada ya kusoma Al-Azhar, Cairo, mwaka 1945, alibaki Misri kutokana na utawala wa kikomunisti Albania uliokandamiza dini. Huko alijiunga na jarida na majarida ya kifasihi ya Kiarabu na kushirikiana na wanazuoni wakubwa kama Taha Hussein na Abbas Mahmoud Al-Akkad. Aliandika hadithi ya Uwanja wa Jihad (1949) kuhusu ushiriki wa Waalbania na Wabosnia katika vita vya ukombozi wa Palestina.

Mkusanyiko wake wa kwanza wa hadithi fupi, Maziwa ya Dhahabu (1948), ulionyesha mila na desturi za Albania. Mwaka 1949 alihamia Marekani na kuanzisha msikiti na kituo cha kitamaduni Detroit kupitia Jumuiya ya Kiislamu ya Waalbania. Alijulikana kama imam, mwandishi wa vitabu vya dini, mfasiri na mchapishaji. Alitafsiri kazi za Kiarabu kwa Kialbania, ikiwemo tamthilia za Tawfiq al-Hakim, na kuandika vitabu kama Bilal, Muadhini wa Mtume (SAW) (1988) na Salman al-Farsi, Mtafutaji wa Haki (1989).

Ndoto yake kubwa ilikuwa kutafsiri Qur’ani kwa Kialbania. Ingawa juhudi za awali zilianza 1921, Waalbania wengi walisisitiza kusoma Qur’ani kwa Kiarabu. Vehbi alichapisha sura kadhaa katika jarida Maisha ya Kiislamu ya Kialbania kuanzia 1950 na baadaye kukamilisha tafsiri nzima, lakini maandiko yake yalipotea. Hatimaye alimwachia Fathi Mehdiu jukumu hilo, ambaye alichapisha tafsiri kamili ya kwanza ya Qur’ani kwa Kialbania mwaka 1985 mjini Pristina, licha ya vikwazo vya kikomunisti. Vehbi aliunga mkono na kuitangaza tafsiri hiyo Marekani, Kanada na katika Mkutano wa Kimataifa wa Tafsiri za Qur’ani Istanbul 1986.

Urithi wa Vehbi Ismail ni daraja kati ya tamaduni: aliwasilisha utamaduni wa Albania kwa ulimwengu wa Kiarabu, akawapa Waalbania fasihi ya Kiislamu, na kuhakikisha Qur’ani imefika kwa lugha yao ya mama. Maisha yake ni kielelezo cha ujasiri, elimu na imani thabiti katikati ya misukosuko ya kisiasa.

Kulingana na ripoti ya Muslimsaroundtheworld, Albania ni nchi ya Kiislamu iliyoko kusini mashariki mwa bara la Ulaya na inapakana na Ugiriki, Serbia na Masedonia. Mji mkuu wake ni Tirana na asilimia 70 ya wakazi wa nchi hiyo ni Waislamu.

3495397