بررسی جزئیات مقام «بیات» در یک اکتاو موسیقایی + فیلم

به گزارش ایکنا، این روزهای شیوع کروناویروس و ایجاد وضعیت خاص در کشور از جمله توصیه اکید به مردم برای حضور در خانه و تردد حداقلی در سطح معابر عمومی است. این شرایط و فرصت ایجاد شده می‌طلبد در فضای مجازی نیز مطالب و محتوای مناسب تهیه و منتشر شود.

فیلم‌های ارائه نکات آموزشی مقامات و الحان در هنر تلاوت قرآن نیز در همین راستا منتشر می‌شود که شاهد انتشار دوازدهمین قسمت هستیم.

علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار این فیلم همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.

این مجموعه آموزشی به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی، تهیه شده است.

قسمت دوازدهم: بررسی جزئیات مقام «بیات» در یک اکتاو موسیقایی

مقام بیات که قبلا نیز بدان اشاره شد، به عنوان مقام شور در موسیقی ایرانی شناخته می‌شود که شاید پرکاربردترین مقام و فضای موسیقایی در موسیقی ایرانی است و در موسیقی عربی به ویژه در هنر تلاوت قرآن نیز بدین صورت است.

‌مقام بیات یکی از مقامات متصل در موسیقی است که جنس پائین آن جنس چهارتایی بیات و جنس بالایی آن نیز جنس چهارتایی نهاوند است که به صورت متصل به یکدیگر قرار دارند. وقتی گفته می‌شود که نت‌ها در دو چهارتایی بالا و پایین به صورت متصل در کنار هم قرار می‌گیرند، به این صورت است که چهارتایی پایین با یک فاصله یک پرده‌ای کامل به چهارتایی بالا متصل می‌شود.

اما در مقام بیات چون چهارتایی‌ها به صورت متصل قرار می‌گیرند، درجه چهارم جنس پایین، معادل درجه اول جنس چهارتایی بالا است و بنابر این در این حالت هفت نت در اختیار داریم که برای تشکیل یک مقام، نیاز به نت هشتم نیز هست تا یک اکتاو و گام تشکیل شود.

به همین دلیل برای تشکیل این مقام، فاصله یک پرده‌ای کامل که قرار بود بین درجات چهارم و پنجم ایجاد شود، در این مقام بین درجات هفتم و هشتم قرار می‌گیرد و مقام هفت‌نغمه‌ای بیات ایجاد می‌شود که نت هشتم آن نیز تکرار نت اول در یک اکتاو بالاتر است.

پس مقام بیات از جنس چهارتایی پایین بیات و جنس چهارتایی بالای نهاوند به صورت متصل تشکیل می‌شود و چون متصل است، هر دو جنس چهارتایی در پایین و بالا با هم هفت نت را تشکیل می‌دهند و نت هشتمی باید باشد تا مقام بیات کامل شود که این نت نیز با فاصله یک پرده کامل از درجه هفتم این مقام خواهد بود که همان نت اول در یک اکتاو بالاتر است.