دو دلیل مهم در انحراف جامعه بشری/ معرفی گروه‌های شایسته دوستی در قرآن کریم
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدیر مدرسه علمیه امام خمینی(ره) اهواز اظهار کرد: آیات نخست جزء نوزدهم قرآن کریم به بیان دو علت مهم انحراف جامعه بشری از دستورات انبیاء الهی می‌پردازد که یکی ناظر به پدیده اجتماعی ارتباطگیری و دوستی و دیگری نفاق است.
حجت‌الاسلام مسعود بهرام‌پور، مدیر مدرسه علمیه امام خمینی(ره) اهواز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، پیرامون جزء نوزدهم قرآن کریم، گفت: در مطلع جزء 19 قرآن، بحث اعتقاد مردم به انبیاء الهی و مخالفت‌های اجتماعی که با رسالت انبیاء اتفاق می‌افتاد، در آیات مطرح شده است. در این جزء که از آیه مبارکه 21 سوره فرقان شروع شده است، به برخی از بهانه‌هایی که مردم نسبت به پیامبرانشان داشتند، اشاره شده است.
وی ادامه داد: آیه 20 از سوره فرقان: «وَمَا أَرْ‌سَلْنَا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْ‌سَلِینَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعَامَ وَیَمْشُونَ فِی الْأَسْوَاقِ وَجَعَلْنَا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَتَصْبِرُ‌ونَ وَکَانَ رَ‌بُّکَ بَصِیرً‌ا» به مخالفت‌هایی که مقابل انبیاء واقع شده و بهانه‌جویی‌هایی که برای پیروی از آنها وجود داشت اشاره کرده است. آیه فرموده است تمام انبیاء الهی غذا می‌خوردند بین مردم راه می‌رفتند و بهانه‌جویی‌هایی از قبیل اینکه چرا پیامبران از جنس بشر هستند، امر جدیدی نیست و همیشه این اتفاق افتاده است. اشاره می‌کند که دنیا را محل فتنه قرار داده و برخی انسانها را به وسیله دیگر مورد ابتلا و آزمایش قرار می‌دهد تا معلوم شود چه کسانی در مسیر ایمان پایدارند و خداوند بر اعمال بندگان خود بصیر و بینا است.
این مدرس حوزه ادامه داد: پس از این به آیات دیگری در همین رابطه می‌فرماید: «وَقَالَ الَّذِینَ لَا یَرْ‌جُونَ لِقَاءَنَا لَوْلَا أُنزِلَ عَلَیْنَا الْمَلَائِکَةُ أَوْ نَرَ‌ىٰ رَ‌بَّنَا» (فرقان، 21)؛ چرا خداوند انبیاء خود را از جنس ملائکه انتخاب نکرد و چرا ما پروردگار تو را نمی‌بینیم و اشاره می‌کند: «لَقَدِ اسْتَکْبَرُ‌وا فِی أَنفُسِهِمْ وَعَتَوْا عُتُوًّا کَبِیرً‌ا» این یک خودبزرگ‌بینی و توقع نابجا است که انسان در اثر سرکشی به این سؤال و تقاضا می‌پردازد.
بیان علت مخالفت‌های مردم با انبیاء در قالب پرده‌برداری از واقع در قیامت
بهرام‌پور خاطرنشان کرد: از اینجا به بعد قرآن به موضوع خیلی مهمی اشاره می‌کند و آن مسأله علت مخالفت‌هایی است که با انبیاء صورت می‌گیرد. منتهی این موضوع را در قالب پرده‌برداری از واقع روز قیامت مطرح می‌کند. روز قیامت، روزی است که پرده‌ها به کنار می‌روند و انسان حقیقت عالم هستی و حقیقت اعمال خود را می‌بینند. از این جهت اشاره می‌فرماید: «یَوْمَ یَرَ‌وْنَ الْمَلَائِکَةَ لَا بُشْرَ‌ىٰ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُجْرِ‌مِینَ وَیَقُولُونَ حِجْرً‌ا مَّحْجُورً‌ا»(فرقان، 22) روزی می‌آید که ملائکه را می‌بینند در حالیکه به جای اینکه بشارت نیکی به آنها بدهند، آنها را از آنچه می‌خواستند دست پیدا کنند، محروم می‌کنند: «وَقَدِمْنَا إِلَىٰ مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَّنثُورً‌ا» و ما هم که با اعمال آنها آشنایی داریم، همه آنها را مانند گردی در هوا از بین می‌بریم.
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی(ره) اهواز با اشاره به ادامه آیات گفت: در این روز «أَصْحَابُ الْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ خَیْرٌ مُّسْتَقَرًّ‌ا وَأَحْسَنُ مَقِیلًا» (فرقان، 24) اهل بهشت هستند که از بهترین جایگاه بهره‌مندند. از اینجا به بعد خداوند از اتفاقی که در روز قیامت می‌افتد پرده‌برداری می‌کند و می‌فرماید: «وَیَوْمَ تَشَقَّقُ السَّمَاءُ بِالْغَمَامِ وَنُزِّلَ الْمَلَائِکَةُ تَنزِیلًا»(فرقان، 25) آن روز پرده‌های آسمان دریده می‌شود، ابرها به کنار می‌رود و مردم فرشتگان را می‌بینند که فوج فوج نازل می‌شوند: «الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّ‌حْمَـٰنِ»(فرقان، 26) آن روز است که مردم به حقیقت می‌فهمند که حکومتی و پادشاهی به جز حکومت و پادشاهی حضرت حق وجود ندارد و آن روز می‌بینند هیچ سببی به جز ذات اقدس باری‌تعالی، مؤثر در عالم هستی نیست.
دو دلیل مهم در انحراف جامعه بشری
وی در ادامه داد: «وَکَانَ یَوْمًا عَلَى الْکَافِرِ‌ینَ عَسِیرً‌ا»(فرقان، 26) آن روز است که مخالفان پیامبران الهی، به شدت پشیمان می‌شوند و به سختی می‌افتند. این روز چنین در قرآن وصف می‌شود: «وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّ‌سُولِ سَبِیلًا»(فرقان، 27) آن روز افراد خطاکار که به جای همراهی انبیاء به مخالفت با آنها پرداختند، انگشت به دندان حسرت می‌گیرند و می‌گویند ای کاش این حلقه وصل به انبیاء را پاره نکرده بودم: «یَا وَیْلَتَىٰ لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا» (فرقان، 28) از اینجا قرآن می‌خواهد به دو موضوع مهم در انحرافات انسانها اشاره کند.
دشمن‌شناسی از وظایف مؤمنان
این مدرس حوزه علمیه گفت: موضوع اول اینکه آنچه در انحراف‌های بشری تأثیرگذار است، پدیده اجتماعی ارتباطگیری است. همه انسانها در زندگی خود، دوستی‌هایی را برای خود رقم می‌زنند و دلبستگی‌هایی ایجاد می‌کنند که این دوستی ها و دلبستگی‌ها، می‌تواند منشأ انحراف و گرفتاری‌های انسان شود. به طور کلی در فرهنگ دینی یکی از موضوعاتی که بسیار به آن توجه شده است، موضوع دشمن‌شناسی است؛ گاهی اوقات انسانها در انتخاب دوست اشتباه می‌کنند و به جای اینکه دوست خود را از کسانی انتخاب کنند که در سرنوشت آنها تأثیر مثبت داشته باشد، دشمنان خود را به جای دوست انتخاب می‌کنند و به آنها پهلو می‌گیرند. قرآن این فرهنگ را مذموم می‌داند و لذا یکی از وظائفی را که برای مؤمنان تعریف کرد، وظیفه دشمن‌شناسی است.
بهرام‌پور افزود: ما در نمازهای خود مأمور هستیم روزی چند بار، این را از خدا طلب کنیم: «اهْدِنَا الصِّرَ‌اطَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿٦﴾ صِرَ‌اطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ»(حمد، 7- 6)در این آیات از خدا می‌خواهیم آنچه به آن پهلو می‌گیریم و به دنبال آن می‌رویم، صراط مستقیم الهی باشد و از خدا طلب می‌کنیم دوستان ما کسانی باشند که از نعمت‌دادگان پروردگار هستند که قرآن آنها اینطور معرفی می‌کند: «فَأُولَـٰئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّـهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَـٰئِکَ رَ‌فِیقًا»(نساء، 69). قرآن این افراد را شایسته دوستی انسان تعریف می‌کند و توصیه می‌کند به اینها پهلو بگیرید.
وی گفت: اما در مقابل در خصوص گروه‌هایی که راه ضلالت و گمراهی را برای انسان باز می‌کنند، دستور می‌دهد از آنها تبری بجویید: دو گروه مغضوبین و ضالین. قرآن توصیه می‌کند از خداوند بخواهید از آنها فاصله‌تان بدهد و به ما یاد می‌دهد که از آنها فاصله بگیرد. در آن روز این گروه‌ها حسرت می‌خورند که چرا در کنار انبیاء الهی قرار نگرفتند و به جای آن با کسانی که نباید، ارتباط برقرار کردند: «یَا وَیْلَتَىٰ لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا» ای کاش با فلان کس ارتباط دوستی نداشتیم و همین ارتباط باعث شد امروز در زمره اهل عذاب قرار بگیریم.
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی(ره) اهواز اظهار کرد: اینها روز قیامت حال خود را چنین وصف می کنند: «لَّقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِی وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا» (فرقان، 29). بعد از این که خداوند پیامبران را برای هدایت ما فرستاد، قدرناشناسی کردیم و گمراه شدیم و اینگونه اعتراف می‌کنند که دوستی با این افراد که نماد شیطان هستند، برای انسان به جز فلاکت و خذلان چیزی در برنداشته است.
بهرام‌پور عنوان کرد: این گروه منکران انبیاء الهی هستند و از انبیاء فاصله می‌گیرند، دستورات آنها را به استهزاء می‌گیرند و تلاش می‌کنند مسیرشان را از انبیاء جدا کنند و در مخالفت با آنها از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند که این پدیده به دلیل پهلوگرفتن به انسانهایی که شایسته نیستند و نمایندگان شیطان در زمین هستند، در جامعه رخ می‌دهد.
نقش دشمنان درونی در انحراف جامعه اسلامی کمتر از دشمنان بیرونی نیست
این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه ادامه آیات سوره فرقان به گروه مؤثر دیگری در انحراف جامعه اشاره می‌کند، گفت: علاوه بر دشمنان بیرون، پیامبران دشمنانی از درون جامعه هم دارند. نقش این گروه در انحراف جامعه اسلامی کمتر از دشمنان بیرونی نیست بلکه شاید مؤثرتر هم باشند. قرآن می‌فرماید: «وَقَالَ الرَّ‌سُولُ یَا رَ‌بِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَـٰذَا الْقُرْ‌آنَ مَهْجُورً‌ا» (فرقان، 30) پیامبر از انسانها شکایت می‌کند که اینها قرآن را رها کردند و به آن عمل نکردند: «وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِّنَ الْمُجْرِ‌مِینَ وَکَفَىٰ بِرَ‌بِّکَ هَادِیًا وَنَصِیرً‌ا» (فرقان، 31) این دشمنی اختصاص به امت پیامبر اسلام ندارد، در همه امت‌ها چنین بوده که گروهی از امت، دامن پیامبر را متأسفانه رها می‌کنند، بعد از اینکه اهل ایمان شدند برمی‌گردند، کافر می‌شوند و دستورات پیامبر را زیر پا می‌گذارند و کتاب‌های آسمانی را مخدوش می‌کنند و یا مجعولاتی در آنها وارد می‌کنند و این سیره‌ای است که بین امت‌ها بوده و همین‌طور ادامه داشته تا دوره پیامبر اسلام.
وی با اشاره به دشمنان داخلی امت اسلام و ویژگی‌های آنها، گفت: این گروه را که در فرهنگ دینی خود به عنوان منافقان معرفی می‌کنیم، کسانی هستند که یا از ابتدا ایمان نیاوردند، یا اینکه ایمانشان مستحکم نشد و لذا دچار انحراف شدند و متأسفانه بخش زیادی از جامعه اسلامی را با خودشان منحرف کردند. اینها قرآن را مهجور قرار می‌دهند. به ظواهر آیات قرآن نگاه می‌کنند و برداشت‌های سوء می‌کنند و آنچه دستور حقیقی پروردگار است بر زمین می‌ماند و به مجعولات بشری که در فرهنگ دینی داخل می‌شود، می‌پردازد و به جای آیین الهی در زندگی خود به آنها عمل می‌کنند؛ اینها هم خود به راه شیطان می‌روند و هم دیگران را به این راه می‌کشانند.
مدیر مدرسه علمیه امام خمینی(ره) اهواز خاطرنشان کرد: امروز در جامعه اسلامی خود می‌بینیم، با وجود اینکه قرآن مجید این همه توصیه به وحدت امت اسلام می‌کند، افرادی که برداشت‌های خشک و خشنی از اسلام دارند، چگونه به جان امت اسلام افتادند هم انحراف ایجاد کردند و هم به نفع دشمنان اسلام، مسلمین را از صفحه جهان پاک می‌کنند و با جنایاتی که مرتکب می‌شوند چه خسارت‌هایی را برای امت اسلام به وجود می‌آورند. هر چه به آنها گفته می‌شود این راه خطا است، آنها مصرانه راه خطای خود را دنبال می‌کنند.
بهرام‌پور افزود: قرآن می‌فرماید: «وَکَفَىٰ بِرَ‌بِّکَ هَادِیًا وَنَصِیرً‌ا» قرآن وعده می‌دهد این دو گروه نمی‌توانند راه حق را مسدود کنند که خداوند امت اسلامی را از باب هدایت و باب نصرت کفایت می‌کند. بنابراین پیروزی از آن انبیاء الهی و پیروان آنها خواهد بود.
ور در پایان گفت: امیدواریم با توجه و تدبر در آیات و به کار بستن آنها در زندگی خود، راه انبیاء را پیدا کنیم و خداوند ما را از لطف و یاری خود محروم نگرداند تا ما بتوانیم به آنچه وظیفه امت اسلام است در عصر حاضر در بعد فردی و اجتماعی جامه عمل بپوشانیم.
