به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) روزنامه آرمان نوشت: امروزه مشکلات محیط‌زیست و اکولوژیکی جهان در هم تنیده شده است. در اين شرايط در هر نقطه از جهان اقدامی در راستای حفاظت از جنگلها انجام شود به تمامی موجودات روی زمین خدمت شده است. اين روزها در کشور ما وقوع آتش سوزی در مراتع و جنگلها از مهم‌ترین معضلات حوزه محیط‌زیست است. با توجه به بارش‌هاي بهاري و افزایش پوشش مراتع در مناطق مختلف، پوشش گیاهی خشک مستعد وقوع حریق می‌شود؛ از این رو در فصل گرما هر لحظه امکان شعله‌ور شدن جنگلها و مراتع وجود دارد. در این وضعيت بايد تجهیزات لازم برای پیشگیری از آتش سوزی جنگلها تامین شود.
به‌طور متوسط سالانه 15هزار هکتار از عرصه های جنگلی و مراتع ایران تحت تاثیر حریق قرار دارد. بر اساس نظرات کارشناسان محیط‌زیست کشور تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین، کمبود آب شیرین و پدیده بیابان‌زایی به عنوان سه چالش عمده جهان محسوب مي‌شوند. در این وضعیت کارآمدترین اقدام در این زمینه حفاظت از جنگلهاست. در کشور با بررسی میزان آتش سوزی جنگلها باید به این امر تاکید کرد که کمترین میزان آتش سوزی در سال 84 با شش‌هزار و 679 هکتار و بیشترین آن در سال 94 به میزان 44هزار و 852 هکتار بوده است. باید به این امر اذعان کرد که بیش از 70درصد آتش سوزی جنگلها به لحاظ رویشگاهی در جنگل‌های زاگرس اتفاق می‌افتد و علت آن گستردگی این ناحیه رویش به مساحت شش‌میلیون هکتار است. از سوی دیگر عامل 95درصد آتش سوزی در جنگلها و مراتع انسان‌ها هستند. بر اساس آمار در سال‌های 93 و 94 حریق در جنگلها و مراتع دو‌درصد افزایش داشته است، اما از لحاظ میزان سطح شش‌درصد کاهش را نشان می دهد.
به كارگيري امكانات ابتدايي در اطفای‌حریق جنگلها
با بررسي عمليات اطفاي حريق در آتش سوزي جنگلها و مراتع بايد گفت كه در برخی آتش سوزی‌ها از وسایل ابتدایی همچون بیل و گلنک برای اطفای حریق استفاده می‌شود. این در حالی است که بخش عمده‌ای از مراتع و جنگلها در مناطق صعب العبور قرار دارند؛ در اين وضعيت برای اطفای حریق باید از بالگرد و تجهیزات پیشرفته استفاده کرد. اين در حالي است كه بالگرد تنها در انحصار دستگاههای خاص همچون وزارت دفاع، هلال احمر و نیروهای مسلح است. در کشور بالگردهای موجود فاقد ابزارهای مورد نیاز برای اطفای حریق مراتع و جنگلها هستند، در حالی که در هنگام وقوع آتش سوزی هلی برد استفاده از نیروهای تخصصی در زمان مناسب از اهميت ويژه برخوردار است.
عامل انساني منشأ 95درصد آتش سوزي‌ها
در برخی اظهارات بر نقش انسان در بروز 95درصد آتش سوزی جنگلها و مراتع تاكيد شده است. اینکه افراد برای تصاحب مراتع اقدام به آتش سوزی کنند چندان معقول به نظر نمی رسد، چون مرتع سوخته هیچ کاربردی برای آنها ندارد. براساس بررسی‌های انجام شده آتش سوزی مراتع و جنگلها ناشی از سهل انگاری و به علت عوامل انسانی است. براي مثال افراد با روشن کردن آتش یا رها کردن سیگار نیم سوخته در جنگل آتش سوزی گسترده‌ای به دليل سهل انگاري به وجود مي‌آورند. بنابراین با آموزش و آگاهی بخشی به توده‌های مردم و اقشار مختلف، حفاظت و حراست از منابع طبیعی هم روند مطلوب به خود می‌گیرد.
بیش از۲۰هزار هکتار حریق در عرصه‌های طبیعی
در سال‌های گذشته حریق بیش از 15 تا 20هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور را به نابودی کشانده است. این در حالی است که آتش سوزی در اغلب کشورها رخ می‌دهد، اما کشورهای پیشرفته با ایجاد ناوگان پیشرفته و واکنش سریع، آتش سوزی‌ها را به شكل مناسب مهار كرده و حداقل خسارات را به همراه دارند. هرچند در ایران به علت نبود سیستم آمایش، نبود کنترل لحظه‌ای و تجهیزات اطفای حریق ابتدایی و قدیمی، خسارات آتش سوزی جنگلها به شكل گسترده و غیر قابل جبران است. دولت در برنامه ششم مکلف شد با راه‌اندازی سیستم مناسب اطفای حریق، به کارگیری فناوری‌های روز، تجهیزات مناسب و آموزش نیروها ضریب حفاظت از جنگلها را از 60درصد فعلی به صد در صد افزایش دهد. این مصوبه تکلیف قانونی دولت بوده و باید در بودجه‌های سنواتی، امکانات، تجهیزات و ناوگان مورد نیاز برای اطفای حریق را در نظر بگیرد. در اين وضعيت مجلس نیز موظف است تمام اهتمام خود را برای تصویب این بودجه به کاربرده تا بتوان در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به اطفای حریق اقدام کرد.
لزوم تقویت ناوگان اطفای حریق
در بسیاری از مناطق كشور امکان جا به جایی نیرو با روش‌های متعارف امکانپذیر نیست و باید نیروهای اطفای حریق با استفاده از بالگرد و هواپیماهای ویژه جا به جا شوند. این در حالی است که در کشور با کمبود بالگرد اطفای حریق مواجه هستیم. در کشور شبکه حمل و نقل مناسب هوایی برای اطفای حریق ساماندهی نشده و با توجه به دیده شدن این موضوع در برنامه ششم انتظار می‌رود دولت از امکانات برای تجهیز و توسعه شبکه اطفای حریق کشور همچون استفاده از بالگرد و هواپیماهای ويژه استفاده لازم را داشته باشد. چندی پیش نیز رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در این زمینه گفت: «در کشور بالگردها به میزان محدود وجود داشته و بالگردهای مناسبی نیستند، به‌گونه‌ای که از مخزن مناسب برای حمل آب برخوردار نیستند و بیشتر برای جا به جایی نیرو استفاده می‌شوند.» محمد شاعری افزود: «بهتر است نسبت به تولید و در صورت نیاز خرید بالگرد اطفای حریق اقدام شود.»
اطفاي حريق تخصصي شود!
يك كارشناس محيط زيست درباره اطفاي حريق در جنگل‌هاي كشور مي‌گويد: هر‌ساله در فصل تابستان به كرات شاهد وقوع آتش سوزي در جنگلها و مراتع كشور هستيم. امسال نيز به دليل بارش‌هاي بهاري فراوان سطح پوشش گياهي در جنگلها و مراتع افزايش يافته است. در اين شرايط با كوچك‌ترين بي‌احتياطي به شكل عمدي يا سهوي در جنگلها حريق گسترس مي‌يابد. هومان خاكپور مي‌افزايد: امسال جنگل‌هاي كشور در وضعيت ويژه قرار دارند. اين در حالي است كه تاكنون اقدامات لازم براي مقابله با حريق از سوي نهادهاي مربوطه انجام نشده است.
به گفته او ناوگان اطفاي حريق در سازمان جنگلها و مراتع سازمان حفاظت محيط زيست متناسب با اطفاي حريق در جنگلها طراحي نشده است. نيروهاي شاغل در يگان‌هاي اطفاي حريق نيز آن طور كه بايد و شايد توانايي ارائه امكانات، تجهيزات و تربيت نيروهاي متخصص را ندارند. از سوي ديگر مشاركت‌هاي مردمي در جلوگيري از وقوع حادثه مناسب بوده است، اما با توجه به ظرفيت‌هاي مردمي در جلوگيري از وقوع حادثه بايد گفت كه از لحاظ مهارت‌هاي فني و تجهيزات آن طور كه بايد از ظرفيت آنها استفاده نشده است.
اين كارشناس محيط زيست مي‌افزايد: بايد يگان‌هاي تخصصي اطفاي حريق در طبيعت ايجاد شود. اين در حالي است كه يگان‌هاي آتش نشاني در شهرهاي مختلف فقط در حوزه تخصصي و مهار آتش در محيط‌هاي شهري توانايي مهار آتش را دارند. با اين تفاسير يگان‌هاي شهري آمادگي اطفاي حريق در طبيعت را ندارند. خاكپور تاكيد مي‌كند: در كشور نيروهاي امدادي و اطفاي حريق به شكل متخصص تربيت نشده‌اند. نيروهاي فعال در سازمان‌هاي جنگلها و مراتع و نيروهاي سازمان حفاظت محيط زيست نيز تخصص لازم را در اين حوزه كسب نكرده‌اند. در واقع نيروي‌هاي فعال در اين دستگاه‌هاي متولي، توانايي و مهارت لازم را براي مشاركت در حريق ندارند. به گفته او بايد بتوان براي مهار حريق در جنگلها و مراتع آتش نشاني مستقل تشكيل داد تا به اين شكل در مهار آتش در محيط‌هاي شهري، جنگلها و مراتع به شكل مناسب عمل كرد و هم در محيط‌هاي طبيعي توانايي مهار آتش در كشور ايجاد شود. همچنين با تربيت نيروهاي متخصص مي‌توان حريق را در جنگل‌هاي كشور مديريت كرد.
اين كارشناس محيط زيست اظهار مي‌كند: در بسياري از كشورهاي توسعه يافته با وقوع آتش سوزي در جنگلها هيچ فردي با سازمان محيط زيست تماس نمي‌گيرد، بلكه آتش نشاني به عنوان متولي اطفاي حريق مسئول مهار آتش است. درضمن اين سازمان امكانات و تجهيزات لازم را در دست داشته و به اين شكل گروه‌هاي انتخاب شده در مجامع محلي هر‌ساله بر اساس مانورها و آموزش‌هاي لازم براي مهار حريق تربيت مي‌شوند. خاكپور مي‌افزايد: در كشور ما مدت زمان مطلع شدن از وقوع حريق و حضور نيروهاي امدادي در محل طولاني است و به اين شكل امكان گسترش آتش افزايش مي‌يابد. با اين تفاسير با تربيت نيروهاي محلي مي‌توان در مهار حريق به شكل مناسب وارد عمل شد.
او مي‌افزايد: در كشور براي كاهش آمار آتش سوزي جنگلها و مراتع بايد به سمت تخصصي كردن مهارت اطفاي حريق وارد عمل شد. براي مثال يك كارشناس با تحصيلات جنگلها و مراتع يا كارشناس ديگر با تحصيلات حيات وحش هيچ گونه تخصص لازم براي مقابله با حريق را ندارند، اما هم اكنون از سوي دستگاه‌هاي متولي انتظار مضاعف از اين نيروها براي اطفاي حريق وجود دارد. بايد در كشور اطفاي حريق را به يك موضوع تخصصي تبديل كرد. مهار آتش در جنگلها و مراتع بايد با تربيت نيروهاي متخصص، اختصاص امكانات و تجهيزات لازم براي افراد فعال در اين عرصه باشد. به گفته او آموزش و همراهي جوامع محلي مي‌تواند در كنار آموزش‌هاي لازم براي كاهش ميزان آتش سوزي‌ها در جنگلها و مراتع كشور موثر باشد.