تأثیر باور به معاد، پرهیز از گناه در زندگی است/ تقویت توحید؛ مقدمه اثرگذاری قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدرس حوزه علمیه اهواز اعتقاد به معاد را دارای مراتب دانست و گفت: در قرآن آن معادی موردنظر است که در زندگی دنیایی ما تأثیر داشته باشد و به عنوان سدی مقابل گناه کردن انسان عمل کند.
زهرا نیکبختی، مدرس حوزه علمیه بانوان اهواز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، درباره جزء پانزدهم قرآن کریم گفت: این جزء سوره اسراء و 74 آیه نخستین سوره کهف را شامل می‌شود. اولین سوره این جزء از جهت اینکه بخش زیادی از آن درباره قوم بنی‌اسرائیل است، به نام بنی‌اسرائیل خوانده می‌شود، اما از حیث اینکه آیه نخستین آن به بحث معراج پیامبر(ص) اشاره دارد، نام معروف آن «اسراء» است.
وی گفت: به صورت عموم موضوعاتی همچون توحید، معاد، نصایح سودمندی پیرامون مبارزه با شرک، انحراف، سنت‌ها و قوانین اجتماعی، داستان خلقت آدم، نافرمانی ابلیس و موقعیت پیامبر(ص) در مکه در این سوره مطرح شده است که با تسبیح خدا آغاز می‌شود و با حمد او پایان می‌یابد.
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به آیه اول سوره اسراء اظهار کرد: خداوند در آیه «سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَ‌ىٰ بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَ‌امِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى» فرمود خدایی که «بنده»اش را سیر می‌دهد و نفرمود: «پیامبرش» را؛ این نشان می‌دهد شرافتی که حضرت رسول(ص) در درگاه خدا دارد، در درجه اول به واسطه بندگی او است.
نیکبختی ادامه داد: در آیه 11 این سوره «وَیَدْعُ الْإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءَهُ بِالْخَیْرِ وَکَانَ الْإِنسَانُ عَجُولًا» به یکی از خلقیات انسان اشاره می‌کند که انسان شتابزده و نادان است و همانطور که دنبال خیر است به همان سرعت شر را می‌خواهد و این به جهت عجله داشتن او در کارهاست.
اسراف، ناسپاسی از نعمت‌ها و خط مشی شیطان است
وی نهی از اسراف و تبذیر را از موضوعات مهم در این سوره دانست و گفت: آیه «إِنَّ الْمُبَذِّرِ‌ینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَ‌بِّهِ کَفُورً‌ا»(اسراء، 27) می‌فرماید افرادی که تبذیر می‌کنند برادران شیطان هستند. برخی از ما گاه فکر می‌کنیم خدا بسیار مهربان است و آن چنان سخت نمی‌گیرد که ما را به خاطر اسراف مؤاخذه کند. اما این آیه صراحتاً می‌فرماید: اسراف‌کنندگان برادران شیطان هستند، چرا که شیطان نسبت به نعمت‌هایی که خداوند به او داد، ناسپاس بود.
مدرس حوزه علمیه الزهرا(س) اهواز با اشاره به آیه «إِنَّ رَ‌بَّکَ یَبْسُطُ الرِّ‌زْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّهُ کَانَ بِعِبَادِهِ خَبِیرً‌ا بَصِیرً‌ا »(اسراء،30)، تأمل در معنای آن و باور به این کلام الهی را موجب از بین رفتن ویژگی‌هایی چون حرص و طمع در انسان دانست و گفت: گاهی ما برای به دست آوردن رزق و درآمد بیشتر، بیش از اندازه حرص می خوریم. تأمل در آیه نشان می‌دهد که خداوند رزق خاصی را برای عده‌ای در نظر گرفته که برای آنها حلال است و بیشتر از آن، متعلق به آنها نیست و اگر به دستشان برسد، ممکن است از راه شرعی به دست نیامده باشد. رزقی که خداوند برای انسان در نظر گرفته همان است و گفته می‌شود رزق معین برای هر انسان چنان است که تا آن را نخورد از دنیا نمی‌رود.
بسط رزق همیشه برای انسان خیر نیست
نیکبختی افزود: آیه 30 سوره اسراء بیان می‌کند این خداوند است که برای هر کس بخواهد رزق را بسط می‌دهد و گاه تنگ می‌کند. باید توجه داشته باشیم بسط و گشایش در رزق گاه نشانه سنت استدارج و مقدمه عذاب برای انسان‌های غافل است. فکر نکنیم بسط رزق همیشه برای انسان خیر است؛ رزق هر جنبنده‌ای به دست خداست و سرچشمه آن در آسمان است؛ «فی السماء رزقکم».
این مدرس حوزه ادامه داد: بنابراین بیش از حد لازم طمع نداشته باشیم و به میزانی که برای زندگی‌مان لازم است تلاش کنیم. به فرموده قرآن اگر همه مردم رزق گسترده داشته باشند ممکن است فساد و طغیان گسترش پیدا کند: «وَلَوْ بَسَطَ اللَّـهُ الرِّ‌زْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْ‌ضِ وَلَـٰکِن یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ« ﴿شورى، ٢٧﴾.
وی با اشاره به آیه «فَابْتَغُوا عِندَ اللَّـهِ الرِّ‌زْقَ؛ روزی خود را پیش خدا بجویید» (عنکبوت، 17) گفت: از آیات قرآنی برمی‌آید آنچه موجب گشایش و توسعه در رزق می‌شود، تقوی است: «وَمَن یَتَّقِ اللَّـهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَ‌جًا وَیَرْ‌زُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ»(طلاق، 2-3)این آیه بیان می‌کند اگر تقوی داشته باشید ما شما را از جایی که از آن خبر ندارید و آن را حساب نمی‌کنید رزق می‌دهیم؛ لذا امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «و قدر الارزاق فکثرها و قللها و قسمها علی الضیق و السعه، خداوند روزی مردم را با کم و زیاد کردن، تقدیر می‌کند تا با این کم و زیاد کرد‌ن‌ها و سختی و گشایش‌ها، مردم را امتحان کند» و به آنها نشان دهد در روزی که به آنها سخت گرفته می‌شود، آیا شاکر خدا هستند؟ و آیا روزی که برای آنها گشایشی فراهم می‌شود به یاد خدا و شاکر او هستند؟
این مدرس حوزه با اشاره به ادامه آیات این سوره گفت: در این آیات مطالب ارزنده‌ای مطرح شده است که ما به راحتی از آنها می‌گذریم. از جمله آیه «وَلَا تَقْرَ‌بُوا الزِّنَى إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِیلًا»(اسرا، 32). بدیهی است که رابطه‌های نادرست، مفاسد و زیان‌های فردی و اجتماعی فراوان برای جامعه دارند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید ما از جنس خودتان، برای شما همسری قرار دادیم تا در کنار آنها به آرامش برسید، نمی‌فرماید برای اینکه صاحب فرزند شوید بلکه فرموده برای اینکه آرامش یابید. رابطه‌های نادرست آرامشی برای فرد در پی ندارد و از طرف دیگر سبب کاهش تشکیل خانواده می‌شود چراکه احساس تعهد و تکلیف نسبت به بقای نسل در چنین رابطه‌هایی وجود ندارد.
نیکبختی ادامه داد: برخی دستورات اسلامی در خصوص ممنوعیت اختلاط زن و مرد، حرمت زینت زن در مقابل مرد و نظر به نامحرم، ناظر به حفظ شخصیت انسان است. گاه برخی جوانان تصور می‌کنند که این مسائل اخلاقی در جاهای دیگر رعایت نمی‌شود؛ اما در کشورهای مختلف این دستورالعمل‌ها رعایت می‌شود و در آثار نویسندگان زن خارجی د زمینه این نکات تأکید بسیاری شده است.
حساب دنیا و آخرت خود را از هم جدا نکنیم
وی در ادامه با اشاره به آیه 45 سوره اسراء: «وَإِذَا قَرَ‌أْتَ الْقُرْ‌آنَ جَعَلْنَا بَیْنَکَ وَبَیْنَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَ‌ةِ حِجَابًا مَّسْتُورً‌ا» گفت: قرآن وسیله هدایت متقین است. یکی از نشانه‌های متقیان نیز ایمان به آخرت است. لذا قرآن می‌فرماید: قرآن برای افرادی که به قیامت اعتقاد ندارند، نمی‌تواند هدایت‌گر باشد؛ بلکه حجاب است و سبب می‌شود انسان از فهم وحی و لذت درک معارف اسلامی محروم بماند.
نیکبختی مقدمه اثرگذاری قرآن در فرد را تقویت جنبه توحیدی در خود دانست و گفت: همه ما به معاد اعتقاد داریم. اما این اعتقاد دارای مراتب است؛ گاهی می‌بینیم اعتقاد به معاد در زندگی دنیایی ما تأثیر نمی‌گذارد و به گونه‌ای زندگی می‌کنیم که حساب دنیای ما برای خود و حساب آخرت هم برای خود جداست. با خود می‌گوییم الان زندگی خود را می‌گذرانیم بعد هم خدا ارحم‌الراحمین است و آنجا به داد ما می‌رسد.
وی تأکید کرد: در این آیات آن معادی موردنظر است که درزندگی دنیایی ما تأثیر داشته باشد. اعتقاد به معاد و یقین به آن، سدی مقابل گناه کردن است. لذا عامل پذیرش دعوت پیامبران است و بی‌ایمانی به آن نیز سبب نپذیرفتن دعوت آنها می‌شود.
مدرس حوزه علمیه الزهرا(س) اهواز در ادامه به آیه 80 سوره اسراء اشاره کرد و گفت: خداوند در این آیه خطاب به پیامبر خود می‌فرماید: «وَقُل رَّ‌بِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِ‌جْنِی مُخْرَ‌جَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّی مِن لَّدُنکَ سُلْطَانًا نَّصِیرً‌ا». خواندن این آیه معمولا به افرادی که به زیارت مشرف می‌شوند، توصیه می‌شود که این آیه را روزی صد بار بخوانند: بگو پروردگارا مرا با ورود نیکو و صادقانه وارد کارهای خیر بکن و خروجی نیکویی برای من در نظر بگیر و از پیش خود برهانی برای من قرار بده. امام صادق(ع) می‌فرماید وقتی برای ورود به کاری ترس و وحشت داشتید این آیه را بخوانید.
به دنبال علم مفید و نافع باشیم
نیکبختی در ادامه با اشاره به داستان اصحاب کهف در سوره کهف، گفت: در آیه 22 این سوره موضوعی اشاره شده است که می‌تواند درس خوبی برای همه ما باشد که به دنبال هر علمی نباشیم. موضوع آیه این است که عده‌ای از افراد درباره تعداد اصحاب کهف با هم بحث می‌کنند. بیان قرآن در این آیه ناظر به این است که به دنبال علمی که برای ما نافع نیست نرویم. گاه در برخی مجالس سخنرانی، سؤالاتی مطرح می‌شود که در واقع فایده‌ای برای ما ندارند. قرآن می‌فرماید به دنبال علم مفید و نافع باشید.
