همیشه و هر جا وقتی صحبت از ماندگاری مقولهای به میان میآید، صاحبنظران و کارشناسان متفقالقول به این نتیجه میرسند که اگر تصمیم بر بقا و به خاطر سپردن چیزی است حتماً باید آن را به زیور هنر آراست و جاودانه کرد و توجیه این مسئله نیز توجه به این مورد است که هنر از آنجا که بیشتر تأکیدش بر عواطف و احساسات مخاطبان خود است لذا از این طریق بیشتر میتواند بر آنها تأثیر و ماندگاری داشته باشد.
فرضیه مطرح شده اما هیچگاه در مورد واقعه عاشورا و فرهنگ سرخ حسینی مصداق نداشته است و نمیتوان گفت که در این مورد هنر به خدمت آمده تا سبب بقا و ماندگاری آن شود بلکه برعکس این عاشورا و نهضت عظیم امامحسین(ع) بوده است که به هنر به ویژه هنر ناب ایرانی و اسلامی ارزش و اعتبار بخشیده و موجب تعالی آن شده است.
عاشورا و قیام امامحسین(ع) به عنوان یک طرز فکر و نحله اندیشهای در مقولات مختلفی همچون ادبیات، شعر و سایر مقولاتی که به سبب قریحه و ذوق خالقان آن در زمره عرصههای هنری مطرح میشوند، زمینه را برای اعتلای این موضوعات با به خدمت گرفتن بهترین و نابترین واژگان فراهم آورده است؛ صحنه پر از شور و شعور که هر میزان که از آن فاصله زمانی میگیریم با مشخص شدن ابعاد تازه، مصالح و مواد بکر و دست نخوردهای را در اختیار ادیبان و شعرا قرار میدهد.
اما چون از هنر سخن میگوییم بلافاصله مقولات و موضوعات اصلی این وادی به ذهن خطور میکند و عرصههایی همچون موسیقی، سینما، نمایش و بیشمار رشتههای هنرهای تجسمی نمود پیدا میکنند که به تجربه و جرئت میتوان گفت هر یک از آنها در عرصه هنر اسلامی و شیعی نیز هویت و اعتبار از محرم و واقعه عاشورا گرفتهاند و حماسه حسینی توانسته است به خط فکری و اندیشه هنرمند جهت و سمت و سویی مشخص و هدفمند بدهد.
با این وجود و غنی بودن عاشورا از بسیاری جنبههای روحانی، ارزشی و انسانی اما همچنان پرداختی همهجانبه در خلق آثار هنری، استفاده درست و اصولی از آن در هر سطح و رشتهای صورت نمیگیرد و به غیر از رشتههای هنرهای تجسمی در طول سال و حتی به بهانه قرارگیری در ایام محرم و صفر، اقبالی آن گونه که باید و شاید در سایر رشتهها از سوی هنرمندان از این سرچشمه ناب فرهنگی به عمل نمیآید.
عاشورا یک واقعه نیست، بلکه یک فرهنگ است
این در حالیست که بنا به فرمایش مقام معظم رهبری، از آنجا که عاشورا یک واقعه نیست بلکه یک فرهنگ است لذا باید زمینهای در عرصههای هنری برای استخراج و استحصال مواد و مصالح به کوشش و تلاش هنرمندان و حمیت مسئولان در طول سال فراهم شود تا حداقل به شکل مناسبتی در طول دو ماه محرم و صفر شاهد بروز و تجلی هنری برگرفته و متأثر از عاشورا و قیام حسینی باشیم.
در این راستا باید به این مسئله توجه داشته باشیم که کار هنری برای عاشورا و در بزرگداشت این فرهنگ انسانساز، مقولهای دمدستی و سهلالوصول نیست که همچون اتفاقی که هر سال برای ماه رمضان رقم میخورد بتوان برای آن اصطلاحاً اقدامی دقیقه نودی انجام داد هر چند که این سنت غلط باب شده در مورد ماه رمضان نیز در تولید و عرضه محصولات هنری در عرصههای گوناگون باید اصلاح شود.
محرم و صفر به هنرمند عاشق و دلسوخته تنها مسیری رو به فلاح و رستگاری را نشان میدهد و از این به بعد این وظیفه هنرمند و فعال هنری است تا با تبدیل این مواد و مصالح به مدیوم هنری خود، آثاری ماندگار و تأثیرگذار بیافریند تا به این واسطه اثر خلق شده هنری خود را ارزش و اعتباری دوچندان بخشد.
ماندگاری آثار عاشورایی؛ نیازمند تلاش هنرمند و سرمایهگذاری طویلالمدت
تحقق این مهم به دو مسئله و جنبه مهم نیاز مبرم دارد؛ یکی اهتمام و سرمایهگذاری طویلالمدت مسئولان هنری و دیگری توجه و پشتکار هنرمند در تولید آن است که البته در طول این سالها به دلیل ضعف یکی و یا هر دوی این جنبهها متأسفانه توفیق درخوری در زمینه پرداختن به هنر عاشورایی به دست نیاوردهایم.
روی صحبت این یادداشت نه متوجه قشر خاص هنری است و نه در مورد فضای بخصوصی است که مخاطب باید از آن شاهد اثر تولیدی خلق شده باشد؛ این خط مشی کلی برای همه نهادهای فرهنگی و هنری از رسانه ملی گرفته تا معاونتهای فرهنگی و هنری ارشاد و سایر تشکلهای فرهنگی و هنری وابسته به نهادها و ارگانهای موجود در کشور تجویز شده است که باید با تمسک به این فرهنگ ناب و خلق آثار هنری به تأسی از آن، زمینه را برای تعالی هر چه بیشتر هنر ایرانی و اسلامی فراهم آورند.