وی ادامه داد: از این رو بایستی پاسخ کوبنده و درخور این موضوع داده شود، زیرا نوع واکنش ماست که ذهنیت طرف مقابل را از مفهوم قدرت ما می‌سازد و به نظرم این مسیر سکوتی که جمهوری اسلامی در طی یک‌سال اخیر در پی شهادت سردار سلیمانی اتخاذ کرده، از نگاه قواعد دیپلماتیک نقطه مقابل منافع ملی در درازمدت خواهد بود، مگر اینکه موقتی باشد و در سایه یک سیاست کلیتر و کلانتر قرار داشته باشد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در واقع بحث ترور، یک بحث ملی است که با منافع و امنیت ملی مرتبط است و نباید آن‌را مختص جریان سیاسی و یا ارزشی دانست. همواره در ساختار نظام جمهوری اسلامی دو جریان فکری وجود دارد که این دو جریان فکری دو نوع واکنش را در مقابل تهدیدات امنیتی غرب مانند آمریکا در نظر می‌گیرد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، یک واکنش دیگر هم معتقد است که باید واکنش تند و کوبنده نسبت به هرگونه تهدیدات امنیتی داشته باشیم، در حالی که در جریان ترور شهید حاج قاسم سلیمانی این دیدگاه ادعاهایی را مطرح کرد و امروز هم برخی از سران نظام در واکنش به ترور شهید فخری‌زاده همچنان بحث پاسخ تند و کوبنده را مطرح می‌کنند.
نوعی اظهار کرد: در جریان دوم، حل معضلات و مشکلات اقتصادی را، از زاویه مذاکره با غرب می‌دانند و گمان می‌کنند که تأمین منافع ملی از طریق تعاملات دیپلماتیک صرف با غرب حل می‌شود و بر همین اساس در واکنش به این ترورها معتقد به سیاست سکوت هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، تصریح کرد: ما می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که ایران و یا هر کشور دیگری براساس واقعیت‌های موجود و ساختار نظام بین‌الملل، باید در مواجه با هرگونه تهدید امنیتی چگونه پاسخ دهد تا کمترین هزینه و بیشترین منفعت را داشته باشد، تا در این راستا منافع ملی هم تأمین شود. پیش از پاسخ به چگونگی این واکنش ما باید با واقعیت‌های موجود در نظام بین‌الملل آشنایی داشته باشیم که نظام بین‌الملل دارای چه ماهیتی است.
نوعی تصریح کرد: در ابتدا ما باید واقعیت نظام بین‌الملل را از نظریات بین‌الملل استخراج کنیم نه از گفته‌ها و سیاست‌هایی که رهبران سیاسی اعلام می‌کنند، چرا که واقعیت نظام بین‌الملل از سیاست‌های اعلامی نشئت گرفته است، در حقیقت اگر واقعیت نظام بین‌الملل را درک کنیم، قطعاً اتفاقاتی که در راستای برجام رخ داد، صورت نمی‌گرفت و ما امروز شاهد چنین نتیجه‌ای در بحث برجام نبودیم، با وجود اینکه ما به تعهدات خود عمل کردیم، اما طرف مقابل تعهدات خود را تدریجی عملی کرد.
وی بیان کرد: قواعد حاکم بر نظام بین‌الملل اینگونه است که بازیگران اصلی در نظام بین‌الملل دولت‌ها هستند و دولت‌ها هستند که در شکل و ساختار نظام بین‌الملل نقش تعیین کننده‌ای دارند.
این دکترای جامعه شناسی سیاسی به دومین ویژگی نظام بین‌الملل اشاره و بیان کرد: دومین ویژگی نظام بین‌الملل این است که ساختار آنارشیک دارد، یعنی ساختاری که هرج و مرج در آن قالب است و مانند دولت ملی و یا سیاست‌های داخلی یک حاکمیت برتری وجود ندارد، تا این حاکمیت برتر ضامن اجرای ثبات امنیت و تضمین‌کننده اجرای قوانین باشد و به دلیل اینکه یک قدرت مرکزی هم در این ساختار وجود ندارد، نیز این نظام را بی‌نظم کرده است و از این رو در این ساختار آنارشیک آن دسته از کشورهایی بیشترین تاثیر گذاری را دارند که بیشترین قدرت را هم داشته باشند.
نوعی منافع ملی در نظام بین‌الملل را زیر سایه قدرت دانست و اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های دیگر نظام بین‌الملل بحث مفهوم اخلاق، اخلاق سیاسی و فلسفه اخلاق است که در حقیقت در نظام بین‌الملل این بحث حاکم نیست و حتی زمانی‌که صحبت از حقوق بین‌المللی به میان می‌آید و مباحث اخلاقی از سوی صاحبان قدرت مطرح می‌شود، صاحبان قدرت از این بحث در راستای منافع خود استفاده می‌کنند. این در حالی است که بحث اخلاق، امروزه ابزار صاحبان قدرت برای رسیدن به منافع ملی است، اما عین اخلاق در نظام بین‌الملل در عمل و سیاست‌های اعمالی جایگاهی ندارد و این قدرت است که ضامن و تضمین‌کننده تأمین منافع است.
وی افزود: در واقع قدرت، در نظام بین‌الملل به معنای توان تحمیل خاص و اراده خود به طرف مقابل است و کشوری قدرتمند است که بتواند خاص و اراده خود را در راستای اهداف و منافع ملی خود به طرف مقابل تحمیل کند و اگر هر کشوری علی‌رغم اینکه چقدر بودجه نظامی دارد، اما نتواند به طرف مقابل، خاص و اراده خود را تحمیل کند، باید گفت که در مقابل آن کشور هیچگونه قدرتی ندارد.
این استاد دانشگاه، ادامه داد: در ارتباط با قدرت باید این نکته اشاره کرد که قدرت از ابعاد گوناگون مانند کمی، کیفی، فرهنگی، نظامی، سیاسی و اقتصادی تشکیل شده است و هرچه کشورها در ابعاد کمی و کیفی از ابزارها و قدرت بیشتری برخوردار باشند، در نظام بین‌الملل هم قدرتمندتر هستند و از سوی دیگر نیز کشورهای فاقد این ابعاد هم قطعاً فاقد قدرت خواهند بود، چرا که قدرت منجر به بازدارندگی که یکی دیگر از مفاهیم در ساختار نظام بین‌الملل است، می‌شود و اگر کشوری صاحب قدرت باشد پس توان بازدارندگی نیز خواهد داشت.
نوعی با اشاره به مفهوم بازدارندگی اظهار کرد: در کنار قدرت که مهمترین بعد ساختار نظام بین‌الملل است، مفهوم بازدارندگی نیز وجود دارد که مهمترین بخش در این مفهوم به برداشت ذهنی طرف مقابل از مفهوم قدرت ما مربوط می‌شود که چگونه این برداشت ذهنی دیگران را در خصوص بُعد نظامی افزایش می‌دهند، این کار می‌تواند از طریق رزمایش‌های نظامی در مقابل هر واکنشی که انجام می‌دهند صورت گیرد، در حقیقت نوع واکنش ما شکل‌دهنده برداشت‌های مفهومی و ذهنی دیگر کشورها از قدرت ماست.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال امروز جمهوری اسلامی صاحب قدرت اقتصادی نیست، چرا که امروز به شدت دچار تحریم‌های اقتصادی شده و نمی‌تواند هیچگونه اقدامی در مقابل طرف خود انجام دهد و به دلیل اینکه قدرت اقتصادی ندارد، این اقدام هم امکان‌پذیر نیست. از این رو ما یا در مقابل هرگونه تهدیدی باید متناسب با آن تهدید پاسخگویی کنیم، یا اینکه با ابزارهای دیگری که در آن زمینه قدرتمند هستیم، بتوانیم طرف مقابل را تهدید کنیم. امروز اگر به لحاظ بنیان‌های نظامی قوی باشیم، اما از نظر بنیان‌های اقتصادی نتوانیم تامین نیاز نداشته باشیم، بعد نظامی هم کارایی نخواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، تصریح کرد: اگر در زمان ترور شهید حاج قاسم سلیمانی که کشور ما ادعاهایی را در آن زمان مطرح کرد، با طرف مقابل خود مطابق با قواعد بین‌الملل، واکنش نشان می‌داد، امروز شاهد ترور شهید فخری‌زاده به عنوان یک فرد برجسته در کشور نبودیم و قطعا هم اگر ما به صورت جدی نسبت به این تهدیدات و در مواجه با این اتفاقات واکنشی نشان ندهیم، فردا ممکن است ترور شخصیت سیاسی دیگر در برنامه آن‌ها باشد.
نوعی، ادامه داد: امروز جمهوری اسلامی باید بداند که در بُعد اقتصادی به شدت ضعیف است و طرف مقابل هم کاملاً به این موضوع آگاهی دارد و تلاش ما برای مذاکره به دلیل ضعف اقتصادی ماست، این در حالی است که ما برای واکنش نشان دادن در مقابل طرف خود از بعد نظامی استفاده نکردیم و در حقیقت بعد نظامی ما در مقابل برجام و همچنین ترور حاج قاسم سلیمانی نیز هیچ واکنشی نشان نداد.
وی اظهار کرد: اگر فردا هم در این شرایط ضعف نظامی و اقتصادی، هیچگونه تهدیدی برای طرف مقابل نداشته باشیم، همانگونه که آن‌ها ما را تهدید اقتصادی کردند، ما چگونه می‌توانیم وارد میز مذاکره شویم و در این میز امتیازی کسب کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: این نکته را باید یادآور شوم که من امروز مخالف مذاکره و همچنین موافق حرکت‌های هیجانی در مقابل این تهدیدات به صورت مستقیم نیستم که جنگی راه‌اندازی کنیم، در حقیقت من از بعد قواعد نظام بین‌الملل به این موضوعات نگاه می‌کنم و می‌گویم که ایران از منظر قواعد حاکم بر نظام بین‌الملل در مقابل ترور شهید فخری‌زاده باید چگونه عمل کند تا کمترین هزینه را برای ما داشته باشد که این امر مربوط به صاحبان قدرت است و اینجا از نگاه تئوریک بررسی می‌شود و صاحبان قدرت هستند که باید از نگاه تخصصی خود به بررسی این موضوع بپردازند.
نوعی بیان کرد: امروز افرادی که به دنبال مذاکره هستند، با چه پشتوانه‌ای درصدد این بحث هستند؟ با این چالش‌های اقتصادی که در داخل وجود دارد؟ یا با این تهدیدات امنیتی که در هفته گذشته رخ داد؟ در واقع ترور شهید فخری‌زاده یک تهدید امنیتی است و علاوه بر اینکه یک دانشمند هسته‌ای ما را ترور کردند، به حریم سرزمین ما نیز تعرض کردند.
وی افزود: ترور سردار سلیمانی یک تهدید امنیتی است، زیرا ایشان شخصیت نظامی ما بود و اگر در مقابل این تهدیدات سکوت اختیار کنیم، هیچ ذهنیتی را برای طرف مقبال ایجاد نمی‌کند، چرا که این رفتار ماست که این ذهنیت را شکل می‌دهد، نه گفتار ما و طرف مقابل مشاهده‌گر سیاست‌های اعمالی ماست.
این دکترای جامعه شناسی سیاسی ابراز امیدواری کرد و گفت: امیدواریم که این سکوت ایران زیر پرچم سیاست باشد تا بعدها این واکنش‌ها و انتقام‌ها صورت گیرد و صاحبان قدرت هستند که می‌توانند با توجه قواعد حاکم بر نظام بین‌الملل و شرایط کنونی تصمیم گیری کنند، اما من در این جایگاهی که قرار دارم مدعی هستم که بایستی به هر صورتی، واکنش جدی در مقابل این تهدیدات صورت گیرد و سیاست‌های اعمالی ما کفایت نمی‌کند.
انتهای پیام