به یاد فرزند ایران

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، استاد شجریان در قرائت قرآن فعالیت داشت و قرائت دعای ربنا، معروف‌ترین تلاوت قرآنی این استاد فقید بود. این شاهکار وی را سازمان میراث فرهنگی صنایع ‌دستی و گردشگری به‌عنوان اثر ملی ثبت کرده است. مرحوم شجریان یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان است و در سال ۲۰۱۰ یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی شد.

خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون شجریان از شاگردان وی هستند.

نخستین بار در سال ۱۳۳۱، صدای تلاوت قرآن او از رادیو خراسان پخش شد. محمدرضا شجریان تا سال ۱۳۵۰ به دلیل اینکه پدرش خواهان شناخت وی با قرائت قرآن و چهره مذهبی بود، با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می‌کرد، اما بعد از مدتی پدرش اجازه فعالیت با نام اصلی را به او داد.

شجریان در سال ۱۳۵۶ رتبه نخست مسابقه تلاوت قرآن کشوری را کسب کرد. وی در سال ۱۳۵۸ دعای ربنا را به‌صورت بداهه و بدون تمرین خواند. این اثر شامل چهار دعا از آیات قرآن است که در دستگاه سه‌گاه خوانده شده و همه دعاهای آن با عبارت «ربنا» آغاز می‌شوند.

بنا به گفته محمدرضا شجریان، انگیزه او از خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بوده ‌است. این اثر در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار معنوی ایران با شماره ۱۳۹۶ به ثبت ملی رسید. او دعای «ربنا» را متعلق به مردم معرفی کرده و حتی هنگامی که صداوسیما را از پخش آثار منع کرد، پخش دعای «ربنا» را به عنوان یک مورد استثناء منع نکرد.

محمدرضا شجریان اولین بار نزد پدرش که از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فراگرفت و در ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداخت. وی تا سال ۱۳۴۶ به‌صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن می‌خواند. وی در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال ۱۳۵۷ در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبود، بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، به‌عنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت کرد و رتبه دوم جهان را کسب کرد.

یک مجموعه تلاوت قرآن به نام «به یاد پدر» دارد از او به یادگار مانده است که مربوط به برخی تلاوت‌های محمدرضا شجریان بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۱ است. شجریان این اثر خود برای یادبود پدر در سال ۱۳۷۸ منتشر کرد. این مجموعه شامل تلاوت سوره‌های قصص، انعام، فجر، بلد، فتح و نمل و دو دعای ربنا است. فیلمی از قرائت قرآن محمدرضا شجریان در مراسم پدرش در فضای مجازی منتشر شده‌ که بخشی از سوره الرحمن را تلاوت می‌کند.

جوایز

شجریان در سال ۷۸ جایزه افتخاری یونسکو را دریافت کرد؛ کتاب «راز مانا» وی در سال ۷۹ منتشر شد. در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد. جایزه پیکاسو هر پنج سال توسط هنرمندی کسب می‌شود که فرهنگ و هنر کشورش را معرفی می‌کند. همچنین در سال ۲۰۰۶ نیز نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کرد.

به خاطر آلبوم‌های «فریاد» و «بی تو به سر» نمی‌شود، به مدت دو سال نامزد جایزه گرمی از معتبرترین جایزه موسیقی در آمریکا شد.

نشان شوالیه ملی لیاقت در مراسمی در دوم تیر ۱۳۹۳ (۲۳ ژوئن ۲۰۱۴) به وی اهدا شد و نامش در رتبه کسانی که این نشان را از دولت فرانسه دریافت کردند، ثبت شد. محمدرضا شجریان و شهرام ناظری خوانندگان ایرانی هستند که این جایزه را دریافت کرده‌اند.

جمعه ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ مراسمی با نام «سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی» در دانشگاه استنفورد آمریکا جایزه «بیتا» به محمدرضا شجریان استاد موسیقی ایرانی رسید.

آلبوم‌های موسیقی

برخی آلبوم‌های زیر، آثار مشترکی از محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و همایون شجریان است. «چهره به چهره»، «گلبانگ شجریان»، «چاووش یک»، دو، سه، 6، هفت و 9، «راز دل»، «خلوت‌گزیده»، «انتظار دل»، «پیوند مهر»، «آستان جانان»، «سرّ عشق»، «نوا»، «دود عود»، «دستان»، «ساز قصه‌گو» و «کنسرت بزرگداشت حافظ»، «پیام نسیم»، «دل مجنون»، «سرو چمان»، «آسمان عشق»، «دلشدگان»، «دیلمان»، «رباعیات خیام»، «چشمهٔ نوش»، «بهاریه»، «یاد ایام»، «جان عشاق»، «گنبد مینا»، «پیغام اهل دل» (همایون‌مثنوی)، «در خیال»، «رسوای دل»، «عشق داند»، «شب وصل»، «معمای هستی»، «شب، سکوت»، «کویر»، «آهنگ وفا»، «آرام جان»، «بوی باران»، «زمستان است»، «بی تو بسر نمی‌شود»، «فریاد»، «هم‌نوا با بم»، «جام تهی»، «ساز خاموش»، «سرود مهر»، «غوغای عشق‌بازان»، «کنسرت محمدرضا شجریان و گروه آوا،» «آه باران»، «زبان آتش»، «رندان مست»، «مرغ خوش‌خوان»، «کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی»، «کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز (رندان مست و مرغ خوش‌خوان)»، «رنگ‌های تعالی»، «طریق عشق»، خواننده تیتراژ فیلم، «دلشدگان»، «ابجد» و «زمستان» است.

برخی افتخارات استاد شجریان

محمدرضا شجریان تاکنون نامزد دو جایزه گرمی شده و سایت انجمن آسیا او را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی کرده است.

روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان دانسته و رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌است.
شجریان در ایران ملقب به خسرو آواز ایران و مدیر شورای عالی خانه موسیقی ایران و بنیان‌گذار گروه شهناز بود.

پس از برگزاری کنسرت شجریان در ونکوور کانادا، گلوب اند میل، شجریان به عنوان افسانه موسیقی شرق معرفی شد، همچنین مبدع چند ساز موسیقی است.

بیماری و فوت

از اوایل بهمن سال ۱۳۹۸، وضعیت ریه‌های وی وخیم شد و برای عمل جراحی در بیمارستان بستری شد. روز پنج‌شنبه اول اسفند ماه ۱۳۹۸ به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان منتقل شد و تا فروردین ۱۳۹۹در بیمارستان بستری بود و بعد از ترخیص از بیمارستان مراقبت ویژه از محمدرضا شجریان در خانه ادامه یافت. یکشنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹، به دلیل افت سطح هوشیاری به بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان جم تهران منتقل شد و عاقبت بعدازظهر هفدهم مهرماه 1399 در سن۸۰ سالگی درگذشت.

گردآوری: راحله بختیاری

منبع:
wikipedia.org
mashreghnews.ir
isna.ir
navatv.com