بررسی جزئیات مقام «نهاوند» در یک اکتاو موسیقایی + فیلم

به گزارش ایکنا، این مجموعه آموزشی به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی، تهیه شده است.

قسمت هجدهم: بررسی جزئیات مقام «نهاوند» در یک اکتاو موسیقایی

مقام نهاوند یکی از مقامات بسیار پرکاربرد در هنر تلاوت قرآن است که در برخی از کشورها با عنوان «نهوند» شناخته می‌شود. اگر بخواهیم این مقام را به لحاظ موسیقایی بررسی کنیم، این مقام بسیار مشابه به آواز بیات اصفهان در موسیقی ایرانی است که در منطقه آذربایجان نیز بیات شیراز نامیده می‌شود.

همچنین، این مقام در موسیقی کلاسیک غربی نیز معادل گام مینور هارمونیک است. البته خود مقام نهاوند نیز عموماً در حالت‌های مختلفی همچون نهاوند حساس، نهاوند کردی (معادل گام مینور تئوریک) و ... بررسی می‌شود.

مقام نهاوند، مقامی منفصل است که از دو جنس چهارتایی پایین نهاوند و چهارتایی بالای حجاز تشکیل شده و چون این مقام، مقامی منفصل است، بین درجات چهارم و پنجم آن یک پرده کامل فاصله وجود دارد.

اگر بخواهیم مقام نهاوند کردی را نیز بیان کنیم که معادل گام مینور تئوریک در موسیقی غربی است، باید گفت، تفاوت این مقام با مقام نهاوند حساس که در بالا بدان اشاره شد، در این است که جنس چهارتایی بالای این مقام برخلاف مقام نهاوند حساس که جنس چهارتایی حجاز بود، جنس چهارتایی کُرد است. همچنین، جنس چهارتایی پایین هر دوی این مقامات نیز همان جنس چهارتایی نهاوند است.

البته در برخی تلاوت‌ها شنیده می‌شود که قراء در برخی موارد، نهاوند کردی و نهاوند حساس را با یکدیگر تلفیق می‌کنند؛ یعنی فضای اولیه را از غماز و درجه پنجم نهاوند آغاز می‌کنند و در ادامه فضای تلاوت را یا به مقام عشاق مصری می‌برند یا نهاوند را در فضای بالا تبدیل به نهاوند کُردی کرده و در برگشت، دوباره به فضای مقام نهاوند حساس می‌رسند.

یادآوری می‌شود، این ایام روزهای شیوع کروناویروس و ایجاد وضعیت خاص در کشور از جمله توصیه اکید به مردم برای حضور در خانه و تردد حداقلی در سطح معابر عمومی است. این شرایط و فرصت ایجاد شده می‌طلبد در فضای مجازی نیز مطالب و محتوای مناسب تهیه و منتشر شود. فیلم‌های ارائه نکات آموزشی مقامات و الحان در هنر تلاوت قرآن نیز در همین راستا منتشر می‌شود که شاهد انتشار هجدهمین قسمت هستیم.

علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار این فیلم همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.