یکی از آثار ماندگار آیت‌الله خویی در باب امامت شعری بلند است که در کتاب «علي إمام البررة» چاپ شده است. محمدرضا فخر روحانی، عضو هيئت علمی گروه ادبيات انگليسی دانشگاه قم اخیراً موفق شده است این شعر را که از آن به «اُرجوزِه» نام می‌برند به زبان انگلیسی ترجمه کند. متن زیر گفت‌وگو ایکنا خوزستان، با این مترجم درباره «اُرجوزِه» آیت‌الله خویی است.
محمدرضا فخرروحانی، استاد و پژوهشگر در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله خویی که از مراجع بزرگ حوزه نجف اشرف بودند، در یک‌صد سال اخیر و بیشتر بعد از فوت مرحوم حکیم به عنوان مرجع تقلید شیعیان مطرح شدند. ایشان متولد خوی آذربایجان هستند که از 13 سالگی به نجف عزیمت کردند.
وی اظهار کرد: به شعر درآوردن اعتقادات، سنت دیرینه‌ای در جهان اسلام است. یک بحر شعری در زبان عربی به نام «اُرجوزِه» وجود دارد که از ریشه «رَجَزَ» یعنی تکان خوردن است. ارجوزه شعری است که برخلاف رجز که در میدان جنگ گفته می‌شود در حالت آرامش سروده می‌شود و معمولاً بر حسب اینکه موضوع چقدر اهمیت دارد به طول آن اضافه می‌شود. ارجوزه‌های زیبایی در جهان اسلام سروده شده و این قالب شاید چیزی شبیه مثنوی در فارسی است. معمولاً در ارجوزه‌ها مقدمه‌ای وجود دارد و بعد ادله بیان، جوانب مختلف بررسی و بعد نتیجه گرفته می‌شود.
فخرروحانی ادامه داد: مرحوم آیت‌الله خویی ارجوزه‌ای می‌گویند که تا چند ساعت قبل از فوت ایشان نیز ادامه دارد و ماجرا چنین است که ایشان بیمار می‌شوند و نذر می‌کنند که اگر شفا یافتند ارجوزه‌ای در باب ولایت امیرالمؤمنین(ع) بگویند. تمام این ارجوزه که بین 180 تا 200 بیت است در کتابی ۳ جلدی به نام «علی امام البرره» در بیروت چاپ شد. یکی از مقدمه‌های این کتاب را مرحوم آیت‌الله سید علی بهشتی که از علمای مازندران هستند نوشته‌اند و در آن از آیت‌الله خویی به نام «سیدنا الاستاذ» یاد می‌کند.
فخر روحانی افزود: مقدمه دیگر این کتاب را آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی‌الخرسان که از بزرگان شیعه و در عراق هستند، نوشته و شواهد قرآنی و حدیثی شعر آیت‌الله خویی را در این کتاب آورده است. ارجوزه، ریتم زیبایی دارد و از لحاظ ادب عربی زیبا است. در زبان عربی وزن‌هایی وجود دارد که برخی برای حزن و برخی برای شادی است یعنی در این زبان برای حالات مختلف روحی افراد وزن‌های خاصی وجود دارد.
به گفته این استاد دانشگاه، آیت‌الله خویی از شخصیت‌هایی هستند که مخصوصا در ایران چندان به ایشان پرداخته نشده است، حال آنکه حق بزرگی به گردن تاریخ شیعه دارند. هر چقدر بیشتر در مورد ایشان مطالعه می‌کنم به تعجب من اضافه می‌شود.
وی با بیان اینکه توفیق داشتم «ارجوزه» ایشان را به انگلیسی ترجمه کنم، گفت: مرحوم آیت‌الله خویی در شعر خود از کلماتی استفاده می‌کنند که با واژگان حدیثی و روایی که در زمینه امامت نقل شده است تطابق دارد و به قول ادبا «تضمین» می‌کنند؛ یعنی عیناً واژه را در شعر خود می‌آورند. برای ترجمه شعر اول چند بار آن را خواندم و بعد آن را با شواهد قرآن و روایی تطبیق دادم.
عضو هيات علمی گروه ادبيات انگليسی دانشگاه قم توضیح داد: این ترجمه دو قسمت دارد؛ یکی خود ارجوزه که قرار است در مجله علمی سفینه به چاپ برسد و دیگری ترجمه همراه با توضیحات است که ان‌شاءالله قصد دارم آن را به صورت مستقل چاپ کنم.
وی گفت: این شعر یک دوره توحید، نبوت و امامت و بیشتر درباره حضرت امیرالمؤمنین(ع) است. جالب است که آیت‌الله خویی تا قبل از ظهر روزی که دار فانی را وداع گوید، روی این شعر کار کردند و در قسمت‌های آخر دوباره به غدیر می‌پردازند. ایشان در ارجوزه خود بیان می‌کنند که شایستگی حضرت امیرالمؤمنین(ع) در دوران‌های مختلف بیان شده اما در غدیر اعلام عمومی صورت گرفت. این ارجوزه کار زیبایی است و امیدوارم کسی بتواند آن را به زبان فارسی ترجمه کند. این شعر اثر بسیار بزرگی است و شرط ترجمه‌اش آن است که مترجم هم نسبت به تاریخ آگاه باشد و همچنین بتواند آن را به شعر ترجمه کند. نکته مهم در ترجمه ارجوزه‌ها این است که چون شعر برای مردم همان زبان سروده می‌شود ترجمه آن به زبان دیگر، باید همراه با شرح و تعلیقات باشد.
فخر روحانی خاطرنشان کرد: هدفم از ترجمه این اثر به زبان انگلیسی این است که این ارجوزه هم بار اعتقادی و تاریخی دارد و هم سراینده آن یک دانشمند برجسته شیعه است که بزرگان جهان اسلام شاگرد ایشان بودند. سرودن ارجوزه نشان از اهمیت موضوع به لحاظ اعتقادی دارد و شاعران با سرودن ارجوزه دلبستگی خود را به این موضوع نشان می‌دهند.
انتهای پیام