عرفات؛ عزیمت به نقطه صفر خلقت + فیلم

حج یک مناسک است؛ اعمالی مشخص و به صورت دقیق از پیش تعیین شده که همه مسلمانان حاضر در این مراسم باید به صورت دقیق آن را انجام دهند. اما آیا منظر و مقصود خداوند از قرار دادن حج به عنوان یکی از فروع دین اسلام انجام ظاهری همین اعمال است؟

مطالعه احادیث حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار(ع) و نیز کتاب‌های بزرگان دین در خصوص حج حکایت از وجود اسراری ژرف در پس هر عملی در این مناسک دارد. اسراری که مطالعه و آشنایی با آنها موجب به کمال مطلوب رساندن عمل عظیم حج می‌شود.

خبرگزاری ایکنا ضمن آرزوی حجی مقبول برای همه زائران بیت‌الله الحرام، درس گفتارهای اسرار حج را با تدریس حجت‌الاسلام عبدالحسن افتخاری، استاد حوزه و دانشگاه و روحانی کاروان‌های حج تهیه کرده است تا گامی در جهت آشنا کردن هرچه بیشتر زائران با اسرار حج برداشته شود.

چهاردهمین بخش از این مجموعه با موضوع «عرفات» را با هم می‌بینیم و می‌خوانیم.

حج از احرام در کنار کعبه شروع می‌شود. عمره تمام شده و فرد می‌خواهد حاجی شود؛ مقصود اصلی را از اینجا باید بیابد؛ اما عجیب است که برای شروع حج فرد باید از مسجدالحرام، مکه و محدوده حرم بیرون برود و از عرفات آغاز کند.

از نبی مکرم اسلام روایت شده است که «الحج عرفه» و از دیگر معصومین نقل شده الحجه عرفات. یعنی اگر کل حج را بخواهیم برای کسی خلاصه کنیم و بگوییم حج چیست، باید بگوییم عرفات است و از روز عرفه برای او سخن بگوییم.

اما روز عرفه چه خبر است؟ چرا تمام حج آنجاست؟ چرا مهم‌ترین رکن حج عرفات است. رکن یعنی اگر این پایه و ستون نباشد حجی وجود ندارد. حاجی اگر نتواند عرفات را درک کند، حاجی نشده است و حجی انجام نداده است و این نکته مهمی است.

تصور کنید ستون‌هایی که قرار است سقفی را نگه‌ دارند وجود نداشته باشند، دیگر ساختمانی وجود نخواهد داشت. تمام پایه‌های یک خانه سقف را نگه می‌دارند و ساختمان را شکل می‌دهند و برای حج پایه‌هایی که بنای حج را تشکیل می‌دهد عرفات است. اما وقتی به عرفات می‌رویم چه اتفاقی می‌افتد؟ ظهر روز نهم ذی‌الحجه به نام روز عرفه تا غروب در آنجا هستیم و بعد از آنجا می‌رویم.

اما آیا باید در صحرای عرفات کار خاصی را انجام دهیم؟ خیر. آیا آنجا دعای خاصی دارد؟ خیر. عبادت ویژه‌ای باید آنجا انجام دهیم؟ خیر. پس چیست؟ همین سؤال که پس عرفات چیست برای حاجی تولید معنا می‌کند. هیچ چیز. خداوند می‌فرماید خواسته‌ایم تو را به جایی بیاوریم با احرامی که هیچ علامتی ندارد و تو اسم و رسم و نمادی نداری و به تو بگوییم اینجایی که هستی هیچ چیز نیست؛ تو هم همین هستی؛ همین خاک. خاک آدم را هم از همین خاک برداشته‌اند و آدم را ساخته‌اند. یعنی برو به نقطه صفر هستی خودت قرار بگیر. عرفات یعنی هیچ شدن و رفتن به نقطه صفر خلقت.

باید به آنجا بروی و ببینی هیچ چیز نیست و لحظاتی فکر کنی. اما اگر قرار است کاری بکنی، دو کار را انجام بده: اول دو رکعت نماز بخوان که قشنگ‌ترین نماز زندگیت باشد که نشان بدهی من اگر قرار است جایگاه خودم را در عالم هستی نشان دهم، با دو رکعت نماز این جایگاه را نشان می‌دهم. من تو را خدای خودم می‌دانم، مسیر خودم را هم انتخاب کرده‌ام و اینجا در این سرزمین که گویی تازه از خاک سر بر آورده‌ام و متولد شده‌ام، می‌خواهم با تو حرف بزنم.

من حرفم را با نماز می‌زنم با یک تکبیر؛ با «الله اکبر» حرف‌هایم را می‌زنم، با رکوع در برابر تو می‌شکنم، سر بلند می‌کنم، سمع‌الله لمن حمده، بشنوند همه کسانی که می‌خواهند بشنوند من چه می‌گویم. من حمد خدا را می‌گویم و بعد به سجده می‌روم و خاک می‌شوم و به خاک باز می‌گردم و از خاک بر می‌خیزم و بار دیگر به خاک برمی‌گردم و سپس برمی‌خیزم و بعثتم را آغاز می‌کنم.

در پایان به تشهد می‌نشینم یعنی تمام عهد و میثاقی را که در دوره الست بسته بودم «أَلَسْتَ بِرَبِّکُمْ قَالُواْ بَلَی» و در عالم زر وقتی خداوند از من پرسیده بود: «آیا من رب تو نیستم» و من گفته بودم بله، به یاد می‌آورم و در عرفات دو زانو می‌نشینم و شهادتین می‌گویم. شهادت به توحید، شهادت به رسالت پیامبر و سلام بر همه نیکان و قدرت‌های عالم.

این اولین کاری است که حاجی باید انجام دهد و دومین کاری که باید انجام دهد این است که زیر آسمان یکبار دیگر خود را معرفی کند؛ «اعترف». در روایات داریم که زائر اعتراف می‌کند و می‌گوید اعترافی دارم. خدایا می‌خواهم با تو خصوصی صحبت کنم. خدایا من زندگیم را از اینجا شروع کردم، این فراز و نشیب‌ها را داشته‌ام، این کم و زیادی‌‌ها را داشته‌ام و اینجا نکته‌ای است که رسیده‌ام تا با تو تسویه حساب کنم و در واقع خودم را یکبار دیگر در موقعیتی قرار دهم که ببینم کی هستم؟ چی هستم و مشخص کنم می‌خواهم چه کسی باشم.

حاجی تا غروب در عرفات می‌ماند و به این معرفت نسبت به خود و جایگاهش، راهی که باید برود، کاری که باید بکند و نسبت به خداوند متعال می‌رسد و اولین صمیمیت با خداوند را در نقطه صفر هستی خودش شروع می‌کند. عرفات حال بسیار خوبی دارد برای کسانی که اهل آن هستند؛ خداوند برای همه کسانی که چنین حالی را می‌خواهند عرفات روزی کند.