بررسی ردیف مقامات در هنر تلاوت (3) + فیلم

به گزارش ایکنا، این مجموعه آموزشی به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی تهیه شده است.

قسمت سی‌ام: بررسی موضوع ردیف مقامات در هنر تلاوت

در جلسات گذشته در باب ردیف تلاوت در مقامات، مطالبی ارائه شد که به لحاظ صوتی و مقامی به چه شکلی هستند. در این جلسه و چند جلسه بعد قصد داریم تا نمونه‌‎هایی از ردیف مقامات که عموماً قاریان قرآن از آن‌ها استفاده می‌کنند، معرفی کنیم.

البته قاریان و علاقه‌مندان می‌توانند ردیف‎های بسیار زیادی را با توجه به وسعت و توانمندی صوتی و لحنی که دارند، برای خود در نظر بگیرند. ردیف‌هایی که امروز به صورت عملی برای علاقه‎‌مندان ارائه می‌کنیم، برای صداهای باریتون یا متوسط مردان طراحی شده که عموماً در بین نت لای اکتاو دوم تا نت لای اکتاو چهارم قرار دارند.

قطعاً این ردیف‌ها و اصوات در صداها و انواع دیگر صوت مانند صداهایی تِنور و باس مصداق ندارد و تفاوت دارد و هر ردیف باید با توجه به صوت افراد در نظر گرفته شود. در این ردیف‌هایی که امروز ارائه می‌کنیم، تمامی هفت مقامی که از آن‌ها به عنوان هفت مقام اصلی نام برده می‌شود، اجرا خواهیم کرد.

نمونه‌ای که در این جلسه برای ردیف موسیقایی تلاوت معرفی می‌کنیم، با مقام بیات آغاز می‌شود و از درجه چهارم مقام بیات نیز مقامات دیگر آغاز می‌شود. البته این موضوع هیچ الزامی ندارد، ولی آنچه که تاکنون و به صورت معمول در مورد مقام بیات شنیده‌ایم، خدمت علاقه‌مندان بیان خواهیم کرد.

مقام بیات را از نت «ر» اکتاو سوم آغاز می‌کنیم و سپس، به چهار درجه بالاتر یعنی نت «سُل» اکتاو سوم می‌رسیم. از این نت مدولاسیون در مقامات مختلف را آغاز می‌کنیم که بیات «ر» به ترتیب به راست «سل»، عجم «سل»، نهاوند «سل»، حجاز «سل»، سه‌گاه «سل»، صبای «سل» تبدیل شده و در پایان نیز فرود مقامات به بیات «سل» انجام می‌شود.

حرکت در این مقامات و انجام مدولاسیون‌های مختلف در آن حدوداً یک و نیم اُکتاو وسعت صوتی لازم دارد که با توجه به اینکه اصوات کسانی که می‌خوانند اغلب دو اکتاو است، این مورد، ردیف مطمئن‌تری برای ارائه تلاوت خواهد بود.

علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار این فیلم همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.