به گزارش ایكنا از فارس، سومین پنل سومین همایش ملی «فقه هنر» ویژه فقه فیلم و سینما با حضور فقها، علما و هنرمندان سینما و تلویزیون امروز، 3 بهمن‌ماه در سالن سازمان اسناد و كتابخانه ملی فارس در شیراز برگزار شد.
در این پنل كه آخرین قسمت همایش «فقه هنر» بود، كمالی سروستانی، رئیس سازمان اسناد و كتابخانه ملی فارس خیرمقدمی به میهمانان این همایش ارائه كرد و بعد از آن حكمت‌نیا، معاون وزیر دادگستری؛ حجت‌‌الاسلام والمسلمین صراعی، عضو هیئت علمی و مدیر پژوهشكده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ حبیب‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران؛ نائیجی، كارگردان سینما و مدرس فیلم‌نامه‌نویسی؛ مقدادی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید و عسگرپور، كارگردان سینما و دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به ارائه مقالات خود پرداختند.
در بخش پایانی این همایش نیز جمع‌بندی نهایی از سوی آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، دبیر علمی همایش و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه انجام شد.
شیراز مؤسس مباحث فقه هنر باشد
وی در این نشست به میزبانی شیراز در سومین همایش ملی «فقه هنر» اشاره كرد و گفت: باید شیراز در بحث فقه هنر مؤسس باشد، البته باید با همه توان و نهادهایش و بدون اختلاف متحد ورود كنند و ما هم با آنان همكاری خواهیم كرد.
آیت‌الله علیدوست اظهار كرد: بحث محتوایی این یك روز و نیم، بسیار مفصل و سخت بود ولی در چند عنوان در قالب پیشنهاد برخاسته از صحبت سخنرانان این همایش كه از اساتید و پیشكسوتان سینما و حوزه بودند، ارائه می‌كنم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه ادامه داد: دعاوی دادرسی هنری كه یكی از سخنرانان پیشنهادی برای آن دادند، باید دنبال شود هم از طریق مركز تحقیقات مجلس شورای اسلامی و جاهای دیگر به نظر می‌رسد كه مجمع نظر قرار گرفته و دنبال شود.
وی با تأكید بر اینكه این همایش نباید مانند بسیاری از همایش‌ها باشد كه برگزار شده و تمام می‌شود، البته تاكنون هم این‌گونه نبوده است، چاپ و نشر دو جلد كتاب از مجموعه مقالات برگزیده اولین و دومین همایش ملی «فقه هنر» در سال‌های گذشته را شاهدی بر صدق این ادعا برشمرد.
چاپ كتاب همایش در سال آینده
آیت‌الله علیدوست با تصریح اینكه كتاب سومین همایش نیز در سال آینده چاپ و منتشر می‌شود، به دیگر مباحث مطرح شده در این همایش اشاره كرد و گفت: بحث گسست محدودیت‌ها و آسیب‌های واقعی در هنرهای نمایشی واقع‌گرایانه و رئالیستی از آسیب‌‌نماها و بهانه‌ها را كه از صحبت‌های برخی از سخنرانان استخراج كردم، بحثی است كه باید برای آن هنرمندان و فقیهان بنشینند و با همدیگر همفكری كنند و اگر واقعاً محدودیت‌های واقعی است باید یك طور برخورد كرد و اگر محدودیت‌نماست و بهانه است شاید بهترین راه برای این قضیه كار میدانی باشد كه دیروز هم چنین پیشنهادی ارائه داده شد.
دبیر علمی همایش ملی «فقه هنر» اضافه كرد: بحث سوم گسست محدودیت‌های واقعی شرعی و خط قرمزها از محدودیت‌نماها و مطابق برخی از انظار فقهی در این همایش مطرح شد كه بیشتر به حوزویان مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: گاهی اوقات برخی موارد واقعاً خط قرمز است و كاری نمی‌توان برای آن كرد به عنوان مثال رهایی ارتباط زن و مرد به بهانه جذب مخاطب یا هر عنوان دیگر، قابل قبول نیست زیرا ما ماكیاولیست نیستیم كه بگوییم هدف وسیله را توجیه می‌كند و بگوییم ما هدف مقدسی داریم و اكنون خلاف شرعی هم مرتكب شویم، خیر این‌گونه نیست.
آیت‌الله علیدوست با ذكر این نكته كه باید توجه كنیم كه فقیه قانون‌گذار نیست، گفت: برخی‌ها می‌گویند چرا فقها كنار هم نمی‌نشینند و فكری در این قضیه كنند؛ در حالی كه فقیه باید كاشف امین باشد منتها آن‌قدر اسناد شرعی موسع و سینه‌اش فراخ است كه امیدواریم می‌تواند جواب مناسب دهد.
محدودیت‌های فقهی جدا از محدودیت‌های اجرایی است
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه در ادامه به صحبت‌های یكی دیگر از سخنان این همایش اشاره كرد و گفت: محدودیت‌های فقهی و شرعی جدا از محدودیت‌های اجرایی، مدیریتی و سلیقه‌ای است. گاهی اوقات ملاحظات اجرایی برای فیلم‌ها اعمال می شود نه فقهی، و آن كسی كه باید نظر دهد كاتولیك‌تر از پاپ می‌شود و ملاحظاتی دارد و این مسئله هم همیشه متأسفانه سر فقه و شریعت شكسته شده است مثلاً ناتوانی می‌بینیم و می‌گوییم فقه جواب نداده است در صورتی كه باید ببینیم مشكل از فقه و شریعت است یا از كارگزاران است. به‌عنوان مثال اگر ما عملیات بانكی را موفق نمی‌بینیم مشكل این است كه فقها دست بانك را بسته‌اند یا مشكل در بخش اجرایی است.
وی اضافه كرد: در صحبت‌های دو روزه هنرمندان در این همایش، حس كردم كه گاهی اوقات محدودیت‌ها سلیقه‌ای است و طرف بنا به ملاحظاتی این محدودیت‌ها را اجرا می‌كند.
آیت‌الله علیدوست به نكته آخر این همایش اشاره كرد و گفت: به بحث‌های علمی مثل مالكیت فكری، عملی، حقوق كسانی كه مبتكر هستند یا خالق نخستین اثر حساب می‌شوند، ورود نمی‌كنیم اما آنچه كه بر روی آن تأكید شد لزوم مراقبت‌های فرایندی است یعنی اگر هرچه بناست رخ دهد، در دو مرحله انجام شود؛ یكی در تربیت هنرمند است.
تمدن ساختنی نیست بلكه جوششی است
وی ادامه داد: قرآن چقدر زیبا مطالبش را بیان می‌كند و می‌گوید پیامبران و كتاب و قانون را فرستادیم، تا عدالت را به پا دارند اما نمی‌گوید تا مردم وادار به عدالت شوند یعنی از نظر قرآن عدالت مردمان جوششی است نه وارداتی مثل تمدن؛ در صورتی كه امروز به غلط می‌گوییم تمدن‌سازی، اما تمدن ساختنی نیست. تمدن دستوری نیست كه بگوییم داریم تمدن می‌سازیم بلكه تمدن باید از تعیناتش بجوشد ویك دفعه سر درآید، لذا باید از درون خود هنرمند به دنبال این مفاهیم برویم.
دبیر علمی همایش ملی «فقه هنر» تأكید كرد: هنر حاكمیت باید این باشد كه چنین هنرمندانی تولید كند كه بحمد الهی این هنرمندان را داریم اما اینكه چقدر از آن‌ها استفاده می‌كنیم بحث دیگری است.
آیت‌الله علیدوست در ادامه بحث مراقبت در تولید فیلم‌ها را نیز یادآور شد و با ذكر این نكته كه مراقبت یك چیز طبیعی است و به هر حال محدودیت‌هایی اعمال می‌شود و كاری نداریم كه ببینیم دنیا چه كار می‌كند و ما همان كار را انجام دهیم، گفت: اصالت مراقبت‌های فرایندی داخلی و جوشش از درون تا مراقبت‌های برآیندی از بحث‌هایی بود كه هنرمندان و فقها ما فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی خاص بحث‌های خود را مطرح كردند.
وی با بیان اینكه دغدغه ما این بود كه این مطالب بیان شود، گفت: البته نشست فقه هنر هیچ اصراری ندارد كه به یك تعین معین برسد یعنی یك كیس آخر جلسه بگذاریم و بخواهیم به آن برسیم ضمن اینكه تمام این دغدغه‌ها و مباحث مطرح شده نیز به باید به بزرگان حوزه و هنر به ویژه فیلم و سینما منتقل شود.
مباحث فقه هنر موضوع درس‌ها و پژوهش‌ها قرار گیرد
آیت‌الله علیدوست درخواست كرد تا مسائلی كه در این یك روز و نیم در همایش ملی «فقه هنر» مطرح شد، موضوع درس‌ها و پژوهش‌های حوزه و دانشگاه قرار گیرد و گفت: این كار هیچوقت تمام نمی‌شود و این‌گونه نیست كه بگوییم دو جلد كتاب درباره فقه هنر بنویسیم و تمام شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با تصریح اینكه مثل دانش مثل علم الهی هیچ‌گاه مسائلش با یك یا چند كتاب تمام نمی‌شود، گفت: شیراز می‌تواند این كار را جدید دنبال كند و این آغاز كار است.
دبیر علمی همایش ملی «فقه هنر» در پایان تأكید كرد: آنچه در اینجا مطرح شد فتوا نبود بلكه به عنوان بحث‌های پایه و بنیادین علمی بودند وگرنه در وقت تقلید باید از مراجع تقلید كرد.