پراکندگی در صفوف اسلامی، زمینه‌ساز فساد کبیر است
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدرس علوم قرآن و حدیث خوزستان با بیان اینکه آخرین مقوله‌ای که در سوره انفال به آن پرداخته شده است تعاون و برادری میان مسلمانان و پرهیز از تشتت و پراکندگی در صفوف آنهاست، گفت: طبق این آیات اگر وحدت امت اسلامی از بین رود، فساد کبیر همه جا را فرا می‌گیرد.
سیف‌الله معلمی، مدرس علوم قرآن و حدیث خوزستان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، به بیان نکاتی از جزء دهم قرآن کریم پرداخت و گفت: این جزء از آیه 41 سوره انفال آغاز می‌شود و تا آیه 93 سوره توبه ادامه دارد. در ثواب قرائت سوره انفال و توبه، شیخ صدوق در کتاب ثواب‌الاعمال خود از امام صادق(ع) حدیثی نقل کرده است که فرمودند «کسی که در هر ماه سوره انفال و توبه را بخواند، هیچ‌گاه گرفتار هیچ نوع نفاقی نخواهد شد و از شیعیان امیرالمؤمنین(ع) خواهد بود».
وی در خصوص موضوعات مطرح شده در جزء دهم گفت: آیات طولانی این جزء و محتوای آنها به ما نشان می‌دهد که هر دو سوره انفال و توبه مدنی هستند و بیشترین حجم مطالب مطرح شده در این جزء حول قوانین تشریع است و به معرفی گروه‌های مؤمن و منافق با ویژگی‌های آنها نیز پرداخته شده است. در این جزء مسأله جهاد و پیکار با تجاوزکاران بیش از موارد دیگر مطرح شده است.
معلمی ادامه داد: پرداختن به فروع دین و احکام خمس و زکات از مقوله‌های مهم این جزء است. آیه آغازین این جزء در قرآن تک است زیرا تنها آیه است که به مسأله وجوب خمس اشاره کرده است. در این جزء از مصارف خمس سخن رفته است که سهمین شریفین آن یکی سهم الله جلّ جلاله است که یک دوم خمس است و این وجه در اختیار پیامبر(ص) و امام(ع) و ولایت باید قرار گیرد و تأکید و تثبیت ولایت و حاکمیت پیامبر و رهبر اسلامی را به نشان می‌دهد. یک دوم دیگر خمس باید به سادات فقیر یعنی سادات نیازمند بنی‌هاشم که همان ذوی‌القُربی باشند تعلق گیرد، زیرا زکات بر آنها حرام است ولی خمس برایشان حلال شمرده شده است.
6 دستور مهم قرآن به مسلمانان در هنگام جهاد
این مدرس تفسیر افزود: سپس قرآن به تناسب سخنی از یَوْمُ‌الفرقان یعنی روز جنگ بدر و پیروزی‌هایی که در آن صحنه هولناک نصیب مسلمانان شده است، جزئیات دیگری از این جنگ را به یاد مسلمانان آورده تا به نعمت پیروزی واقف‌تر شوند. در این جزء 6 دستور مهم به مسلمانان در مورد جهاد داده شده که عبارتند از ثبات قدم داشتن در مقابل دشمنان، زیاد به یاد خدا بودن که عامل رستگاری است، توجه به مسأله رهبری و اطاعت از دستورات پیشوا و رهبر، جلوگیری از تفرقه، پراکندگی و نزاع و اختلاف که عامل مهم سستی و ضعف در مبارزه است، دستور به استقامت برابر دشمنان و مقابل حوادث سخت(این ثبات قدم بیشتر جنبه جسمانی و ظاهری است، در حالی که ثبات قدم در دستور اول بیشتر جنبه‌های روانی و باطنی را شامل می‌شود). بازداشتن مسلمانان از کارهای ابلهانه و اعمال غرورآمیز و بی‌محتوی.
مبالغه نکردن در تنزیه صحابه رسول الله(ص)
این مدرس علوم قرآن و حدیث گفت: در بخشی از آیات در مورد اسیران جنگی و نحوه برخورد با آنها و گرفتن غرامت جنگی و مسأله هجرت وارث در نظام قوانین اسلامی نیز سخن رفته است. درس بسیار مهمی که انتهای سوره انفال خداوند سبحان به ما می‌دهد این است که نباید در تنزیه صحابه رسول خدا(ص) مبالغه و اغراق کنیم زیرا افرادی در آنها عاقبت بخیر نشدند از جمله طلحه و زبیر که بیعت با علی(ع) را شکستند در حالیکه پیامبر(ص) تصریح در پیشوایی علی(ع) داشت و از طرف عموم مسلمین حتی خودشان انتخاب شده بودند، پس باید ضابطه «انّ اکرمکم عندالله اتقاکم» را زیر پا نگذاریم.
وی ادامه داد: همین‌طور داستان «اصحاب رده» یعنی مرتد شدن جمعی از مسلمانان بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) را همه اعم از شیعه و سنّی در کتابهای خود آورده‌اند که خلیفه اول ابوبکر با آنها جنگید و آنها را بر سر جای خود نشاند و اینها اکثراً جزء صحابه رسول خدا بودند.
معلمی با بیان اینکه در آخر سوره به نزول قوانین ارث و اخوت اسلامی پرداخته شده است، توضیح داد: در صدر اسلام تنها مهاجران و انصار که با هم پیمان اخوت بسته بودند از هم ارث می‌بردند، بعداً که اسلام گسترش یافت ارث، انتقال به خویشاوندان نسبی و سببی پیدا کرد و حکم اخوت اسلامی در مورد ارث منسوخ شد.
هشدار به مسلمانان در زمینه دوری از عوامل ایجاد تشتت و پراکندگی
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: آخرین مقوله‌ای که در سوره انفال به آن پرداخته شده و خداوند سبحان هشدار داده است اینکه اگر مسلمانان پیوند ارتباط و تعاون و برادری را با هم محکم نکنند و از دشمنان قطع پیوند و همکاری نکنند، هر لحظه تشتت و پراکندگی در صفوف آنها بیشتر می‌شود و پیوند محکم اجتماعی و وحدت امت اسلامی بهم می‌خورد و انواع فساد، ناامنی، خونریزی و تباهی اموال و فرزندان و نابسامانی‌های دیگر آشکار شده و این فساد کبیر همه جا را می‌گیرد که امروز متأسفانه برای مسلمانان این مسأله کاملاً در کشورهای اسلامی مشهود است. از خداوند بخواهیم در این ماه رمضان با وحدت کلمه همه فتنه‌ها و فسادها را از امت اسلامی پاک کند.
وی در ادامه با اشاره به سوره توبه عنوان کرد: مطالعه دقیق آیات سوره توبه با برائت که نام دیگرش هم «فاضحه» است به ما نشان می‌دهد که آغاز نزول آن در سال نهم بوده و قسمتی از آن پیش از جنگ تبوک و قمستی به هنگام آمادگی برای جنگ و بخش دیگرش نیز پس از مراجعت از جنگ نازل شده است. آغاز سوره تا آیه 28 آن قبل از رسیدن مراسم حج نازل شده و علی(ع) مأمور شد تا آن را در مراسم حج به مردم ابلاغ کند. این سوره بعد از درهم شکستن آخرین مقاومت مشرکان نازل شده و فوق‌العاده مهم و فرازهای حساسی دارد که بخش عمده آیات پیرامون جهاد در راه خداست.
معلمی با طرح این پرسش درباره اینکه چرا سوره توبه بسم‌الله ندارد، گفت: این سوره با اعلان جنگ به دشمنان پیمان‌شکن و اظهار بیزاری و برائت از آنها و پیش گرفتن یک روش محکم و سخت مقابل آنان آغاز شده و خشم خداوند را نشان می‌دهد لذا با بسم‌الله که نشان صلح و دوستی و محبت و بیان رحمانیت و رحیمیت خداست تناسب ندارد. برخی هم گفته‌اند چون سوره توبه موضوعاتش ادامه سوره انفال است بسم‌الله ندارد.
این مدرس علوم قرآن و حدیث گفت: در بخش‌های دیگری از آیات این جزء به معرفی «حجّ اکبر» پرداخته است. حجّی که روز دهم ذی‌الحجّه، روز عید قربان یا یو‌م‌النحر انجام می‌شود. یا حجّی که در آن سال همه گروه‌های مردم اعم از مسلمانان و بت‌پرستان بر اساس سنت قدیم در مراسم حج شرکت کردند ولی در سالهای بعد این کار به کلی متوقف شد. مراسم حج چون در مقابل مراسم حج عمره(حج اصغر) انجام می‌شود اکبر است.
پیشکسوت قرآنی استان خوزستان با اشاره به اینکه علی(ع) بر اساس روایات اسلامی مأمور بود 4 موضوع را به مردم ابلاغ کند، اظهار کرد: این موضوعات شامل الغای پیمان مشرکان، نبود حق شرکت آنها در مراسم حج در سال بعد، ممنوع بودن طواف افراد عریان که در بین مشرکان رایج بوده و ممنوع شدن ورود مشرکان در خانه خدا است.
وی خاطرنشان کرد: در بخشی از آیات جزء دهم ایمان را زائیده علم معرفی کرده و اداء نماز و زکات را شرط قبولی اسلام معرفی کرده است. همین‌طور به عمران مساجد تأکید دارد و در بخشی از آیات به غزوه عبرت‌انگیز حنین پرداخته است.
معلمی گفت: داستان عزیز از لطائف عبرت‌انگیز این سوره است: «وَقَالَتِ الْیَهُودُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللّهِ» (توبه، 30) عزیز یا همان عزرا در لغت یهود مردی بود که در تاریخ یهود اساس ملیت و درخشش تاریخ این جمعیت را به او نسبت داده‌اند. چون هنگام حمله بُخت‌النّصر پادشاه بابل وضع یهود به کلی درهم ریخته شد، معبد و شهرهایشان ویران شد و کتاب تورات آنها را سوزاندند، مردانشان به قتل رسیدند، زنان و کودکانشان را اسیربه بابل آوردند. تقریباً یک قرن آنجا ماندند سپس کورش پادشاه ایران بابل را فتح کرد، عزرا یا عزیر نزد او آمد و برای یهودیان شفاعت کرد او موافقت کرد که یهودیان به شهرهای خود بازگردند و از نو تورات نوشته شد. عُزیر تورات را بر اساس خاطرات و گفته‌های پیشینیان یهود نوشت.
این مدرس دانشگاه افزود: در این سوره توبه آمده که عزیر و مسیح(ع) فرزند خدا نبوده و خرافات یهود و مسیحیت در این مورد را رد کرده است.
قیام مهدی(ع) و خبر جهانی شدن اسلام؛ مهم‌ترین مطلب در جزء دهم قرآن
به گفته معلمی مهم‌ترین مطلب در جزء دهم قرآن کریم قیام مهدی(ع) و خبر جهانی شدن اسلام است. در آیه 33 این سوره: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ او کسى است که پیامبرش را با هدایت و دین درست فرستاد تا آن را بر هر چه دین است پیروز گرداند هر چند مشرکان خوش نداشته باشند» مثل آیات سوره صف و سوره فتح خبر واقعه مهم پیروزی همه جانبه اسلام بر همه ادیان جهان را داده است. بر اساس روایتی از امام باقر(ع) در آن روز هیچ‌کس در روی زمین نخواهد بود مگر اینکه اقرار به حقانیت محمد(ص) می‌کند.
نهی از زر‌اندوزی و تشویق به انفاق
وی ادامه داد: یکی دیگر از مقوله‌های مهم این جزء جمع ثروت و گنج‌اندوزی است که ممنوع شده و خداوند کیفر سختی برای آنها معرفی کرده است. آیه «وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ؛ و افرادى که زر و سیم را گنجینه مىکنند و آن را در راه خدا هزینه نمىکنند ایشان را از عذابى دردناک خبر ده» (توبه، 34) مشهور به آیه کنز یعنی گنج است و خداوند دستور داده که ثروت‌اندوزی نکنید بلکه در راه خدا انفاق کنید؛ چراکه عذاب دردناک کیفر زراندوزان است.
این مدرس علوم قرآن و حدیث در پایان گفت: در انتهای جزء دهم بیشتر به مسأله زکات و مصارف آن پرداخته شده و نقش آن را در اسلام مورد توجه قرار داده و به معرفی منافقان و نشانه‌های آنها و درس‌های عبرت‌انگیز تاریخ، همچنین به نشانه‌های مؤمنان راستین پرداخته و در آخرین آیات جزء دهم ما را متوجه عاشقان جهاد و شهادت و روحیه عالی سربازان اسلام می‌کند.
